*του Βρασίδα Νεοφύτου
Μια σειρά από αρνητικούς εξωτερικούς παράγοντες προκάλεσε μια από τις πιο τρομακτικές και θεαματικές διορθώσεις στην αγορά κρυπτονομισμάτων κατά τον μήνα Μάιο, με τις τιμές τους να καταγράφουν έως και 50% απώλειες από τα ιστορικά υψηλά τους.
Οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν προκαλέσει ανησυχίες και αμφιβολίες μεταξύ των μικροεπενδυτών και των εταιρειών διαχείρισης κεφαλαίου, που σχετίζονται με το μέλλον και τις προοπτικές των επενδύσεων σε ψηφιακά νομίσματα έναντι του χρυσού και των εθνικών νομισμάτων (fiat currencies) στα χαρτοφυλάκιά τους.
Ακραίες μεταβολές στα κρυπτονομίσματα κατά τον μήνα Μάιο
Την Τετάρτη 19 Μαΐου 2021 είχαμε μια από τις πιο βίαιες πτώσεις στις τιμές των κρυπτονομισμάτων, εφόσον σε λιγότερο από 24 ώρες το Bitcoin έπεσε έως και 30% στα επίπεδα των $30.000, το Ethereum έπεσε περισσότερο από 40% στα επίπεδα των $1.800, ενώ το δημοφιλές Dogecoin έχασε πέραν του 50% της αξίας του, πέφτοντας προς στιγμήν κάτω από τα επίπεδα των 20 σεντς δολαρίου.
Κοινό χαρακτηριστικό των κρυπτονομισμάτων είναι οι απότομες πτώσεις και οι ιλιγγιώδεις άνοδοι. Έτσι, την αμέσως επόμενη μέρα, τα νομίσματα κατέγραψαν ένα θεαματικό ράλι, με την τιμή του Bitcoin να αναρριχάται έως τα επίπεδα των $40.000, καταγράφοντας άνοδο μέχρι και 35%, ενώ το Ethereum και το Dogecoin κατέγραψαν μια ιλιγγιώδη άνοδο της τάξης του 70%, με τις τιμές τους να αναρριχώνται στα επίπεδα των $3.000 και $0,35 αντίστοιχα.
Όλα αυτά τα γεγονότα έγιναν μόλις λίγες μέρες μετά που η τιμή του δημοφιλέστερου ψηφιακού νομίσματος, του Bitcoin, κατέγραψε νέο ιστορικό υψηλό στις $65.000 (14 Απριλίου 2021). Το Bitcoin κατάφερε να δεκαπλασιάσει την αξία του σε μόλις 12 μήνες, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης από θεσμικούς επενδυτές, της προστασίας που προσφέρει από τον αναδυόμενο πληθωρισμό, της οικονομικής κρίσης από την πανδημία του COVID-19 και –το κυριότερο– της επιτάχυνσης της υιοθέτησης των κρυπτονομισμάτων ως μέσου πληρωμής από διάσημες εταιρείες σε όλο τον κόσμο.
Ανάλογη εντυπωσιακή άνοδο κατέγραψαν και τα υπόλοιπα δημοφιλή ψηφιακά νομίσματα, με την τιμή του δεύτερου μεγαλύτερου σε αξία, του Ethereum, να σκαρφαλώνει στις $4.300 (8 Μαΐου 2021) από τα $600, τιμή στην οποία τύγχανε διαπραγμάτευσης στις αρχές του 2021, ενώ η τιμή του Dogecoin εκτοξεύθηκε από τα 5 σεντς στα 70 σεντς σε μόλις 4 εβδομάδες.
Αιτίες της έντονης διόρθωσης
Οι κυριότερες αιτίες που κατάφεραν να βάλουν φρένο στο εξωπραγματικό και ασταμάτητο ράλι των κρυπτονομισμάτων ήταν η αρχική αποκήρυξη του Bitcoin από τον Έλον Μασκ ως προς το περιβαλλοντικό κόστος εξόρυξής του και η ταυτόχρονη πρόθεση των ρυθμιστικών αρχών της Κίνας και των ΗΠΑ για αυστηροποίηση του πλαισίου εμπορίας και εξόρυξης κρυπτονομισμάτων.
