ΘΑΥΜΑΖΩ ΤΗ ΜΑΝΑ ΠΟΥ ΑΝΑΤΡΕΦΕΙ ΙΣΧΥΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ. Με αυτή τη δήλωση, η Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κ. Ζέτα Αιµιλιανίδου, τοποθετείται για τα θέµατα ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών και για τα µέτρα που λαµβάνονται από την πολιτεία για στήριξη των εργαζοµένων γυναικών, ενώ υπογραµµίζει πως ο δρόµος για την κορυφή πρέπει να µετριέται µε τα ίδια κριτήρια για άνδρες και γυναίκες.
Η 8η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας και παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις έχει σηµειωθεί πρόοδος, εντούτοις υπάρχουν ακόµα στερεότυπα και διακρίσεις ανάµεσα στα δύο φύλα. Πού οφείλεται αυτό;
Οι λόγοι είναι πολλοί, µε ιστορικές καταβολές και παλαιόθεν διαµοιρασµό της εξουσίας, της δύναµης και της κοινωνικής ιεραρχίας. Τα στερεότυπα δηµιουργούνται στη βάση των διακριτών ρόλων σε όλους τους τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, περιορίζοντας τη γυναίκα, µέχρι πριν από µερικές δεκαετίες, σε άµισθη εργασία εντός οικίας. Στη διατήρηση των στερεοτύπων και προκαταλήψεων στις σύγχρονες κοινωνίες συµβάλλει η ιστορικά παγιωµένη ανδροκρατία σε ηγετικές θέσεις και θέσεις λήψης αποφάσεων, η οποία διατηρεί και αναπαράγει ανδρικούς και γυναικείους κοινωνικούς ρόλους και στερεότυπα. Η σηµασία και άλλων παραγόντων, όπως των µέσων µαζικής ενηµέρωσης, της εκπαίδευσης και της οικογένειας, είναι πολύ σηµαντική σήµερα για τη µείωση και την τελική εξάλειψη των διακρίσεων.
Ποια είναι κατά την άποψή σας η εικόνα που επικρατεί σε ό,τι αφορά το θέµα της ισότητας και των ίσων ευκαιριών επαγγελµατικής και µισθολογικής ανέλιξης στον χώρο εργασίας; Πόσο κοντά ή πόσο µακριά βρισκόµαστε από την επίτευξη του στόχου αυτού;
Το ποσοστό του χάσµατος αµοιβών στην Κύπρο παρουσιάζει διαχρονικά συνεχή βελτίωση και, σύµφωνα µε τα τελευταία και αναθεωρηµένα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας που αφορούν το 2019, βρίσκεται πλέον στο 10,1%, σε σχέση µε 14,1% που είναι ο µέσος όρος της ΕΕ. Η θετική αυτή εξέλιξη κατατάσσει την Κύπρο στην 7η καλύτερη θέση ανάµεσα στα κράτη-µέλη της ΕΕ, µε σηµαντική άνοδο της θέσης της Κύπρου κατά τα τελευταία χρόνια, έχοντας επιτύχει σηµαντική µείωση του χάσµατος αµοιβών, αφού από 15,6% το 2012 µειώθηκε στο 10,1%, µείωση της τάξης του 33%. Η µείωση αυτή σε καµία περίπτωση δεν οδηγεί σε εφησυχασµό, αλλά στη συνεχή προσήλωσή µας στην περαιτέρω µείωση, µε απώτερο στόχο την πλήρη εξάλειψη του µισθολογικού χάσµατος µεταξύ ανδρών και γυναικών για ίδια εργασία ή εργασία ίσης αξίας.
Πόσο απέχουµε από την απόλυτη ισότητα στον χώρο της πολιτικής; Γιατί συνεχίζουµε να έχουµε λιγότερες γυναίκες πολιτικούς;
Και ο χώρος της πολιτικής εµπίπτει στους ανδροκρατούµενους τοµείς λήψης αποφάσεων στους οποίους αναφέρθηκα. Ένας χώρος ο οποίος αλλάζει αργά, τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε επίπεδο κρατών-µελών. Μαζί µε τις υφιστάµενες προκαταλήψεις και τη δύναµή τους σε κάθε κοινωνία, διαµορφώνεται και η αναλογία γυναικών-ανδρών στην πολιτική. Η αντίδραση οργανώσεων για την ισότητα των φύλων στην κυπριακή κοινωνία τα τελευταία λίγα χρόνια, αλλά και οι αλλαγές στη νοοτροπία και στα στερεότυπα που σιγά-σιγά εµπεδώνονται, φαίνεται να έχουν τη δύναµη να δηµιουργήσουν ευαισθητοποίηση στον τοµέα αυτό.
