Σημαντική έλλειψη στέγης, ρεκόρ κλειστών διαμερισμάτων και εκτίναξη των τιμών στα ενοίκια συνθέτουν στο σκηνικό σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις ενισχύοντας τη στεγαστική κρίση και καθιστώντας άπιαστο όνειρο την απόκτηση ενός σπιτιού. Σε μια προσπάθεια να παρέχουν μια κάποια ανακούφιση στο πρόβλημα, και να περιορίσουν τις μαζικές διαδηλώσεις, οι τοπικοί ηγέτες στη Βαρκελώνη προχώρησαν σε μια σημαντική πρωτοβουλία σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τους κερδοσκόπους ακινήτων από το να αγοράσουν οικονομικά διαμερίσματα και να τα μετατρέψουν σε μεσοπρόθεσμες μισθώσεις, που ξεφεύγουν από τους ισχύοντας ελέγχους ενοικίων: η πόλη συνεργάστηκε με έναν τοπικό πάροχο οικονομικών κατοικιών για να αγοράσει ένα κτήριο ορόσημο και να αποτρέψει την έξωση των ενοικιαστών του.
Αυτή είναι μια στρατηγική με την οποία έχουν πειραματιστεί και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις στις προσπάθειές τους να χαλιναγωγήσουν το gentrification, κυρίως στο Βερολίνο.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, οι αντιδράσεις για την κίνηση της δημοτικής αρχής στη Βαρκελώνη ήταν ανάμικτες: ορισμένοι ακτιβιστές στέγασης πανηγύρισαν την κατάληψη της πόλης ως νίκη, ενώ οι ενώσεις ενοικιαστών και οι ιδιοκτήτες ακινήτων έχουν εκφράσει επιφυλάξεις.
Τα κενά στον νόμο
Όπως επισημαίνει το Bloomberg, οι ιδιοκτήτες εκμεταλλεύονται τα κενά που διέπουν τις μονάδες μεσοχρόνιας μίσθωσης, οι οποίες μπορούν να ενοικιαστούν για τουλάχιστον 32 ημέρες και το πολύ 11 μήνες. Αυτές δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανονισμών που αποσκοπούν στον έλεγχο τόσο των διαμερισμάτων διακοπών όσο και των μακροχρόνιων ενοικιάσεων και εξακολουθούν να επιτρέπουν στους ιδιοκτήτες μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις τιμές και τις συνθήκες.
Αυτές οι μισθώσεις πολλαπλασιάζονται όχι μόνο στη Βαρκελώνη αλλά σε όλες τις πόλεις της Ισπανίας.
Η απόφαση της πόλης να αγοράσει το Casa Orsola , μια μεγάλη επταώροφη κατοικία 27 διαμερισμάτων που χτίστηκε λίγο μετά το 1900, ακολουθεί χρόνια διαμάχης γύρω από το κτήριο. Αποτέλεσε ορόσημο για τους ακτιβιστές στέγασης αφού αγοράστηκε από την τοπική εταιρεία ακινήτων Lioness Investments το 2021, με σχέδια για μετατροπή μονάδων σε πιο κερδοφόρες μεσοπρόθεσμες μισθώσεις. Οι νέοι ένοικοι βρίσκονται «μόνο στη Βαρκελώνη για λίγους μήνες, επειδή οι ντόπιοι δεν μπορούν να πληρώσουν καθόλου αυτές τις τιμές», είπε ένας ένοικος στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Catalan News .
Ο δάσκαλος στη Βαρκελώνη
Σε μια πόλη που αγωνίζεται εδώ και καιρό με τον υπερτουρισμό και την έλλειψη οικονομικά προσιτών κατοικιών, η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο. Ένας ένοικος που αντιμετωπίζει έξωση, ένας 49χρονος δάσκαλος ονόματι Josep Torrent, εμφανίστηκε ως σύμβολο της στεγαστικής κρίσης της Βαρκελώνης. Οι διαδηλωτές γεμίζουν τακτικά τους δρόμους γύρω από το κτίριο τους τελευταίους μήνες, ενώ μια διαδήλωση κατά των αυξήσεων των ενοικίων σε όλη την πόλη τον Νοέμβριο του 2024 προσέλκυσε τουλάχιστον 22.000 άτομα . Τον Ιανουάριο, η διαμάχη έφτασε ακόμη και στη σκηνή των βραβείων Gaudí , του κύριου κινηματογραφικού βραβείου της Καταλονίας, όταν ο νικητής του β’ ανδρικού ρόλου προέτρεψε το πλήθος να συμμετάσχει στις διαδηλώσεις του Casa Orsola.
Η έξωση του Torrent ακυρώθηκε λίγο πριν η πόλη ανακοινώσει την εξαγορά του κτιρίου με τον τοπικό πάροχο οικονομικά προσιτών κατοικιών Habitat 3. Το σχέδιό τους είναι να κρατήσουν το κτίριο με μισθωτές πλήρους μίσθωσης που πληρώνουν ενοίκια κάτω από τις τιμές της ιδιωτικής αγοράς. Η πόλη αγόρασε το κτίριο για 9,2 εκατομμύρια ευρώ, το οποίο ο δήμαρχος της Βαρκελώνης Jaume Collboni είπε ότι είναι 30% λιγότερο από την τιμή αγοράς του. Η Lioness Investments πλήρωσε 5,4 εκατομμύρια ευρώ για το κτίριο το 2021, ανέφερε η ιστοσελίδα ειδήσεων ακινήτων Idealista.