- Ο Έλον Μασκ και οι περιβαλλοντικές του ευαισθησίες
Ενώ το Bitcoin τύγχανε διαπραγμάτευσης κοντά στα ιστορικά υψηλά των $65.000 στις αρχές Μαΐου, ο CEO της Tesla, Έλον Μασκ, προκάλεσε τις πρώτες σοβαρές απώλειες στην αγορά, με το Bitcoin να πέφτει πέραν του 15% στα $50.000 και το Ethereum να διορθώνεται από τις $4.300 στα επίπεδα των $3.500.
Με ανάρτησή του στο Twitter, ο Μασκ ανακοίνωσε ότι η εταιρεία του δεν θα δέχεται πλέον πληρωμές σε Bitcoin για αγορές ηλεκτρικών οχημάτων Tesla, λόγω του υψηλού περιβαλλοντικού κόστους δημιουργίας του κρυπτονομίσματος. Όπως ανέφερε, η απόφαση πάρθηκε εφόσον, για τους σκοπούς εξόρυξης και πραγματοποίησης συναλλαγών σε Bitcoin, υπάρχει μια ταχέως αυξανόμενη χρήση ορυκτών καυσίμων (ιδίως άνθρακα στην Κίνα), τα οποία έχουν τις μεγαλύτερες εκπομπές ρύπων από οποιοδήποτε άλλο καύσιμο για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.
Περίπου το 65% της εξόρυξης Bitcoin πιστεύεται ότι προέρχεται από την Κίνα, όπου περίπου το 60% του ενεργειακού μείγματος προέρχεται από τον άνθρακα. Η ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται για την εξόρυξη Bitcoin ανά έτος είναι μεγαλύτερη από την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται από μεγάλες χώρες, όπως η Σουηδία, η Ουκρανία και η Νορβηγία, για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Αυτό το γεγονός προκάλεσε νευρικότητα και μια πρόσκαιρη κρίση εμπιστοσύνης από τους επενδυτές προς το πρόσωπο του Έλον Μασκ, ο οποίος θεωρείται ο «πατέρας» των κρυπτονομισμάτων, λόγω της συνεχούς υποστήριξής του προς τα αποκεντρωμένα ψηφιακά νομίσματα, ειδικά το Bitcoin και το Dogecoin.
Ας μην ξεχνάμε ότι το ράλι στις τιμές των ψηφιακών νομισμάτων πήρε επιπλέον ώθηση μετά την ανακοίνωση της Tesla για αγορά $1,5 δισ. σε Bitcoin στις αρχές του 2021, τα οποία ανέβηκαν στα $2,5 δισ. στο τέλος Μαρτίου.
Παρά την κατακραυγή των επενδυτών εναντίον του Έλον Μασκ για χειραγώγηση της αγοράς των κρυπτονομισμάτων, ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον πλανήτη έχει αποδείξει ότι σκέφτεται πολύ πιο μπροστά από τον μέσο άνθρωπο, έχοντας ήδη προκαλέσει αναταραχή στους κλάδους της ηλεκτρικής αυτοκίνησης μέσω της Tesla, της αεροδιαστημικής μέσω της SpaceX (έσπασε το μονοπώλιο της NASA) και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Με όλο τον επενδυτικό κόσμο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στραμμένους στα δημοφιλή κρυπτονομίσματα λόγω των μεγάλων κερδών, ο Μασκ είχε την αυτοπεποίθηση να θεωρήσει ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή για να ανοίξει τη συζήτηση για την «αχίλλειο πτέρνα» της κρυπτογράφησης, δηλαδή το αμφιλεγόμενο σημείο της κατανάλωσης πράσινης ενέργειας για την παραγωγή και λειτουργία του Bitcoin και των υπόλοιπων κρυπτονομισμάτων.
Το οικολογικό επιχείρημα του Μασκ βασίζεται σε αληθινά δεδομένα, εφόσον όλο και περισσότερες εταιρείες εξόρυξης (miners) χρησιμοποιούν εργοστάσια παραγωγής ενέργειας με καύση του βλαβερού για το περιβάλλον άνθρακα, με στόχο μικρότερο κόστος παραγωγής και μεγαλύτερα κέρδη.
