Το Ελ Σαλβαδόρ τον Ιούνιο, όπως είναι γνωστό τουλάχιστον στους αναγνώστες της στήλης, προέβη σε μια ριζοσπαστική κίνηση. Να υιοθετήσει το Bitcoin ως επίσημο νόμισμα της χώρας. Αυτή η ενέργεια όπως ήταν φυσικό δεν άρεσε σε πολλούς. Ένα μήνα αργότερα, η Moody's υποβάθμισε τα ομόλογα της στο Caa1 από το B3, προφασιζόμενη την αύξηση του πιστωτικού κινδύνου εξαιτίας αυτής της απόφασης.
Για άλλες χώρες κάτι τέτοιο θα σήμανε κατευθείαν υπαγωγή στο ΔΝΤ για βοήθεια. Ένα ΔΝΤ το οποίο έθεσε ως όρο στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη δανείου, το Ελ Σαλβαδόρ να εγκαταλείψει τα σχέδια για το Bitcoin. Ο Πρόεδρος Nayib Bukele όμως δεν κάμφθηκε. Υποτιμήσανε τη θέληση του. Όπως υποτίμησαν την κινητοποίηση της κοινότητας του Bitcoin, η οποία έσπευσε άμεσα να προσφέρει την τεχνογνωσία της.
Αυτό που γνωρίζαμε μέχρι τώρα ήταν η συνδρομή της Strike, η οποία βοήθησε τον 43χρονο Bukele να δημιουργήσει το ηλεκτρονικό πορτοφόλι Chivo. Το εγχείρημα στέφτηκε από επιτυχία. Σήμερα πάνω από 4 εκατομμύρια κάτοικοι του Ελ Σαλβαδόρ έχουν πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες και απολαμβάνουν δωρεάν εμβάσματα από συγγενείς τους στο εξωτερικό. Μέχρι την έλευση του Chivo, μόνο 1,2 εκατομμύρια πολίτες διέθεταν λογαριασμό στις παραδοσιακές τράπεζες και πληρώνανε από 10% μέχρι 35% σε ιδρύματα όπως η Western Union για τα εισερχόμενα εμβάσματα.
Πριν 10 ημέρες, ο Πρόεδρος Bukele προχώρησε σε άλλη μια ριζοσπαστική εξαγγελία. Την δημιουργία μιας πόλης Bitcoin, όπως την ονόμασε. Παρομοιάζοντας το σχέδιό του με τις πόλεις που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος, η Bitcoin City θα είναι σε σχήμα κύκλου. Θα χτιστεί στο ανατολικό μέρος της χώρας και θα διαθέτει αεροδρόμιο, εμπορικά κέντρα, κατοικίες. Θα πρόκειται για μια εντελώς καινούργια πόλη, η οποία θα φτιαχτεί από την αρχή με σύγχρονες προδιαγραφές. Θα βρίσκεται κοντά στο ηφαίστειο Conchagua, του οποίου η (καθαρή) γεωθερμική ενέργεια θα χρησιμοποιηθεί για την ηλεκτροδότηση της.
Το σχέδιο αποσκοπεί να φιλοξενεί κόσμο που θα εργάζεται κατά κύριο λόγο στην νέες τεχνολογίες αιχμής και το blockchain. Η ηλεκτρική ενέργεια που θα περισσεύει θα μετατρέπεται σε Bitcoin μέσω του mining, δηλαδή χρήματα! Εναλλακτικά θα μπορούν να εξάγουν στις διπλανές χώρες που έχουν ανάγκη.
Ενα ομόλογο διαφορετικό από τα άλλα
Από πού θα βρει τα κεφάλαια ο Bukele για να χρηματοδοτήσει την κατασκευή μιας ολόκληρης πόλης; Από την έκδοση ενός ομολόγου με ρήτρα αλλά και τεχνολογία Bitcoin! Τι σημαίνει αυτό; Πως θα αντλήσει κεφάλαια χωρίς την συμμετοχή του ΔΝΤ ή της Παγκόσμιας Τράπεζας. Χωρίς την συμμετοχή ενδιάμεσων (τραπεζικών ιδρυμάτων και άλλων) που εμπλέκονται στην έκδοση ομολόγων και λαμβάνουν μερίδιο από την χρηματοδότηση. Χωρίς κανείς διεθνής παράγοντας να έχει τη δυνατότητα να του υποδεικνύει τι θα κάνει τα χρήματα και να εμπλέκεται στις πολιτικές του κράτους.
