Της Ιωσηφίνας Αντωνίου*
ΚΑΛΩ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΑ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΟΥΝ ΣΤΗ ΒΙΑ που τους ασκείται και να ζητήσουν βοήθεια, έτσι ώστε να µη φτάνουµε στο τραγικό αποτέλεσµα της γυναικοκτονίας. Η Επίτροπος Ισότητας, Ιωσηφίνα Αντωνίου, µιλά στο Economy Today για την ισότητα των δύο φύλων και για τις πρωτοβουλίες που αναλαµβάνει το Γραφείο της για στήριξη των γυναικών.
Η 8η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας και παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις έχει σηµειωθεί πρόοδος, εντούτοις υπάρχουν ακόµα στερεότυπα και διακρίσεις ανάµεσα στα δύο φύλα. Πού οφείλεται;
Φέτος, συµπληρώνονται 45 χρόνια αφότου η Γενική Συνέλευση του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών (ΟΗΕ) κάλεσε τα κράτη-µέλη του να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως παγκόσµια ηµέρα για τα δικαιώµατα των γυναικών και την παγκόσµια ειρήνη. Παράλληλα, συµπληρώνονται 27 χρόνια από την υιοθέτηση της ∆ιακήρυξης και της Πλατφόρµας ∆ράσης του Πεκίνου, ενός ιστορικού οδηγού δράσης για τα δικαιώµατα των γυναικών, ο οποίος υπεγράφη στο πλαίσιο της Τέταρτης Παγκόσµιας ∆ιάσκεψης για τις Γυναίκες από 189 κράτη, στην πρωτεύουσα της Κίνας.
Οι γυναίκες, στις δεκαετίες που µεσολάβησαν, κατάφεραν να επιτύχουν πολλά, µέσα από σκληρούς και εντατικούς αγώνες, συλλογικές διεκδικήσεις και κινητοποιήσεις. Ο δρόµος όµως προς την επίτευξη πλήρους και ουσιαστικής ισότητας είναι ακόµη µακρύς, αφού τα βήµατα προς τα εµπρός σηµειώνονται µε σχετικά αργούς ρυθµούς, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Αν και η Κύπρος διαθέτει ένα ισχυρό νοµοθετικό πλαίσιο στα θέµατα ισότητας, εντούτοις θέλουµε πολύ χρόνο και πολλά βήµατα να διανύσουµε για να κατοχυρωθεί και ουσιαστικά η ισότητα των φύλων στην πράξη. Οι βαθιά εµπεδωµένες κοινωνικές προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, οι εξουσιαστικές σχέσεις ανάµεσα στα φύλα και οι πολυποίκιλες έµφυλες διακρίσεις που διέπουν όλες τις εκφάνσεις της δηµόσιας και ιδιωτικής σφαίρας συνεχίζουν ακόµη και σήµερα να αντιµετωπίζουν τη γυναίκα ως το «δεύτερο φύλο».
Τα κυριότερα θέµατα που αποτελούν ίσως τα µεγαλύτερα εµπόδια για την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών εξακολουθούν να είναι η έµφυλη βία µε θύµατα γυναίκες, το χάσµα αµοιβών µεταξύ ανδρών και γυναικών, η συµφιλίωση επαγγελµατικών και οικογενειακών υποχρεώσεων, η µικρή έως µηδενική εκπροσώπηση των γυναικών στη Βουλή, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στην Ευρωβουλή, στα συµβούλια των µεγάλων εταιρειών και επιχειρήσεων κ.ά.
Πόσο κοντά ή πόσο µακριά βρισκόµαστε από την απόλυτη ισότητα στον εργασιακό τοµέα αλλά και στον τοµέα της πολιτικής;
Τόσο στον εργασιακό όσο και στον πολιτικό τοµέα βρισκόµαστε αρκετά µακριά ώστε να επιτύχουµε πλήρη ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών, παρά τα θετικά βήµατα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Σήµερα η αγορά εργασίας στελεχώνεται από µορφωµένες και ικανότατες γυναίκες που δυστυχώς η αξία τους δεν εκτιµάται σε σχέση µε τους άνδρες, τόσο σε θέµατα αµοιβών όσο και στην ανέλιξή τους σε ανώτερες θέσεις. Οι γυναίκες αµείβονται χαµηλότερα από τους άνδρες για ίσης αξίας εργασία, αφού το τελευταίο καταγεγραµµένο χάσµα αµοιβών µεταξύ ανδρών και γυναικών (2018) καταγράφει µια διαφορά της τάξης του 10,4%.
Όσον αφορά τον τοµέα της πολιτικής, και εκεί τα πράγµατα είναι αρκετά δύσκολα. Είναι σηµαντικό να αναφέρουµε ότι ο δείκτης ισότητας των φύλων για το έτος 2021, που δηµοσιεύτηκε από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων στις 28 Οκτωβρίου 2021, καταδεικνύει ότι η Κύπρος βρίσκεται στην 21η θέση από το σύνολο των 27 κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε συνολική βαθµολογία 57 ποσοστιαίες µονάδες, ενώ ο µέσος ευρωπαϊκός όρος που αντανακλά την πρόοδο στα ζητήµατα έµφυλης ισότητας ανέρχεται σε 68 µονάδες. Ενώ η χώρα µας έχει καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση µε τα περισσότερα κράτη-µέλη στους τοµείς της υγείας, της γνώσης, του χρήµατος και του χρόνου, στον τοµέα της εξουσίας και της πρόσβασης των γυναικών σε θέσεις λήψης σηµαντικών αποφάσεων συγκεντρώνει τη χαµηλότερη βαθµολογία. Τα αποτελέσµατα των τελευταίων βουλευτικών εκλογών αποδεικνύουν ακριβώς το πόσο µακριά βρισκόµαστε από την απόλυτη ισότητα στην πολιτική. Από 12 βουλεύτριες που είχαµε στην προηγούµενη σύνθεση του κοινοβουλίου, τώρα έχουµε 8.