Μάλιστα, κάποιες εξ αυτών έχουν προχωρήσει σε αγορά εγκαταλελειμμένων εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρισμού με καύση άνθρακα σε ΗΠΑ και Κίνα, με σκοπό την αποκλειστική χρήση τους για την εξόρυξη Bitcoin και όχι για την τροφοδότηση με ηλεκτρισμό ανθρώπινων οικισμών ή βιομηχανιών.
Τόσο ο Έλον Μασκ όσο και οι έμπειροι αναλυτές της αγοράς θεωρούν ότι η κίνηση αυτή θα λειτουργήσει θετικά για το μέλλον του κλάδου των κρυπτονομισμάτων, εφόσον θα κατευθύνει τους εξορύκτες Bitcoin αποκλειστικά στη χρησιμοποίηση καθαρών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι εξορύκτες θα επωφεληθούν από το χαμηλότερο κόστος χρησιμοποίησης ηλιακής, αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας έναντι της χρήσης άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά θα είναι και εναρμονισμένοι με τα πρωτόκολλα της Συνθήκης του Παρισιού για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Ενδεικτική της βαρύτητας του ονόματος του Έλον Μασκ είναι η ανακούφιση που ένιωσαν οι επενδυτές και η ανάκαμψη των τιμών που ακολούθησε τη συνομιλία του Μασκ με εταιρείες εξόρυξης Bitcoin της Βόρειας Αμερικής. Οι εξορύκτες δεσμεύτηκαν να δημοσιεύσουν την τρέχουσα και προγραμματισμένη ανανεώσιμη χρήση και να ζητήσουν από άλλους διεθνώς να το πράξουν. Δεσμεύτηκαν επίσης να δημιουργήσουν το Συμβούλιο Εξόρυξης Bitcoin, το οποίο θα προωθήσει τη βιωσιμότητα και αειφορία στη δραστηριότητα εξόρυξης.
- Το νοκ-άουτ χτύπημα στο Bitcoin από Κίνα και ΗΠΑ
Σεισμικές δονήσεις προκάλεσε στην αγορά η πρόθεση της Κίνας και των ΗΠΑ να θέσουν αυστηρά όρια στα κρυπτονομίσματα όσον αφορά το ρυθμιστικό πλαίσιο και τη φορολογική συμμόρφωση.
Οι ανακοινώσεις για τους αυστηρούς πολιτικούς και εποπτικούς ελέγχους προκάλεσαν την κατάρρευση των τιμών κατά 30%-50% στις 19 Μαΐου, εφόσον οι συνεχόμενες αρνητικές ειδήσεις ανατροφοδοτούσαν κύματα πανικού και ρευστοποιήσεων, τα οποία προξένησαν μεγάλες απώλειες ανάμεσα στους επενδυτές.
Σε περισσότερα από $1 τρισ. ανέρχονται οι απώλειες των κρυπτονομισμάτων, με τη συνολική τους αξία να υποχωρεί από τα $2,5 τρισ. (επίπεδα-ρεκόρ του Απριλίου) στο $1,5 τρισ., κατά την κορύφωση της πτώσης, καθώς υπολογίζεται ότι πέραν των 800.000 θέσεων στα νομίσματα έκλεισαν με ζημιά.
Αρχικά, η Κίνα απαγόρευσε στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις εταιρείες πληρωμών να παρέχουν υπηρεσίες που σχετίζονται με συναλλαγές κρυπτονομισμάτων και προειδοποίησε επίσης τους επενδυτές να αποφεύγουν κερδοσκοπικές συναλλαγές σε αυτά.
Με τον πιο επίσημο τρόπο, ο Κινέζος Αντιπρόεδρος, Λιου Χε, ανέφερε ότι απαιτείται αυστηρότερη εποπτεία για την προστασία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ η λήψη μέτρων για την εξόρυξη και τις συναλλαγές σε Bitcoin θα είναι ένας τρόπος για να «αποτραπεί η μετάδοση ρίσκων» στην κινεζική οικονομία.