Την έκδοση των ομολόγων θα την διαχειρίζεται η Blockstream, μια εταιρεία που επικεντρώνεται στις υπηρεσίες bitcoin. Το δεκαετές «tokenized bond» θα είναι διαθέσιμο για όλους, από όλο τον κόσμο. Θα έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν ακόμη και 100 δολάρια, όπως ανάφερε στο Bloomberg ο Samson Mow, Chief Security Officer της εταιρίας. Το συνολικό ποσό θα ανέλθει στο ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Το ήμισυ θα διατεθεί για την απόκτηση Bitcoin, ενώ με το υπόλοιπο θα χρηματοδοτηθούν οι υποδομές της Bitcoin City.
Το μέχρι τώρα επιτόκιο που πληρώνει το Ελ Σαλβαδόρ για τα 8 δισ. δολάρια του δημόσιου χρέους του, ήταν κατά μέσο όρο 9,5% την ημέρα της έκδοσης. Αν επιδίωκαν να εκδώσουν σήμερα ομόλογα με τον παραδοσιακό τρόπο, θα πλήρωναν ακόμα παραπάνω, λόγω της αρνητικής στάσης του ΔΝΤ και των οίκων αξιολόγησης. Τώρα θα πληρώσουν μόνο 6,5% και μετά το πέρας της δεκαετίας θα τους έχουν μείνει οι υποδομές.
Κι όχι μόνο αυτό. Θα εισρεύσει στα ταμεία του κράτους μέχρι και το τελευταίο σεντς. Χωρίς να πληρωθεί κανένα από τα τραπεζικά ιδρύματα που μεσολαβούν από την έκδοση μέχρι την διάθεση. Η Bitfinex ως σύμβουλος δεν πρόκειται να κοστίσει τίποτα. Αυτό, αν και ακούγεται αυτονόητο, είναι κάτι μοναδικό, κάτι επαναστατικό.
Οι κάτοικοι της πόλης θα απολαμβάνουν αρκετά προνόμια, με πρώτο από όλα ότι δεν θα υποχρεούνται να καταβάλουν φόρους, εκτός από αυτόν της προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ). «Επενδύστε εδώ και κάντε όλα τα χρήματα που θέλετε», δήλωσε ο Bukele στα αγγλικά, κατά τη διάρκεια του Bitcoin Week στο Ελ Σαλβαδόρ πριν 10 ημέρες. Το ήμισυ του ΦΠΑ που θα εισπράττεται, θα χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση των ομολόγων που εκδίδονται για την κατασκευή της πόλης. Το άλλο μισό θα διατεθεί σε υπηρεσίες όπως η συλλογή απορριμμάτων.
Μετά το τέλος της 5ετούς διάρκειας, αν το Bitcoin έχει πάνω από 60.000 δολάρια ή όσο θα αξίζει την ημέρα έκδοσης, θα ρευστοποιήσουν τα 500 εκατ. που δανείστηκαν, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή του δανείου και κατόπιν οι κάτοχοι του ομολόγου θα λάβουν ένα επιπλέον ποσοστό (με την μορφή ετήσιου μερίσματος), που θα κυμαίνεται ανάλογα τα κέρδη.
Συνεπώς οι κάτοχοι του ομολόγου θα λάβουν σίγουρα το 6,5% που είναι το κουπόνι, συν το Bitcoin μέρισμα. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, αν το Bitcoin ανεβαίνει κατά μέσο όρο 35% κάθε χρόνο, τότε στο τέλος της δεκαετίας οι ομολογιούχοι θα έχουν υπερδιπλασιάσει το κεφάλαιο τους σε δολάρια.
Πώς το Bitcoin αναμορφώνει την αγορά ομολόγων
Πολύ φιλόδοξο ακούγεται το σχέδιο. Άραγε θα βρεθούν ενδιαφερόμενοι αγοραστές για το ομόλογο; Οι συντελεστές έκδοσης είναι αισιόδοξοι. Θεωρούν πως απευθύνονται στο ίδιο κοινό με εκείνους που αγοράσανε ομόλογα της MicroStrategy που βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση, τα οποία ο Διευθύνων Σύμβουλος Michael Saylor χρησιμοποίησε για να αγοράσει Bitcoin.