Καµία πολιτική, νοµοθετική ή διοικητική προσπάθεια για αποτελεσµατική αντιµετώπιση των διακρίσεων κατά των γυναικών δεν µπορεί να επιτύχει, εκτός εάν επιτευχθούν ουσιαστικές τοµές, οι οποίες θα καλλιεργούν κουλτούρα ισότητας και πλήρους σεβασµού των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Γι’ αυτό τον λόγο, το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας και ο ΕΜ∆Γ αποφάσισαν και σχεδίασαν σειρά επιµορφωτικών σεµιναρίων ενδυνάµωσης της συµµετοχής των γυναικών στην πολιτική. H επιµόρφωση έχει διττό σκοπό. Αφενός την ενίσχυση της γυναικείας πολιτικής συµµετοχής στα όργανα λήψης αποφάσεων, έτσι ώστε να ενισχυθεί η δηµοκρατία µέσα από θεσµικές αλλαγές αλλά και να προωθηθεί η ισότητα. Αφετέρου, την ενδυνάµωση των γυναικών και τη δηµιουργία ενός ηγετικού προφίλ για διεκδίκηση πολιτικών αξιωµάτων.
Ποια είναι τα κυριότερα εµπόδια που αντιµετωπίζει µια γυναίκα στον δρόµο για την κορυφή;
Τα εµπόδια τα οποία αντιµετωπίζει µια γυναίκα για να ανελιχθεί στην κορυφή και να σπάσει τη «γυάλινη οροφή» µπορούµε να τα αναζητήσουµε στα στερεότυπα και τις κοινωνικές προκαταλήψεις που τοποθετούν τη γυναίκα στην ιδιωτική σφαίρα της ζωής και τον άντρα στη δηµόσια σφαίρα. Επίσης, η έλλειψη δοµών στήριξης των γυναικών για συµφιλίωση οικογενειακής και επαγγελµατικής ζωής είναι ακόµη ένας παράγοντας που κρατά τις γυναίκες µακριά από θέσεις-κλειδιά, ιδιαίτερα όταν οι γυναίκες καλούνται να επιλέξουν µεταξύ καριέρας και οικογένειας.
Ποια ισχυρή γυναίκα θαυµάζετε;
Ενστερνίζοµαι τις ιδέες και τους αγώνες γυναικών που πρωτοστάτησαν στα θέµατα ισότητας. Για µένα όλες οι γυναίκες που αγωνίστηκαν για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, για τα δικαιώµατα των γυναικών, για το δίκαιο, την ελευθερία και τη δηµοκρατία αποτελούν πρότυπα και τις θαυµάζω.
∆υστυχώς τον τελευταίο καιρό οι γυναικοκτονίες αλλά και άλλες µορφές βίας έχουν αυξηθεί. Ως Επίτροπος Ισότητας, ποιο είναι το µήνυµα αλλά και η δέσµευσή σας προς αυτές τις γυναίκες;
∆υστυχώς όλες οι µορφές βίας, όπως η ενδοοικογενειακή βία, η ψυχολογική βία, η οικονοµική βία αλλά και οι γυναικοκτονίες, το τελευταίο διάστηµα έχουν αυξητική τάση, τόσο παγκόσµια όσο και στη χώρα µας. Οι γυναικοκτονίες είναι αναµφίβολα η πιο ακραία µορφή βίας σε βάρος των γυναικών και διαπράττονται κατά κανόνα από πρώην ή νυν συντρόφους, ως αποτέλεσµα, τις περισσότερες φορές, µιας µακροχρόνιας κακοποιητικής συµπεριφοράς απέναντι στο θύµα. Το µήνυµα προς τις γυναίκες που υφίστανται βία είναι ότι θα πρέπει να ανοίξουν την πόρτα της διαφυγής, να σπάσουν τη σιωπή τους, να µιλήσουν και να αναζητήσουν βοήθεια. Οι δοµές του κράτους λειτουργούν πάνω σε 24ωρη βάση. Τώρα µε τη λειτουργία του Σπιτιού της Γυναίκας, το οποίο λειτουργεί ως ένα διεπιστηµονικό κέντρο, φιλικό προς τα θύµατα βίας, όπου επαγγελµατίες από διάφορες ειδικότητες και κρατικοί λειτουργοί, όπως κλινικοί ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ειδικά εκπαιδευµένα µέλη της Αστυνοµίας κλπ., εργάζονται κάτω από την ίδια στέγη για σκοπούς παροχής κατάλληλης στήριξης στα θύµατα και τις οικογένειές τους, καλώ για ακόµη µία φορά τις γυναίκες να αντιδράσουν στη βία που τους ασκείται και να ζητήσουν βοήθεια, έτσι ώστε να µη φτάνουµε στο τραγικό αποτέλεσµα της γυναικοκτονίας.
*Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, Πρόεδρος ΕΜ∆Γ