Του Νικόλα Κοντοζή, Φορολογικές & Νομικές υπηρεσίες, PwC Κύπρου
Ως αποτέλεσμα της πανδημίας, το διεθνές εμπόριο μειώθηκε σημαντικά κατά την διάρκεια του 2020, με συγκεκριμένους τομείς όπως αυτοί της ενέργειας, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, να επηρεάζονται περισσότερο. Αν και ανέκαμψε σύντομα το 2021, καταγράφοντας υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την περίοδο πριν την πανδημία, ορισμένοι τομείς δεν έχουν καταφέρει ακόμη να ανακτήσουν τις συνολικές τους απώλειες.
Τα τελευταία χρόνια κατέστη σαφές ότι οι τελωνειακές αρχές σε ορισμένα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) δυσκολεύονται να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους. Αυτή η ανισορροπία δημιουργεί ανησυχίες ότι τα εμπορεύματα ενδέχεται να εισέρχονται ή να εξέρχονται από/προς την ΕΕ χωρίς επαρκή έλεγχο. Η πανδημία τόνισε τη σημασία της Ευρωπαϊκής Τελωνειακής Ένωσης για την διασφάλιση της ακεραιότητας και ασφάλειας των εφοδιαστικών αλυσίδων, καθώς και των εσόδων της ΕΕ. Επιπλέον, η αλλαγή των επιχειρηματικών μοντέλων, όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο, αυξάνει την ανάγκη για ενίσχυση των τελωνειακών ελέγχων. Σύμφωνα με τελωνειακά στοιχεία, ο αριθμός των δεμάτων που εισάγονται σήμερα μέσα σε ένα μήνα, στα επόμενα πέντε χρόνια θα εισάγονται μέσα σε μία ημέρα.
Τα Ηνωμένα Έθνη εξέδωσαν έκθεση το 2022 με προτεινόμενες λύσεις για αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας, στην οποία υπογραμμίζεται η σημασία της ετοιμότητας για ένα πιο βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς μέλλον. Επιπρόσθετα η έκθεση δίνει έμφαση στο ρόλο των ψηφιακών τεχνολογιών, των οποίων η σημασία έχει αναδειχθεί και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τελωνείων (ΠΟΤ).
Συγκεκριμένα, τρεις τεχνολογίες προσδιορίστηκαν ως οι σημαντικότερες για εκσυγχρονισμό των τελωνείων και διευκόλυνση του εμπορίου.
- Blockchain (Αλυσίδα μπλοκ/συστοιχιών)
Οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις χρήσης του blockchain βρίσκονται στα κρυπτονομίσματα. Ωστόσο, εταιρείες και κράτη πειραματίζονται με την τεχνολογία του blockchain για τη δημιουργία λύσεων, όπως η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ φορολογικών και τελωνειακών αρχών και η αυτοματοποίηση πληρωμών και επιστροφών ΦΠΑ μέσω έξυπνων συμβολαίων. Το blockchain έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει το διεθνές εμπόριο αυξάνοντας τη διαφάνεια, την προσβασιμότητα και την αμετάβλητη πληροφόρηση μεταξύ όλων των μελών των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων, αλλά και των τελωνειακών αρχών.
- Internet of things (Διαδίκτυο των πραγμάτων)
Οι τελωνειακές αρχές πειραματίζονται επίσης και με τη χρήση του internet of things (IoT) για την αυτοματοποίηση των τελωνειακών διαδικασιών. Επί του παρόντος, η χρήση του IoT είναι πολύ πιο διαδεδομένη στην Ευρώπη σε σχέση με το blockchain. Το IoT παρέχει τη δυνατότητα για καλύτερη διαχείριση κινδύνου, αύξηση αποτελεσματικότητας των διαδικασιών εκτελωνισμού και συλλογή χρήσιμων δεδομένων για ανάλυση.
- Big data (Μεγάλα δεδομένα)
Τα μεγάλα δεδομένα, η ανάλυση δεδομένων, η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Περίπου οι μισές τελωνειακές αρχές παγκοσμίως χρησιμοποιούν ήδη προηγμένες αναλυτικές τεχνολογίες και αυτές που δεν χρησιμοποιούν έχουν σχέδια να το κάνουν στο μέλλον. Τα σημαντικότερα οφέλη σχετίζονται με την καλύτερη διαχείριση κινδύνου, την αποτελεσματικότερη δασμολογική ταξινόμηση, τον εντοπισμό απάτης, την ανίχνευση ακραίων τιμών στις αποτιμήσεις, την πρόβλεψη μελλοντικών τάσεων και τη διευκόλυνση των ελέγχων.
Οι τελωνειακές αρχές αρχίζουν να ενστερνίζονται τις δυνατότητες της τεχνολογίας για απλοποίηση και εναρμόνιση των τελωνειακών διαδικασιών. Οι απώτεροι στόχοι τους είναι η διευκόλυνση του εμπορίου, ο εντοπισμός απάτης και η είσπραξη εσόδων. Αυτό αυξάνει και την ανάγκη των εταιρειών να επενδύσουν στην τεχνολογία. Η τεχνολογία παρέχει τα μέσα για την δημιουργία καινοτόμων λύσεων και την επίτευξη βελτιωμένης πρόσβασης σε δεδομένα και βελτιωμένες γνώσεις, ευελιξία, κερδοφορία και αφοσίωση των πελατών.