Γιατί κάποιος να αγοράσει το ομόλογο του Ελ Σαλβαδόρ και να μην αποκτήσει κατευθείαν Bitcoin; Το ομόλογο είναι ένα διαφορετικό χρηματοοικονομικό προϊόν, που απευθύνεται σε διαφορετικούς ανθρώπους. Καταρχάς, όσο αφορά τους ιδιώτες, αγοράζοντας ομόλογο, λαμβάνεις άδεια μόνιμου κατοίκου της χώρας, αν το επιθυμείς. Αυτό μεταφράζεται σε μηδέν φόρους στα κεφαλαιακά κέρδη.
Θεωρητικά πρόθυμοι να το αποκτήσουν θα μπορούσαν να είναι πιο συντηρητικοί επενδυτές που δυσκολεύονται να διαχειριστούν την υψηλή μεταβλητότητα της τιμής του Bitcoin, επειδή δεν είναι συνηθισμένοι. Οι θεσμικοί, επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν και να φυλάξουν Bitcoin στην φυσική μορφή του. Γενικότερα, ελπίζουν ότι θα ενδιαφερθούν αρκετοί από τους εμπλεκόμενους στην αγορά ομολόγων, επειδή πρόκειται για ένα κρατικό ομόλογο με εξαιρετικά συμφέρον επιτόκιο, αν το συγκρίνεις με άλλα.
Στην σημερινή αγορά ομολόγων είναι απίθανο να βρεις αποδόσεις που υπερβαίνουν τον πληθωρισμό. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις ακόμα και τα ονομαστικά επιτόκια είναι αρνητικά. Οι διαχειριστές αναζητούν απεγνωσμένα πραγματικές θετικές αποδόσεις, για αυτό συχνά αυξάνουν το ρίσκο, σε σχέση με αυτό που έπαιρναν παλαιότερα.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε και το ιδεολογικό κομμάτι. Οι bitcoiners είναι πια δεκάδες εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Πολλοί επιθυμούν να υποστηρίξουν τη κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ, χωρίς να γνωρίζουν πως. Με το ομόλογο θα διαθέτουν έναν εύκολο τρόπο να συνδράμουν έμπρακτα.
Υπάρχει το ρίσκο της χρεοκοπίας; Πάντα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Ωστόσο το συγκεκριμένο ομόλογο έχει δύο δικλίδες ασφαλείας που προστατεύουν σε μεγάλο βαθμό την ομαλή αποπληρωμή του. Η μία είναι πως το κράτος θα εκδώσει νεότερα ομόλογα για να χρηματοδοτήσει την εξόφληση των παλαιότερων. Ότι κάνει κάθε κράτος δηλαδή. Η άλλη είναι η προοπτική ανόδου της τιμής του Bitcoin που ίσως θα είναι αρκετή από μόνη της να αποπληρώσει τους ομολογιούχους.
Ποιοι θα είναι οι κερδισμένοι εκτός από τους επενδυτές; Φυσικά το κράτος του Ελ Σαλβαδόρ. Αν ανέβει η τιμή του Bitcoin πάνω από 6,5% κατά μέσο τον χρόνο την επόμενη δεκαετία, ουσιαστικά το κόστος του κεφαλαίου γίνεται μηδέν ή και αρνητικό. Δηλαδή όχι μόνο δεν θα πληρώσουν τόκους, αλλά και εξοφλήσουν και λιγότερο κεφάλαιο.
Ποιοι είναι οι χαμένοι; Τα τραπεζικά ιδρύματα που υπό την εποπτεία τους εκδίδονταν και διανέμονταν τα ομόλογα, φυσικά με το αζημίωτο. Βέβαια, το ένα δισεκατομμύριο είναι μια σταγόνα στον ωκεανό, μπροστά στα εκατοντάδες τρισεκατομμύρια της αγοράς ομολόγων.
Ναι, αλλά μήπως ανοίξει η όρεξη μετά από αυτό; Όχι μόνο στο Ελ Σαλβαδόρ να πραγματοποιήσουν επόμενες εκδόσεις, αλλά και σε άλλα κράτη ή ακόμα και εταιρίες; Είναι ένα νέο μοντέλο που φαίνεται σαν win win. Καλύτερες αποδόσεις για τους διαχειριστές και επενδυτές, ταυτόχρονα με εξασφαλισμένη και (όπως ελπίζεται) φτηνή χρηματοδότηση για χώρες και εταιρίες.
