Της Ευδοκίας Παπαδοπούλου
Τουλάχιστον.. ίλιγγο προκαλεί το ύψος των ποσών που παραμένει αδιεκδίκητο σε διεθνές επίπεδο στον κλάδο των ασφαλειών ζωής, αφού μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες τα «πληρωτέα» ποσά που αναζητούσαν τους δικαιούχους τους άγγιζαν το 2016 τα $7.4 δισεκατομμύρια, την ώρα που τα αντίστοιχα «αγνοούμενα» στη Γαλλία έφθαναν τα €5 δισεκατομμύρια το 2015. Το ύψος των χρημάτων που έμενε στα «αζήτητα» θεωρήθηκε μάλιστα, τόσο ψηλό που οδήγησε σε σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων προκειμένου να εντοπιστούν και να πληρωθούν οι δικαιούχοι.
Φως στο τι ισχύει σήμερα στη χώρα μας ρίχνει ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου, Ανδρέας Αθανασιάδης, ο οποίος μιλώντας στο Economy Today, σκιαγραφεί την υφιστάμενη κατάσταση, δίνοντας παράλληλα, συμβουλές για το τι μπορούν να πράξουν όσοι πολίτες θεωρούν πως επηρεάζονται.
Τι συμβαίνει στο εξωτερικό
Προτού περάσουμε στα του οίκου μας, ας ρίξουμε μια ματιά στο τι συμβαίνει γύρω μας. Στην περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών πάντως, οι ασφαλιστικές εταιρείες οφείλουν -βάσει νόμου- να εντοπίζουν πλέον, μέσω τυποποιημένων διαδικασιών, τους δικαιούχους, ενώ εάν αποτύχουν υποχρεούνται να «παραδώσουν» στην εκάστοτε Πολιτεία τα κεφάλαια που παραμένουν στα αζήτητα για περίοδο τριών ετών, με τις αρμόδιες αρχές να αναλαμβάνουν το έργο του εντοπισμού. Ταυτόχρονα, έχει δημιουργηθεί εξειδικευμένη βάση δεδομένων, με το όνομα Death Master File database) την οποία οι ασφαλιστές καλούνται περιοδικά να ελέγχουν, εντοπίζοντας αποβιώσαντες ασφαλισμένους και τους δικαιούχους τους, ενώ στον ιστότοπο της Εθνικής Ένωσης Ασφαλιστικών Επιτρόπων (NAIC), παρέχεται ηλεκτρονικά η δυνατότητα σχετικής έρευνας σε οποιονδήποτε πιστεύει ότι μπορεί να είναι δικαιούχος ενός ασφαλιστηρίου συμβολαίου ζωής που δεν έχει ζητηθεί. Η εν λόγω υπηρεσία έχει αντιστοιχίσει καταναλωτές με ασφαλιστικές για ποσά που ξεπερνούν τα $6,7 δισεκατομμύρια σε ωφελήματα από το 2016.
Πρωτοστάτες οι Γάλλοι στην Ευρώπη - Στο χορό και το Λουξεμβούργο
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχει νομοθεσία που να υποχρεώνει την ενιαία ρύθμιση του ζητήματος για τα κράτη μέλη, εντούτοις, τη θέσπιση σχετικής νομοθεσίας εισηγείται η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA), με τη Γαλλία να πρωτοστατεί προς αυτή την κατεύθυνση. Από το 2015 που τέθηκε σε ισχύ στη χώρα ο νόμος που απαιτεί από τις ασφαλιστικές εταιρείες να αναζητούν πιο ενεργά τους δυνητικούς δικαιούχους των συμβολαίων ασφάλισης ζωής που δεν έχουν εμφανιστεί μετά το θάνατο του ασφαλισμένου, αυτές κατάφεραν να εντοπίσουν τους δικαιούχους περίπου του ενός τρίτου €5 δισεκατομμυρίων ευρώ των αζήτητων ασφαλιστήριων συμβολαίων, καταβάλλοντας €1.9 δισεκατομμύρια.