Από την άλλη, το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι θα απαιτήσει να δηλώνονται στην Υπηρεσία Δημοσίων Εσόδων των ΗΠΑ όλες οι συναλλαγές με κρυπτονομίσματα αξίας άνω των $10.000, όπως ισχύει και για τις συναλλαγές με μετρητά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει πολλούς επενδυτές να εκκαθαρίσουν τις θέσεις τους σε κρυπτονομίσματα, πριν το σχέδιο της κυβέρνησης Μπάιντεν για επιβολή του φόρου γίνει νόμος στο Κογκρέσο.
Ο Πρόεδρος της αμερικανικής SEC, Garry Gensler, σε πρόσφατη ακρόαση της επιτροπής του σώματος, κατέστησε σαφές ότι δεν υπάρχει προς το παρόν καθεστώς προστασίας των επενδυτών για τον χώρο των κρυπτονομισμάτων, πράγμα που υποδηλώνει την ανάγκη ρύθμισης.
Ωστόσο, εάν οι ρυθμιστικές αρχές της Κίνας και των ΗΠΑ επιβάλουν τον ίδιο κανονιστικό έλεγχο στον χώρο των κρυπτονομισμάτων όπως και στις άλλες επενδύσεις (μετοχές, ακίνητα, χρυσός κ.ά.), αυτό θα μπορούσε να αλλάξει την ελκυστικότητα του οικοσυστήματος και τη μελλοντική αξία των ψηφιακών νομισμάτων.
Χαμένοι και κερδισμένοι από την πτώση
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η αγορά κρυπτονομισμάτων εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους για τους επενδυτές, λόγω της υψηλής μεταβλητότητας και του μη ρυθμιστικού της πλαισίου.
Η υψηλή μεταβλητότητα θεωρείται «ευλογία και κατάρα» στα κρυπτονομίσματα, εφόσον από τη μια προσελκύει την προσοχή των επενδυτών υψηλού ρίσκου που επιζητούν γρήγορες και υψηλές αποδόσεις και δίνουν ρευστότητα στην αγορά, ενώ από την άλλη αποτελεί την κατάρα του αρχάριου μικροεπενδυτή που χρησιμοποιεί μόχλευση για την επένδυσή του.
- Οι χαμένοι
Η τρομακτική πτώση της τιμής του Bitcoin από τα επίπεδα ρεκόρ των $60.000-$65.000 στα $30.000, του Ethereum από τις $4.300 στα $1.800 και του δημοφιλούς Dogecoin από τα $0,75 στα $0,25 σε μόλις λίγες μέρες, προκάλεσε πανικό και μεγάλες ζημιές, κυρίως σε μικροεπενδυτές που τοποθετήθηκαν τελευταίοι στο ράλι.
Πρόκειται για αρχάριους επενδυτές χωρίς χρηματιστηριακή παιδεία και ανάλογη εμπειρία από τις παραδοσιακές αγορές μετοχών, οι οποίοι ακολουθούν την τάση της αγοράς (momentum) με κερδοσκοπικούς ορίζοντες.
Τέτοιου είδους επενδυτές συνήθως αγοράζουν κοντά στην κορυφή, επηρεαζόμενοι από τους φανταχτερούς τίτλους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και από γνωστούς και άγνωστους φίλους που ήδη έβγαλαν ένα σεβαστό κέρδος από τις προηγούμενες ανόδους.
Είναι οι ίδιοι κερδοσκόποι που πιστεύουν στο παραμύθι του εύκολου κέρδους, βλέποντας τον εαυτό τους σαν τους επόμενους εκατομμυριούχους από τα κρυπτονομίσματα, επενδύοντας χαλαρά από ένα beach bar στη Μύκονο ή πίνοντας mojito σε μια εξωτική παραλία στην Καραϊβική.
Για να πετύχουν τα γρήγορα και μεγάλα κέρδη που ονειρεύονται, καταφεύγουν συνήθως σε ριψοκίνδυνες τοποθετήσεις στο Bitcoin, χρησιμοποιώντας «μόχλευση» (leverage), δηλαδή επενδύοντας ποσά κατά 10 ή 20 ή 100 φορές μεγαλύτερα από την αρχική τους επένδυση (αέρας) μέσω κάποιας χρηματιστηριακής εταιρείας (broker).