Ποιος άλλος θα βγει ωφελημένος; Οι κάτοχοι Bitcoin που θα δουν την ζήτηση να εκτοξεύεται σε αδιανόητα επίπεδα. Η αγορά των ομολόγων είναι διακοσίων τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αν κάποιοι θελήσουν υψηλότερα επιτόκια και ενδιαφερθούν να τοποθετήσουν ακόμα και το 1% των διαθέσιμων κεφαλαίων τους, τότε τα χρήματα που θα εισρεύσουν στο Bitcoin θα είναι μια κολοσσιαία ποσότητα σε σχέση με τα τωρινά.
Κάν' το όπως το Ντουμπάι
Υπάρχει κάτι ανάλογο στο παρελθόν; Κάτι αντίστοιχο συνέβη με το πετρέλαιο ή τον τουρισμό. Χώρες και περιοχές φτωχές, χωρίς φυσικό πλούτο ή παράδοση στο εμπόριο, έγιναν πλούσιες επειδή ανακαλύφτηκε πετρέλαιο στο έδαφος τους ή επειδή διέθεταν όμορφες παραλίες. Οδηγούμαστε σε μια ανάλογου τύπου αλλαγή. Όποια χώρα ή περιοχή προσελκύσει εταιρίες που σχετίζονται με τον «ψηφιακό χρυσό» ή τις υπηρεσίες blockchain, θα αποκτήσουν το καθοριστικό πλεονέκτημα στην κούρσα. Αν ο χώρος των κρυπτονομισμάτων ανθίσει, θα μετατραπούν στα νέα χρηματοοικονομικά κέντρα!
Ένα επιπλέον πλεονέκτημα που θα έχει το ομόλογο του Ελ Σαλβαδόρ, είναι πως θα τελεί υπό διαπραγμάτευση με το ωράριο των κρυπτονομισμάτων στα ανταλλακτήρια. Όχι όπως τα υπόλοιπα παραδοσιακά ομόλογα. Δεν θα γνωρίζει Σαββατοκύριακα, αργίες, ωράριο των τραπεζών. Εξαιρετικά σημαντικό είναι πως κανείς δεν θα μπορεί να εμποδίσει το trading, να το διακόψει, να θέσει όρια! Θα είναι ανώνυμο, δεν θα έχει KYC για όποιον δεν επιθυμεί, επειδή θα υπάρχει η δυνατότητα να βρίσκεται σε ατομικά πορτοφόλια.
Έχει τις ιδιότητες του ομολόγου αλλά και του crypto token. Θα μπορεί να μεταβιβαστεί απευθείας, χωρίς να υπάρχει ενδιάμεσος. Δεν θα χρειάζεται να εμπιστευτείς κανέναν. Μόνο το δίκτυο. Αντί να έχεις σε stablecoin τα χρήματα σου, αν δεν επιθυμείς να είναι εκτεθειμένα στην μεταβλητότητα των κρυπτονομισμάτων, θα τα έχεις σε ομόλογα. Έτσι θα διαθέτει collateral για margin trading. Κι όλα αυτά σε ένα δίκτυο που έχει πολύ μεγάλη ρευστότητα, αυτή των κρυπτονομισμάτων.
Το Ντουμπάι όταν είδε πως δεν μπορούσε να εκμεταλλευτεί κοιτάσματα πετρελαίου, διέβλεψε σωστά προσελκύοντας μηχανικούς που έφτιαξαν την νέα μοντέρνα πόλη του μέλλοντος με πανύψηλους ουρανοξύστες, τεχνητά νησιά και μηδενικούς φόρους εισοδήματος. Τώρα απολαμβάνουν τους καρπούς αυτής της απόφασης. Η νέα πόλη του μέλλοντος που οραματίζεται ο Πρόεδρος Bukele, θα παράγει Bitcoin από καθαρές μορφές ενέργειας και θα φιλοξενεί στο έδαφος της τους πρωτοπόρους της ψηφιακής εποχής.
Αυτό που κάνει το εγχείρημα ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι πως αν τελικά αποδειχθεί τα επόμενα χρόνια το Bitcoin ως ψηφιακός χρυσός, τότε το Ελ Σαλβαδόρ θα έρθει στη θέση των πλούσιων πετρελαιοπαραγωγών χωρών. Το Ελ Σαλβαδόρ από εξαγωγέας ανθρώπινων πόρων που είναι εδώ και δεκαετίες, φιλοδοξεί να εισάγει εξειδικευμένο και εύπορο εργατικό δυναμικό.
