Της Χάρις Βωβού
Η ευέλικτη μορφή της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας έχει ήδη απασχολήσει τη διεθνή επιχειρηματική κοινότητα, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, το οποίο πραγματοποιήθηκε από τις 22 έως τις 26 Μαΐου.
Όπως συζητήθηκε μεταξύ «σχεδόν 2.500 ηγετών από την πολιτική, τις επιχειρήσεις, την κοινωνία των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης, η παραδοσιακή εβδομάδα εργασίας από τις εννέα το πρωί μέχρι τις πέντε το απόγευμα και η πενθήμερη εβδομάδα εργασίας, φαντάζουν πλέον παλιομοδίτικα μοντέλα».
Οι πρωτόγνωρες συνθήκες εργασίας που «επιβλήθηκαν» λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού, αλλά και ο νέος τρόπος ζωής έχουν εξελίξει τη συζήτηση γύρω από μια πιο σύγχρονη μορφή εργασίας.
Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι «αυτές οι ετήσιες συναντήσεις στο Νταβός αποτελούν τον προθάλαμο των παγκόσμιων εξελίξεων, ότι δηλαδή έρχεται ένα πιο σύγχρονο μοντέλο εργασίας, προσαρμοσμένο στις νέες απαιτήσεις της πραγματικότητας, όπου λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των εργαζομένων, αλλά χωρίς έκπτωση στην αποδοτικότητα ούτε και στον μισθό τους».
«Οι εργαζόμενοι δικαίως ζητούν ευελιξία»
Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος και CEO της εταιρείας ManpowerGroup Jonas Prising, κατά τη συμμετοχή του στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ανέφερε ότι «οι εργαζόμενοι δικαίως ζητούν περισσότερη ευελιξία, καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και περισσότερες επιλογές για να αποφασίσουν πότε, πού και πώς να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους».
Σε διεθνές επίπεδο, ορισμένες εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να δοκιμάζουν το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας την εβδομάδα, όπως γίνεται στο Βέλγιο και στην Ισλανδία, ενώ η Microsoft Ιαπωνίας δήλωσε ότι «αυξήθηκαν κατά 40% τα κέρδη της παραγωγικότητας, όπως και η ικανοποίηση των εργαζομένων».
Η εποχή μας αλλάζει, η κοινωνία εξελίσσεται και η δοκιμή της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας έχει «προσγειωθεί» και στο κυπριακό έδαφος. Το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται ή αναμένεται να εφαρμοστεί πιλοτικά το καλοκαίρι σε ορισμένες επιχειρήσεις στην Κύπρο.
Η ευελιξία αυτού του είδους της εργασίας αρχικά χαρίζει χαρά στους εργαζόμενους, ωστόσο, σύμφωνα με τις συντεχνίες, ελλοχεύει ο κίνδυνος της μη τήρησης του νομοθετικού πλαισίου μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων: Σύνηθες βίωμα κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας. Οι πρωτόγνωρες συνθήκες εργασίας μετά από την έξαρση του κορωνοϊού δημιούργησαν αμφισβήτηση σχετικά με την τήρηση του ωραρίου εργασίας.
Η αναγκαστική, σε κάποιες περιπτώσεις, τηλεργασία είχε προκαλέσει σύγχυση αναφορικά με τις επιτρεπόμενες εργάσιμες ώρες επικοινωνίας, καθώς και με την παροχή τεχνικού εξοπλισμού προς διευκόλυνση του εργαζομένου από το σπίτι του, όπως για παράδειγμα ηλεκτρονικού υπολογιστή ή καρέκλας γραφείου. Στη χώρα μας όπου η τετραήμερη εργασία έχει ήδη κάνει τα πρώτα της βήματα, ορισμένες επιχειρήσεις ανακοινώνουν με υπερηφάνεια την υιοθέτησή της, ως έναν πιο παραγωγικό τρόπο εργασίας.