Ποια είναι τα σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει µια εργαζόµενη γυναίκα και πώς απαντάτε στην άποψη που επικρατεί ότι στη χώρα µας, σε σύγκριση µε άλλες χώρες, δεν υπάρχει αποτελεσµατικό δίχτυ προστασίας για τις γυναίκες και δη τις εργαζόµενες µητέρες;
Λόγω ακριβώς των στερεοτύπων που εξακολουθούν να κυριαρχούν, αν και σιγά-σιγά αλλάζουν, δυστυχώς µια γυναίκα θα πρέπει να προσπαθήσει πολύ περισσότερο από έναν άντρα για να αποδείξει τις ικανότητές της. Το χειρότερο όµως είναι ότι τα λάθη σε µια γυναίκα συγχωρούνται πολύ πιο δύσκολα, επειδή θεωρούνται επιβεβαιωτικά του στερεοτύπου και όχι απλά λάθη που ο οποιοσδήποτε θα κάνει. Πέραν τούτων, πράγµατι η γυναίκα θα πρέπει να συνδυάσει επαγγελµατική και οικογενειακή ζωή, πράγµα που δεν είναι και το πιο εύκολο µε τα υφιστάµενα κοινωνικά πρότυπα. Πολλές από τις πολιτικές που έχουµε εφαρµόσει στοχεύουν ακριβώς στην αλλαγή των στερεοτύπων που υπάρχουν και στην εµπέδωση µιας διαφορετικής κουλτούρας και ενός διαφορετικού τρόπου σκέψης. Ένα σηµαντικό παράδειγµα, που αφορά κυρίως την κουλτούρα που πρέπει να αλλάξει, είναι η νοµοθεσία που εφαρµόσαµε από το 2017 για την παροχή άδειας πατρότητας, ώστε και ο πατέρας να συµµετέχει από την αρχή στη φροντίδα των παιδιών.
Όσον αφορά το δίχτυ προστασίας, η Κύπρος θεωρείται από τις χώρες µε ισχυρό δίχτυ προστασίας, το οποίο συνεχώς διευρύνεται τα τελευταία χρόνια. Αναφέρω ορισµένα παραδείγµατα πολιτικών που έχουµε εφαρµόσει:
• Από το 2017 αναγνωρίσαµε µέσω νόµου το δικαίωµα της γυναίκας η οποία αποκτά παιδί µέσω παρένθετης µητέρας, σε άδεια µητρότητας, καθώς και όλα τα άλλα δικαιώµατα που έχει η βιολογική µητέρα µε βάση όλες τις νοµοθεσίες.
• Αυξήθηκε η περίοδος παροχής Επιδόµατος Μητρότητας σε περιπτώσεις δίδυµης ή τρίδυµης κύησης κατά 4 και 6 βδοµάδες αντίστοιχα.
• Αυξήθηκε η περίοδος παροχής Επιδόµατος Μητρότητας κατά 4 επιπρόσθετες βδοµάδες για το δεύτερο παιδί και κατά 8 επιπρόσθετες βδοµάδες για το τρίτο και κάθε επόµενο παιδί.
• Από το 2017 άρχισε η επαναφορά του Επιδόµατος Μάνας για τις πολύτεκνες οικογένειες, το οποίο λαµβάνουν σήµερα περί τις 17.000 δικαιούχοι.
• Έχουµε αυξήσει το όριο ηλικίας των τέκνων αλλά και το όριο εισοδήµατος βάσει του οποίου παρέχεται το Επίδοµα Τέκνου, µετατρέποντάς το παράλληλα σε κλιµακωτό, βάσει του αριθµού παιδιών της κάθε οικογένειας.
• Συνεχίζουµε την εφαρµογή του Σχεδίου «Προίκα του Μωρού» µε στόχο σε άπορες οικογένειες που αποκτούν ένα νέο παιδί να παρέχονται τα βασικά υλικά αγαθά αλλά και οι υπηρεσίες που έχουν ανάγκη για τη φροντίδα του βρέφους. Το πακέτο «Προίκα του Μωρού» αποτελείται από υλικά αγαθά αξίας €1.650.