Χρειάζεσαι κεφάλαια, ταλέντο και δημιουργικά κίνητρα για να δημιουργήσεις άνοδο του βιοτικού επιπέδου, ευημερία. Όλες αυτές τις προϋποθέσεις σχεδιάζει να διαθέτει η νέα πόλη του Bitcoin, η οποία υπολογίζεται να ολοκληρωθεί σε 5 χρόνια. Φυσικά δεν θα φτάσουν τα 500 εκατ. Χρειάζονται αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια και για αυτό θα εκδοθούν κι άλλα ομόλογα. Αν επιτύχει αυτή η ενέργεια, δεν υπάρχει κανείς λόγος να μην υπάρξει και δεύτερη ή και τρίτη έκδοση ομολόγων, προκειμένου να φτιάξει ακόμα περισσότερες υποδομές. Να μαζέψει ακόμα περισσότερα Bitcoin.
Είναι νωρίς ακόμα να είμαστε σίγουροι για την επιτυχία, αλλά είναι γεγονός πως αν όλα ή έστω τα περισσότερα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, θα υπάρξει μια τεράστια ρήξη στο καθιερωμένο μοντέλο της λειτουργίας της αγοράς ομολόγων. Ουσιαστικά του κόσμου ολόκληρου, επειδή η έκδοση χρέους είναι η βάση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Έχει την αξία του, αν σκεφτεί κανείς ότι το Bitcoin προήρθε από κάποιους παράξενους περιθωριακούς πριν 12 χρόνια και έχει τη δυνατότητα να καταλήξει σε κάτι τόσο σπουδαίο, όπως η εκδημοκρατικοποίηση και η διάχυση του πλούτου στα ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού.
Ποιος είναι ενάντια σε αυτή τη προσπάθεια; Ποιος ανησυχεί ότι το «πείραμα του Ελ Σαλβαδόρ» -όπως το αποκαλούν- θα βλάψει τους κατοίκους της χώρας; Η Τράπεζα της Αγγλίας! Στα αλήθεια μπορεί να πιστέψει κανείς πως το παγκόσμιο τραπεζικό κατεστημένο άρχισε να ενδιαφέρεται ξαφνικά για το καλό του λαού του Ελ Σαλβαδόρ; Πού ήταν τόσα χρόνια;
Συμπέρασμα
Μετά την MicroStrategy, την πρώτη εισηγμένη που εξέδωσε ομόλογα για να αγοράσει Bitcoin, έχουμε το πρώτο κράτος που ακολουθεί την ίδια φιλοσοφία. Αν το Bitcoin συνεχίσει να ανεβαίνει σε τιμή, κάτι καθόλου απίθανο, τότε ίσως η πορεία του φτωχού Ελ Σαλβαδόρ γίνει παραμυθένια. Να μεταμορφωθεί από βάτραχος σε πρίγκιπας, επειδή τον φίλησε η πριγκίπισσα-Bitcoin.
Σε μια δεκαετία -ενδεχομένως πολύ νωρίτερα- οι Nayib Bukele και Michael Saylor είτε θα γραφτούν στο πάνθεον των πιο διορατικών επενδυτών και ηγετών είτε η ιστορία θα τους αντιμετωπίσει ως καταστροφικούς κερδοσκόπους. Μένει να δούμε τι από τα δύο θα συμβεί.
Το μόνο σίγουρο είναι πως όσοι αντιλαμβάνονται το Bitcoin ως φούσκα, Ponzi, παρωχημένο ή ένα απλό χρηματιστηριακό τίτλο για γρήγορα κέρδη, καλά θα κάνουν να ξανασκεφτούν τις προοπτικές της επαναστατικής τεχνολογίας του. Το ομόλογο του Ελ Σαλβαδόρ ίσως αποδειχθεί το πρώτο πλακάκι στο ντόμινο. Ένας ολόκληρος κόσμος του finance οικοδομείται πάνω στο Bitcoin. Ήδη έχουμε σε μια πρώιμη μορφή την ψηφιακή μεριδιοποίηση (tokenization) των μετοχών, των ομολόγων, των ακινήτων.
*του Βασίλη Παζόπουλου
ΠΗΓΗ: Euro2day