Μη τήρηση των αρχών της διαφάνειας, ίσης μεταχείρισης και αποφυγής διακρίσεων για την εκμίσθωση της κρατικής γης σχετικά με τις διαδικασίες αδειοδότησης μεγάλων φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων συνολικής δυναμικότητας 45,2 MW, εντός κρατικής γης συνολικής έκτασης 670.000 τ.μ. μεταξύ των Κοινοτήτων Τρούλλων, Αβδελλερού και Κελιών, διαπιστώνει η Ελεγκτική Υπηρεσία σε έκθεσή της που δημοσιοποίησε σήμερα.
Ο έλεγχος διενεργήθηκε στο πλαίσιο ελέγχου συμμόρφωσης, κατόπιν αιτήματος που υποβλήθηκε από τη Βουλευτή Αννίτα Δημητρίου κατά πόσο είχαν ληφθεί υπόψη οι έντονες ανησυχίες των επηρεαζόμενων ακριτικών Κοινοτήτων και Περιβαλλοντικών και Αγροτικών Οργανώσεων. Επιπρόσθετα, η ΕΥ εξέτασε κατά πόσο η κρατική γη έτυχε της κατάλληλης διαχείρισης.
Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο αναφέρονται επιγραμματικά πιο κάτω:
Μη τήρηση των αρχών της διαφάνειας, ίσης μεταχείρισης και αποφυγής διακρίσεων για την εκμίσθωση της κρατικής γης. Η ΕΥ εξέφρασε την άποψη ότι, εάν το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο έχει, με βάση το άρθρο 54 του Συντάγματος, την εξουσία της εποπτείας και διάθεσης της περιουσίας η οποία ανήκει στη Δημοκρατία, θεωρούσε ότι η συγκεκριμένη κρατική γη θα μπορούσε ή θα έπρεπε να εκμισθωθεί σε ιδιώτη για σκοπούς ανέγερσης φωτοβολταϊκών πάρκων, όφειλε να διασφαλίσει την προσήκουσα δημοσιότητα και να καλέσει για εκδήλωση ενδιαφέροντος και όχι να εκμισθώσει τη γη στον πρώτο επιχειρηματία που θα τη ζητούσε.
η τήρηση της νενομισμένης διαδικασίας, σχετικά με την υποβολή και εξέταση των αιτήσεων για χορήγηση πολεοδομικών αδειών, για την κατασκευή και λειτουργία των φωτοβολταϊκών πάρκων, αφού οι αιτήσεις υποβλήθηκαν από την εταιρεία, πριν τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης σχετικά με την εκμίσθωση προς αυτή της κρατικής γης.
Μη επαρκής αιτιολόγηση της Απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για εκμίσθωση των κρατικών τεμαχίων, σε σχέση με τα τέσσερα φωτοβολταϊκά πάρκα, για τα οποία τα Τμήματα Γεωργίας και Πολεοδομίας και Οικήσεως εξέφρασαν την άποψη ότι θα έπρεπε να παραμείνουν για γεωργικούς σκοπούς.
Πέντε από τα 11 φωτοβολταϊκά πάρκα που προτάθηκαν εφάπτονται σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Natura 2000» και έξι βρίσκονται σε αποστάσεις από 300 μέτρα μέχρι 1.600 μέτρα από αυτή. Σύμφωνα με Προειδοποιητική Επιστολή Παράβαση αρ. 2019/2303 της Γενικής Γραμματείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ), οι σωρευτικές επιπτώσεις του υπό αναφορά έργου δεν εξετάστηκαν καθόλου. Επιστήσαμε την προσοχή των αρμόδιων Αρχών ότι, η συμπερίληψη του θέματος της κατασκευής των φωτοβολταϊκών πάρκων στην Προειδοποιητική Επιστολή της ΕΕ καθιστά τον καθ’ όλα νόμιμο χειρισμό του ακόμα πιο επιτακτικό, ώστε να αποφευχθούν τυχόν οικονομικές κυρώσεις προς τη Δημοκρατία.