«Είναι όλοι ευχαριστημένοι»
Συγκεκριμένα, η εταιρεία Ecommbx είναι η πρώτη εταιρεία στην Κύπρο, η οποία ανακοίνωσε ότι εφάρμοσε το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας στη χώρα από την 1η Απριλίου 2022, όπως ανέφερε στο Economy Today το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Γιάννης Γεωργούλας. Όπως διευκρίνισε ο κ. Γεωργούλας, οι ώρες καλύπτονται με κυλιόμενο ωράριο και έτσι υπάρχει πάντα κόσμος να δουλέψει.
«Οι 55 υπάλληλοι της εταιρείας εργάζονται από τις 8:30 έως τις 5:30 και επιλέγουν ποια ημέρα της εβδομάδας επιθυμούν να πάρουν το ρεπό τους, είτε Δευτέρα είτε Παρασκευή». Σύμφωνα με τον κ. Γεωργούλα, αυτή η νέα τακτική αφορά όλο το προσωπικό, αυξάνει την παραγωγικότητα των υπαλλήλων, οι οποίοι διευκολύνονται με το νέο ωράριο, με στόχο να είναι όλοι ευχαριστημένοι, ενώ όπως είπε δεν υπάρχει σκέψη να καταργηθεί».
«Τον μισθό δεν θα τον αγγίξουμε»
Η τετραήμερη εργασία φαίνεται πως έρχεται για να ταράξει τα νερά. Η εταιρεία PWC Κύπρου, όπως ήδη ανακοίνωσε, θα εφαρμόσει πιλοτικά τη νέα αυτή πρακτική τους δύο καλοκαιρινούς μήνες, Ιούλιο και Αύγουστο. Σύμφωνα με την Ανώτερη Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού της PWC Κύπρου Ελένη Βασιλείου, πρόκειται για μια δοκιμαστική χρονική περίοδο, η οποία θα δείξει κατά πόσο θα επηρεαστεί η παραγωγικότητα των εργαζομένων.
«Θα δοθούν οκτώ τριήμερα για το καλοκαίρι στους υπαλλήλους της εταιρείας. Οι ώρες εργασίας θα καταμεριστούν από τη Δευτέρα έως την Πέμπτη. Ο εργαζόμενος θα μπορεί να πάρει το ρεπό του την Παρασκευή ή κατ' εξαίρεση τη Δευτέρα».
Όπως ανέφερε η κα Βασιλείου, οι ώρες εργασίας για το καλοκαίρι θα μειωθούν στις 36 ώρες, αντί 40 ώρες που είναι τον υπόλοιπο χρόνο, ενώ η αμοιβή των υπαλλήλων θα παραμείνει η ίδια. «Τον μισθό δεν θα τον αγγίξουμε», τόνισε. «Ένας από τους λόγους που εισάγαμε την τετραήμερη εργασία ήταν και η πανδημία, η οποία επηρέασε και την ψυχολογία του κόσμου μας».
«Πέταξαν από την χαρά τους»
Επίσης τους δύο θερινούς μήνες, Ιούλιο και Αύγουστο, ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να υιοθετήσει τη νέα τακτική της τετραήμερης εργασίας το δικηγορικό γραφείο Κώστας Μελάς & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε., το πρώτο δικηγορικό γραφείο παγκύπρια. Συγκεκριμένα η Παρασκευή είναι η μέρα που έχουν επιλέξει να είναι ελεύθερη μέσα στην εβδομάδα, ενώ ήδη σήμερα η Παρασκευή είναι μισή εργάσιμη ημέρα για το γραφείο, όπως ανέφερε στο Economy Today ο κ. Μελάς.
«Πέταξαν από την χαρά τους όταν το ανακοίνωσα. Οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να πιέζονται, αλλά να γίνονται αστεία και να υπάρχει χαλαρότητα. Είμαι αισιόδοξος ότι θα πετύχει και ότι θα αυξηθεί η παραγωγικότητα των εργαζομένων. Μελετήσαμε την ιδέα και σκεφτήκαμε ότι τα οφέλη θα είναι περισσότερα, όπως για παράδειγμα λιγότερη κατανάλωση ρεύματος και βενζίνης».