• Παρέχεται Επίδοµα Μονογονεϊκής Οικογένειας επιπρόσθετα του Επιδόµατος Τέκνου, το οποίο αφορά στη συντριπτική πλειοψηφία γυναίκες.
• Εκεί όπου πληρούνται τα κριτήρια, παρέχεται και Ελάχιστο Εγγυηµένο Εισόδηµα µαζί µε Επίδοµα Στέγασης.
Πέραν όµως των παροχών, σηµαντική είναι και η στήριξη που πρέπει να παρέχεται και σε άλλα θέµατα, όπως για τη βία στην οικογένεια, όπου τα θύµατα είναι συνήθως γυναίκες και παιδιά. Σε αυτόν τον τοµέα έχουµε δηµιουργήσει το πλαίσιο «Σπίτι του Παιδιού» καθώς και το πλαίσιο «Σπίτι της Γυναίκας», τα οποία βρίσκονται πλέον στη διάθεση της κοινωνίας ως τα αρµόδια διεπιστηµονικά κέντρα όπου βρίσκονται συγκεντρωµένες όλες οι υπηρεσίες και κρατικοί λειτουργοί που είναι σε θέση να χειριστούν µε αµεσότητα και να παρέχουν την κατάλληλη στήριξη στα θύµατα και στις οικογένειές τους, µε τρόπο που να προάγονται τα δικαιώµατα και το συµφέρον τους. Ήταν κάτι που πραγµατικά χρειαζόταν να γίνει.
Πέραν των όσων έχουν υλοποιηθεί, αξίζει να αναφερθεί ότι στο στρατηγικό πλαίσιο των πολιτικών που θα εφαρµοστούν το αµέσως επόµενο χρονικό διάστηµα («Κύπρος_το αύριο») έχουν περιληφθεί και σειρά πολιτικών για τη στήριξη της οικογένειας και της γυναίκας. Μεταξύ αυτών περιλαµβάνεται Σχέδιο για την επιδότηση της φοίτησης µικρών παιδιών σε βρεφονηπιακούς σταθµούς, επιχορήγηση σε αρχές τοπικής διοίκησης για ανέγερση και λειτουργία τέτοιων σταθµών µε έµφαση στις συνήθεις ώρες εργασίας των γονέων, θεσµοθέτηση της γονικής άδειας µε απολαβές, καθώς και άλλες δράσεις.
Γιατί οι γυναίκες αποτελούν το µεγαλύτερο θύµα της πανδηµίας, ενώ κάτι ανάλογο βλέπουµε να συµβαίνει και σε περιόδους αύξησης της ανεργίας;
Οι οικογενειακές υποχρεώσεις και η µη συµφιλίωση εργασίας και οικογένειας, όπως και η επικρατούσα µερική απασχόληση πολλών γυναικών, είναι παράγοντες που επηρεάζουν περισσότερο τις γυναίκες.
Ποια είναι τα κυριότερα εµπόδια που αντιµετωπίζει µια γυναίκα στον δρόµο για την κορυφή;
Ο δρόµος για την κορυφή πρέπει να µετριέται µε τα ίδια κριτήρια µεταξύ ανδρών και γυναικών. Όσα ανέφερα στις προηγούµενες ερωτήσεις για διακρίσεις µεταξύ γυναικών και ανδρών είναι ιστορικά, κοινωνικά και δοµικά προβλήµατα που θέτουν εµπόδια.
Η καλλιέργεια κουλτούρας ισότητας και αριστείας από την οικογένεια πρωτίστως, ο προσδιορισµός από την ίδια τη γυναίκα των στόχων που σταδιακά θέλει να επιτύχει και η θέλησή της να τους επιτύχει είναι αυτά που οριοθετούν τον δρόµο προς την κορυφή και την αντιµετώπιση των προβληµάτων που θα αντιµετωπίσει. Αυτό δεν σηµαίνει και πάλι ότι ο δρόµος είναι το ίδιο εύκολος µε αυτόν του άνδρα, µιας και η ήδη υφιστάµενη ανισότητα αντανακλά και τους µεγαλύτερους περιορισµούς για την περίπτωση της γυναίκας.
Ποια ισχυρή γυναίκα θαυµάζετε;
Τη µάνα που ανατρέφει ισχυρές γυναίκες.