Υπήρξε ριζική αναθεώρηση της αρχικής θέσης των επηρεαζόμενων Κοινοτικών Συμβουλίων Τρούλλων και Αβδελλερού, τα οποία, παρόλο ότι αρχικά τοποθετήθηκαν αρνητικά επί του θέματος, αργότερα τάχθηκαν υπέρ της εν λόγω ανάπτυξης.
Μεταξύ άλλων στην έκθεση αναφέρεται ότι όπως προέκυψε από τον έλεγχο, δεν τηρήθηκε η νενομισμένη διαδικασία σχετικά με την υποβολή και εξέταση των αιτήσεων της εταιρείας για χορήγηση πολεοδομικών αδειών για την κατασκευή των φωτοβολταϊκών πάρκων, αφού οι αιτήσεις υποβλήθηκαν πριν την απόφαση εκμίσθωσης της κρατικής γης, εντός των οποίων η εταιρεία προτίθετο να κατασκευάσει τα εν λόγω πάρκα.
Συνεπώς, αναφέρεται, κατά τον χρόνο υποβολής των αιτήσεων, η εταιρεία δεν είχε κανένα δικαίωμα επί της γης που αφορούσαν οι υποβληθείσες αιτήσεις.
Η ΕΥ αναφέρει πως η απόφαση του Υπουργικού για εκμίσθωση της κρατικής γης, στις περιπτώσεις όπου αυτή δεν συστήνεται από τα αρμόδια Τμήματα, δεν αιτιολογείται. Επίσης, για την εκμίσθωση της κρατικής γης δεν τηρήθηκαν ουδόλως οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και αποφυγής διακρίσεων. Το θέμα θα πρέπει να απασχολήσει το Υπουργείο Εσωτερικών γενικότερα, αφού δεν αφορά μόνο σε αυτή την περίπτωση.
Πέντε από τα 11 φωτοβολταϊκά πάρκα που προτάθηκαν εφάπτονται σε ΖΕΠ του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Natura 2000» και έξι γειτνιάζουν με αυτή. Η παραχώρηση των υπό αναφορά πολεοδομικών αδειών εγείρεται στην Προειδοποιητική Επιστολή - Παράβαση αρ. 2019/2303 της Γενικής Γραμματείας της ΕΕ, σύμφωνα με την οποία, μεταξύ άλλων, οι σωρευτικές επιπτώσεις του υπό αναφορά έργου δεν εξετάστηκαν καθόλου.
Από την ΕΥ επιστήθηκε η προσοχή των αρμόδιων Αρχών ως προς τα ακόλουθα:
«Ιδιοκτήτης της κρατικής γης είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. Η ρητή πρόνοια δευτερογενούς νομοθεσίας, που προβλέπει για υποβολή πολεοδομικών αιτήσεων από τον ιδιοκτήτη της γης, δεν μπορεί να παρακάμπτεται μέσω της έκδοσης εγκυκλίων», αναφέρεται. Άρα, προστίθεται, «αιτήσεις για πολεοδομικές αναπτύξεις σε κρατική γη, δεν μπορούν να υποβάλλονται, παρά μόνο από την Κυπριακή Δημοκρατία».
Οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει, κατά την ανάθεση συμβάσεων εκμίσθωσης κρατικής γης, να ακολουθούν «ανοικτή, διαφανή και ανταγωνιστική διαδικασία και να διασφαλίζουν την τήρηση των αρχών της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της αποφυγής διακρίσεων».
Σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία το γεγονός ότι το θέμα της κατασκευής των φωτοβολταϊκών πάρκων στην εν λόγω περιοχή, περιλαμβάνεται στην Προειδοποιητική Επιστολή - Παράβαση αρ. 2019/2303 της Γενικής Γραμματείας της ΕΕ, καθιστά «τον καθ’ όλα νομότυπο χειρισμό του ακόμα πιο επιτακτικό, ώστε να αποφευχθούν τυχόν οικονομικές κυρώσεις προς την Κυπριακή Δημοκρατία».