Αυτό έγινε βέβαια, αφού έπαθαν και έμαθαν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της CNP Assurances στην οποία το 2014 είχε επιβληθεί πρόστιμο ύψους €40 εκατομμυρίων, όταν διαπιστώθηκε πως δεν κατέβαλλε επαρκείς προσπάθειες για τον εντοπισμό των δικαιούχων των «αζήτητων» πληρωτέων στις ασφάλειες ζωής. Οι Γάλλοι έσφιξαν τα λουριά και ίδρυσαν μία ανεξάρτητη διοικητική αρχή, την APCR (Autorité de Contrôle Prudentiel et de Résolution), η οποία είναι η υπεύθυνη για την αδειοδότηση και την εποπτεία των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων στη χώρα, επιβάλλοντας κυρώσεις σε ασφαλιστικές εταιρείες που έχουν παραβεί τις υποχρεώσεις τους.
Επιπρόσθετα, από το 2022 και το Λουξεμβουργο προχώρησε σε δραστικά μέτρα, ζητώντας από τις ασφαλιστικές εταιρείες να ενημερώνουν σε ετήσια βάση μία ειδική επιτροπή για τα συμβόλαια ασφάλισης ζωής που δεν διεκδικούνται και το συνολικό ποσό των περιουσιακών στοιχείων που σχετίζονται με αυτά.
Αχαρτογράφητα τα νερά στην Κύπρο
Μιλώντας στο Economy Today ο κ. Αθανασιάδης ξεκαθάρισε αρχικά πως επί του παρόντος δεν τηρείται κεντρικό Μητρώο στο οποίο δυνητικοί δικαιούχοι μπορούν να ανατρέξουν για να διαπιστώσουν εάν μπορούν να διεκδικήσουν αποζημιώσεις, ενώ σημείωσε πως δεν υπάρχουν ούτε επίσημα στοιχεία ως προς τα ποσά που μένουν κάθε χρόνο στα «αζήτητα», αφού οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν υποχρεούνται να το πράξουν.
Όπως επεσήμανε, δεν προέκυψε μέχρι στιγμής η ανάγκη για τη δημιουργία μίας τέτοιας βάσης δεδομένων, αποδίδοντάς το κυρίως στην «οικογενειακή» κουλτούρα που επικρατεί στην κυπριακή πραγματικότητα. «Από πλευράς της ασφαλιστικής βιομηχανίας δεν έχει διαπιστωθεί πρόβλημα σε τέτοιο βαθμό που να απαιτείται ρύθμισή του», σημείωσε, ωστόσο, παραδέχθηκε πως σε κάποιο βαθμό υπάρχει. «Είναι μέρος της κουλτούρας μας», πρόσθεσε, «ο περίγυρος ενός ατόμου να γνωρίζει συνήθως το τι συμβαίνει με τις ασφάλειες», ενώ εστίασε και στις διαπροσωπικές επαφές που οι ίδιοι οι ασφαλιστές έχουν στις πλείστες περιπτώσεις με τους ασφαλιζόμενους, γεγονός που διευκολύνει την κατάσταση.
Ο κ. Αθανασιάδης στάθηκε ιδιαίτερα και στον παράγοντα «προσωπικά δεδομένα», υποδεικνύοντας πως η αυστηρότητα που διέπει το GDPR περιπλέκει ένα τέτοιο εγχείρημα, χωρίς όμως να αποκλείει τη διασύνδεσή του με άλλες κρατικές υπηρεσίες σε μία ενιαία πλατφόρμα, στα πρότυπα χωρών του εξωτερικού, στην οποία οι πολίτες θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση για να εντοπίζουν ποσά τα οποία ενδεχομένως να δικαιούνται όπως οι επιστροφές φόρων.
Από πόρτα σε πόρτα
Σήμερα, όταν κάποιος αποβιώσει, διορίζεται από τους κληρονόμους, με δικαστικό διάταγμα, ένας διαχειριστής, που μπορεί να είναι είτε κάποιος τρίτος όπως ένας δικηγόρος, είτε άτομο της οικογένειας. Το εν λόγω άτομο εξουσιοδοτείται να αναζητήσει και να λάβει όλα τα οικονομικά στοιχεία που αφορούν τον αποβιώσαντα, είτε αυτά είναι τραπεζικά, ασφαλιστικά, περιουσιακά και ούτω καθεξής.
Όπως περιέγραψε ο κ. Αθανασιάδης, εάν για παράδειγμα κάποιος συγγενής ή ο διαχειριστής, δεν γνωρίζει πού ακριβώς διατηρεί ασφαλιστικά συμβόλαια ο αποβιώσαντας ασφαλισμένος, τότε θα πρέπει να αποταθεί σε κάθε ασφαλιστική εταιρεία ξεχωριστά. Εξήγησε δε, πως παρέχεται περίοδος ενός έτους για να ενημερώσει ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος μία ασφαλιστική εταιρεία πως έχει ένα αίτημα.