Αν υποθέσουμε ότι ο επενδυτής χρησιμοποίησε μόχλευση x10 για να ποντάρει στην άνοδο, αυτό σημαίνει ότι αν η τιμή του Bitcoin ανέβει +10% τότε διπλασιάζει το αρχικό του κεφάλαιο, ενώ αν χάσει -10% τότε μηδενίζει τον λογαριασμό του εφόσον η μόχλευση ρευστοποιείται (margin call), εντείνοντας πιο δραματικά τον πτωτικό κύκλο του Bitcoin.
Δυστυχώς, αυτοί θα είναι και οι τελευταίοι που θα πουλήσουν, πανικοβλημένοι και απελπισμένοι, κοντά στον πάτο της απότομης πτώσης, μη αντέχοντας την ψυχολογική πίεση των μεγάλων απωλειών στο χαρτοφυλάκιό τους από τη μόχλευση. Συνήθως, οι μικροεπενδυτές ρίχνουν το φταίξιμο της ζημιάς τους στην ατυχία τους, στο «κακό» σύστημα και στους αόρατους εχθρούς που θέλουν τα λεφτά τους, αγνοώντας το υψηλό ρίσκο επένδυσης που πήραν.
- Οι κερδισμένοι
Η 13χρονη ιστορία του Bitcoin και των άλλων κρυπτονομισμάτων έχει να επιδείξει ακραίες διορθώσεις με μέσο όρο 40%-80% από την προηγούμενη κορυφή τους. Έχει αποδειχθεί ότι οι έμπειροι διαχειριστές κεφαλαίων με μακροχρόνιο ορίζοντα επένδυσης και οι έξυπνοι μικροεπενδυτές με γερό στομάχι έχουν βγει κερδισμένοι, εκμεταλλευόμενοι αυτές τις ακραίες διακυμάνσεις κατά τα προηγούμενα χρόνια.
Επομένως, η παρούσα πτώση των τιμών θεωρήθηκε ως ακόμη μια ευκαιρία αγοράς από τους ίδιους τους έμπειρους επενδυτές κρυπτονομισμάτων, οι οποίοι γνωρίζουν πώς παίζεται το μεγάλο παιχνίδι.
Είναι επενδυτές που διαχρονικά κάνουν σωστή διαχείριση κινδύνων στα χαρτοφυλάκιά τους, που έχουν υποδομές, εργαλεία και καταρτισμένο προσωπικό, που πιστεύουν στις μακροπρόθεσμες θεμελιώδεις αξίες των αποκεντρωμένων νομισμάτων και της τεχνολογίας blockchain, και που αναγνωρίζουν τη μεταβλητότητα ως τεράστια αγοραστική ευκαιρία.
Καθησυχαστικοί οι υποστηρικτές των ψηφιακών νομισμάτων
Αυτή η διόρθωση του Bitcoin, αν και ακραία, θεωρείται από τους γνώστες της αγοράς ως φυσιολογική εξέλιξη ενός περιουσιακού στοιχείου που φούσκωσε απότομα από τα δεκάδες εκατομμύρια δολάρια που εισέρρευσαν κερδοσκοπικά από τους μικρομεσαίους επενδυτές κατά τους τελευταίους μήνες.
Οι τεράστιες αυτές εισροές σε μια αγορά που ήταν ήδη υπεραγορασμένη προκάλεσαν φαινόμενα κορύφωσης και χρειαζόταν απλώς μια είδηση ή ένα ωραίο αφήγημα για να προκληθεί πανικός ανάμεσα στους επενδυτές και να ξεκινήσουν οι συντονισμένες πωλήσεις θέσεων.
Οι υποστηρικτές των κρυπτονομισμάτων θεωρούν ότι οι μεγάλες πτώσεις προκλήθηκαν από εξωτερικούς παράγοντες, χωρίς να υπάρξει θεμελιώδης αλλαγή στην τεχνολογία του blockchain και στις μακροπρόθεσμες προοπτικές του ψηφιακού κλάδου.
Επίσης, πιστεύουν ότι μια διόρθωση της τάξης του 30%-50% θεωρείται φυσιολογική για μια αγορά η οποία σημείωσε άνοδο άνω του 300% μέσα στο 2021, ενώ κέρδισε πέραν του 1.000% από τα χαμηλά του 2020.
*Υπεύθυνου Επενδυτικής Στρατηγικής Exclusive Capital