Είναι αλήθεια ότι τα προβλήματα που αντιμετώπισε η Casa Orsola δεν είναι σε καμία περίπτωση μοναδικά. Στην περιοχή Eixample , την προβλεπόμενη από το δίκτυο επέκταση στα τέλη του 19ου αιώνα στην παλιά πόλη της Βαρκελώνης όπου βρίσκεται το Casa Orsola, το 30% των πολυκατοικιών της γειτονιάς ανήκουν σε μεμονωμένους ιδιοκτήτες. Οι ένοικοι σε αυτά τα κτίρια μπορεί να είναι εξίσου ευάλωτοι σε εξώσεις. Πράγματι, μια ένωση κατοίκων για μία από τις έξι γειτονιές του Eixample διαπίστωσε ότι, μόνο εντός των ορίων της , υπήρξαν 116 περιπτώσεις ιδιοκτητών που αγόρασαν κτίρια για να τα αδειάσουν και να τα ξανανοικιάσουν από το 2016.
Οι μετατροπές των κτηρίων
Το έντονο ενδιαφέρον για τη μετατροπή κτιρίων σε ενοικιαζόμενες μονάδες μεσαίας διαμονής αντανακλά εν μέρει άλλες συνεχιζόμενες μάχες για την οικονομική προσιτότητα της Βαρκελώνης, επειδή ο τομέας της μεσαίας διαμονής ήταν μέχρι πρόσφατα το τελευταίο τμήμα της αγοράς κατοικίας που διέφυγε σε μεγάλο βαθμό από τη ρύθμιση. Από το 2016, η Βαρκελώνη απαιτεί από όλους τους οικοδεσπότες βραχείας διαμονής που χρησιμοποιούν την Airbnb Inc. και άλλες πλατφόρμες να υποβάλλουν αίτηση για άδεια, ελέγχοντας αυστηρά τον αριθμό που χορηγείται. Το 2024, ανακοίνωσε το τέλος των ανανεώσεων αδειών — μια de facto απαγόρευση, επειδή όλες οι επί του παρόντος έγκυρες άδειες για ενοίκια διακοπών θα λήξουν έως το 2029. Εν τω μεταξύ, οι έλεγχοι ενοικίων για μακροχρόνιες ενοικιάσεις εισήχθησαν επίσης σε ολόκληρη την Ισπανία τον Δεκέμβριο του 2023.
Ελκυστικές ευκαιρίες στη Βαρκελώνη
Η δυνατότητα χρέωσης υψηλότερων ενοικίων έκανε τις μεσαίες διαμονές πολύ ελκυστικές για τους ιδιοκτήτες. Αυτό το παραθυράκι έκλεισε εν μέρει τον Απρίλιο του 2024, όταν ένας νέος νόμος όριζε ότι τα μεσοπρόθεσμα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα επιτρεπόταν να υπερβαίνουν τις τιμές ενοικίασης για την περιοχή και την ποιότητά τους μόνο έως και 10%, με το όριο αυτό να αυξάνεται στο δυνητικό 30% εάν ο ιδιοκτήτης υπέβαλε μια ορθή αιτιολόγηση για την άνοδο. Ωστόσο, η σχετική ευελιξία του κλάδου εξακολουθεί να τον καθιστά δημοφιλή επιλογή. Τον Σεπτέμβριο του 2024, μια έρευνα διαπίστωσε ότι πάνω από το 63% των ενοικιάσεων της Βαρκελώνης που διαφημίζονταν στο Idealista αφορούσαν μεσοπρόθεσμα συμβόλαια. Το μέσο ενοίκιο των 1.500 ευρώ το μήνα είναι 300 ευρώ πάνω από το μέσο όρο των μακροχρόνιων μισθώσεων. Δεδομένου του σχετικά μικρότερου μεγέθους των μεσοπρόθεσμων ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων, είναι ακόμη πιο ακριβά σε τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο.
Το παράδειγμα του Βερολίνου
Σε ευρύτερη κλίμακα, ο δήμος Friedrichshain-Kreuzberg του Βερολίνου έχει επίσης επιχειρήσει εξαγορές ιδιόκτητων κτιρίων για να προστατεύσει την οικονομική προσιτότητα των κατοικιών. Με επικεφαλής το αριστερό κόμμα των Πρασίνων, ο δήμος αγόρασε 15 κτίρια μεταξύ 2016 και 2019, όπου φοβόταν ότι οι νέοι ιδιοκτήτες θα χρησιμοποιούσαν κενά για να αυξήσουν τα ενοίκια, χρησιμοποιώντας το νόμιμο δικαίωμα πρώτης άρνησης για αγορές κατοικιών στην περιοχή τους. Για άλλα 25 κτίρια, ο δήμος επέτρεψε σε ιδιώτες ιδιοκτήτες να πραγματοποιήσουν αγορές μόνο αφού υπέγραψαν συμφωνίες για τον περιορισμό των αυξήσεων των ενοικίων για παρατεταμένες περιόδους.
Σε συνδυασμό με το πείραμα της Βαρκελώνης στο Casa Orsola, η εμπειρία του Βερολίνου αποκαλύπτει κάτι σχετικά με τη χρήση εξαγορών από την τοπική κυβέρνηση για να σταματήσει ο εκτοπισμός. Μπορεί να γίνονται δεκτά από τους ενοικιαστές ως μια προσωρινή λύση για τις ευρύτερες ανησυχίες των κατοίκων σχετικά με τη στέγαση — αλλά η θέσπισή τους είναι συνήθως η αρχή και όχι το τέλος της διαμάχης.
Πηγή: ot.gr
Διαβάστε επίσης: Τα αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ στο 80% είναι επαρκή για τον επόμενο χειμώνα (πίνακας)