Ίσως «ναι» σε ένα 2 σε 1
Επισημαίνοντας πως θα ήταν χρήσιμο να γίνεται ένας περιοδικός έλεγχος προκειμένου να εντοπίζονται τέτοιες περιπτώσεις, ο κ. Αθανασιάδης σημείωσε πως θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο να διασυνδεθεί με τους ελέγχους που ήδη γίνονται για την επικαιροποίηση των στοιχείων των πελατών στο πλαίσιο της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπό το Υπουργείο Οικονομικών, προεκτείνοντας παράλληλα, τον χρόνο ενημέρωσης από πλευράς αιτητών.
Υπενθυμίζεται πως η αρμόδια εποπτική αρχή του ασφαλιστικού τομέα στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι ο Έφορος Ασφαλίσεων, ο οποίος προΐσταται της Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών Εταιρειών.
Μεγάλη η αύξηση στις ασφάλειες ζωής στην Κύπρο
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως ο ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου ζωής την Κύπρο παρουσιάζει συνεχώς άνοδο τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου, για το 2022, ο τομέας των ασφαλειών ζωής ανήλθε στα €520 εκατομμύρια, σε σύγκριση με τα €450 εκατομμύρια που ήταν το 2021, καταγράφοντας σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 15,7%. Σε σύγκριση παράλληλα, με μία πενταετία προηγουμένως η αύξηση υπήρξε ραγδαία, αφού από το 2017 ανέβηκε κατά €170 εκατομμύρια.
Το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών, το σύνολο των ασφαλιστικών αποζημιώσεων αυξήθηκε από €428 εκατομμύρια το 2021 σε €467 εκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση 9% σε ετήσια βάση. Από το σύνολο των αποζημιώσεων , τα €235 εκατομμύρια αφορούσαν τον γενικό κλάδο, καταγράφοντας αύξηση 7% σε σύγκριση με το 2021 και τα €231 εκατομμύρια τον κλάδο ζωής, ποσό ελαφρώς μειωμένο σε σχέση με το προηγούμενο έτος, οπόταν και οι πληρωμές αγγιξαν τα €234 εκατομμύρια.
Πρόθυμες οι ασφαλιστικές
Ο κ. Αθανασιάδης κάλεσε όσους πολίτες θεωρούν πως ενδεχομένως να είναι δικαιούχοι αποζημιώσεων, οποιουδήποτε είδους ασφάλειας, όχι μόνο στις περιπτώσεις ασφάλειας ζωής, να αποτείνονται στις ασφαλιστικές εταιρείες. Διαβεβαίωσε πως είναι πάρα πολύ πρόθυμες να καθοδηγήσουν σχετικά τους ενδιαφερόμενους, ενώ τόνισε πως δεν πρόκειται για γραφειοκρατική διαδικασία. «Είναι πολύ απλή διαδικασία», είπε, προσθέτοντας πως οι πολίτες θα πρέπει να είναι σε θέση να δώσουν συγκεκριμένα στοιχεία και τότε «θα λάβουν σίγουρα απαντήσεις».
Συνολικά, 29 ασφαλιστικές εταιρείες είναι μέλη του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου. Εξ αυτών οι 19 δραστηριοποιούνται στον γενικό κλάδο, 7 στον κλάδο ζωής, ενώ 3 συνδυάζουν και τους δύο κλάδους.
Αναφερόμενος στη σημαντική συμβολή της ασφαλιστικής βιομηχανίας στην κυπριακή οικονομία, ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου, Ευάγγελος Αναστασιάδης, υπογράμμιζε πως ο κλάδος αποτελεί ίσως τον μεγαλύτερο θεσμικό επενδυτή στην Κύπρο, με περισσότερα από €2,7 δισεκατομμύρια επενδυμένων κεφαλαίων, τόσο εγχώρια, όσο και στο εξωτερικό, με τη συμβολή του στο ΑΕΠ της χώρας να διαμορφώνεται στο 3,9%.
Διαβάστε επίσης: Ταμείο Εθνικής Αλληλεγγύης: Ανοίγει (ξανά) η πλατφόρμα για τους «κουρεμένους»