Στην περίπτωση των δικαστηρίων, είπε ότι «δεν θα επηρεαστεί η δουλειά μας καθώς σε μια ακρόαση, δίκη έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε ποια ημέρα της εβδομάδας μπορούμε να παρευρεθούμε στο δικαστήριο». Κληθείς να σχολιάσει συμπλήρωσε ότι το μοντέλο της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας «θα ωφελήσει αν το ακολουθήσουν όλοι οι εργαζόμενοι».
«Είναι πολύ πρόωρο»
Ωστόσο κατά πόσο είναι εφικτό να εφαρμοστεί το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας σε όλα τα επαγγέλματα; Όπως ανέφερε στο Economy Today ο Γενικός Γραμματέας του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (ΚΕΒΕ) Μάριος Τσιακκής το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας «είναι πολύ πρόωρο, καινούργιο, πρωτόγνωρο και άγνωστο για την κουλτούρα μας».
Ερωτηθείς για το πώς βλέπει την εφαρμογή της τετραήμερης εργασίας στη χώρα μας, ζήτησε λίγο χρόνο για να αφουγκραστούν τον παλμό των επιχειρήσεων σε παγκύπρια βάση. «Στείλαμε αίτημα στα τοπικά επιμελητήρια για να μας πουν οι επιχειρήσεις τη θέση τους. Να μας δώσετε λίγο χρόνο για να το συζητήσουμε με τα μέλη μας», ξεκαθάρισε.
«Κι όμως δεν είναι κάτι καινούργιο»
Από την πλευρά της η Διευθύντρια εργασιακών σχέσεων της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) Λένα Παναγιώτου, τόνισε ότι «κι όμως δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι μια ευέλικτη μορφή εργασίας, η οποία προωθείται ως μια καλή πρακτική με στόχο τη συμφιλίωση της εργασίας με την οικογένεια, εκεί όπου εξυπηρετεί τους σκοπούς και των δύο πλευρών».
Όπως υποστήριξε η κα Παναγιώτου, «έχουμε επιχειρήσεις που την εφαρμόζουν στην Κύπρο και καλύπτει συγκεκριμένους εργαζόμενους, διότι πρέπει να μπορεί να εφαρμοστεί. Η καλή πρακτική μπορεί να εφαρμοστεί αν βοηθά στην καθημερινότητα».
Ωστόσο όπως διευκρίνισε στην απάντησή της, «θα πρέπει να εξυπηρετεί και τις δύο πλευρές. Δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα επαγγέλματα, γιατί χρειάζονται βασικές προϋποθέσεις», εξηγώντας ότι «δεν μπορεί να γίνει οριζόντια και ισοπεδωτικά σε όλους τους τομείς εργασίας, όπως για παράδειγμα σε καφετέριες, ξενοδοχεία και λιανικό εμπόριο».
Κληθείσα να σχολιάσει είπε ότι «δεν χρειάζεται νομοθετική πρωτοβουλία, καθώς οι νομοθεσίες καθορίζουν τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας και ανάπαυσης. Δεν προκύπτει ανάγκη. Επαφίεται στις δύο πλευρές να το εφαρμόσουν, χωρίς υπερωρίες».
«Ενδεχομένως να έχει στοιχεία επισφάλειας»
Τη δική του άποψη εξέφρασε στο Economy Today ο Γενικός Γραμματέας της Συνομοσπονδίας Εργαζομένων Κύπρου (ΣΕΚ) Ανδρέας Μάτσας, ο οποίος δήλωσε ότι η τετραήμερη εργασία «δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα επαγγέλματα και θα πρέπει να ελεγχθεί που μπορεί να εφαρμοστεί, ώστε να μην δημιουργεί απορρύθμιση».
Όπως είπε «ενδεχομένως θα μπορούσαν να το εφαρμόσουν και άλλα επαγγέλματα, αλλά προς το παρόν δεν έχει βρει έδαφος ευρείας εφαρμογής, καθώς η εφαρμογή της είναι περιορισμένης κλίμακας ακόμη και στο εξωτερικό, διότι βρίσκεται σε ένα πειραματικό στάδιο, όπου διίστανται οι απόψεις».
Σύμφωνα με τον κ. Μάτσα η τετραήμερη εργασία «αποτελεί μια ευέλικτη μορφή απασχόλησης και ενδεχομένως να έχει στοιχεία επισφάλειας». Όπως τόνισε «θα πρέπει να γίνει συνεννόηση με τους κοινωνικούς εταίρους, ώστε να τηρούνται τα συμφέροντα και των δυο πλευρών. Υπάρχει ανάγκη διασφάλισης των εργαζομένων και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με αυτή τη μορφή απασχόλησης, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος για εκμετάλλευση και αποσύνθεση.
Η τετραήμερη εργασία θα πρέπει να είναι απότοκος κοινής αποδοχής και διαβούλευσης και των δύο πλευρών». Ερωτηθείς για το αν πιστεύει ότι θα πάει το εν λόγω ζήτημα στη Βουλή προς συζήτηση, ο κ. Μάτσας απάντησε αρνητικά, καθώς υπογράμμισε ότι «προέχουν άλλα πιο σημαντικά θέματα όπως είναι ο κατώτατος μισθός», τονίζοντας ότι «βασική προϋπόθεση είναι να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της επιχείρησης και τα δικαιώματα των εργαζομένων».
«Να διευκρινιστούν οι ώρες εργασίας»
Την ανάγκη διευκρίνισης τόνισε στο Economy Today και η Γενική Διευθύντρια της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΕΟ) Σωτηρούλα Χαραλάμπους, λέγοντας ότι «σ' αυτή τη συζήτηση θα πρέπει να διευκρινιστούν κάποια ζητήματα, ώστε να μην γίνει τετραήμερη εργασία και μετά να προστεθεί χρόνος στον ημερήσιο ή εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας».
Όπως εξήγησε η κα Χαραλάμπους «αρχικά τα ζητήματα ρυθμίζονται συγκροτημένα μέσα από συλλογικές συμβάσεις εργασίας και όχι με κατάργηση του πλαισίου εργασίας ανάλογα με το πώς βολεύει τον εργοδότη», ενώ εξέφρασε ανησυχία για το ότι ο εργαζόμενος «δεν θα ξέρει ποιο είναι το ωράριο εργασίας, όπως συνέβη με το μοντέλο της τηλεργασίας, το οποίο ακουγόταν ωραίο και εύηχο για τις εργαζόμενες γυναίκες».
Σύμφωνα με την κα Χαραλάμπους, «όταν δεν είναι εθελοντικό τότε δημιουργεί πρόσθετο άγχος και πίεση στις γυναίκες. Άρα και τώρα πρέπει να τεθεί στο τραπέζι του κοινωνικού διαλόγου και των συμφωνιών». Ξεκαθάρισε μάλιστα ότι «δεν θα πρέπει να καταργήσουμε το ρυθμισμένο ωράριο εργασίας, διότι θα γίνει επικίνδυνο αν καταργηθεί η υπερωρία», συμπλήρωσε.
«Μπορεί να ακούγεται ωραίο, αλλά πρέπει να μπει στη βάση συμφωνιών του εργάσιμου χρόνου, χωρίς τη μείωση απολαβών, ωφελημάτων και δικαιωμάτων, ώστε να μην προκαλεί απορρύθμιση. Να διευκρινιστεί ότι ο εργαζόμενος δεν θα χρωστά ώρες μετά», κατέληξε.