Ιδιαιτέρως περίπλοκο είναι το ζήτημα που προκύπτει με την σημασία και την λειτουργικότητα του χρήματος στο μέλλον, κυρίως σε μια εποχή όπου τα ψηφιακά νομίσματα ή αλλιώς «κρυπτονομίσματα», όχι μόνο έχουν κάνει την εμφάνισή τους, αλλά διεκδικούν χώρο και ρόλο στις οικονομίες του πλανήτη.
Σε εκδήλωση Peterson Institute for International Economics, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Ετήσιας Συνόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον, συζητήθηκε και αναλύθηκε εκτενώς το μέλλον του χρήματος στην ψηφιακή εποχή.
Η νέα πραγματικότητα έχει αναγκάσει το σύνολο του πολιτικού κόσμου να επανεξετάσει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται, καθώς το χρήμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για να περάσει αποκλειστικά και μόνο στα χέρια ιδιωτών, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις διεκδικούν ακόμα και να υποκαταστήσουν τις κεντρικές τράπεζες.
Σε σχετικό πάνελ το οποίο έλαβε χώρα, ο Hyun Song Shin της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών έκανε ένα διαχωρισμό μεταξύ της «αρχιτεκτονικής» του νομισματικού συστήματος και της «τεχνολογίας» που το διευκολύνει. Το σημερινό νομισματικό σύστημα προσφέρει ένα παράδειγμα. Ο όγκος των χρημάτων που χρησιμοποιούμε είναι υποπροϊόν του δανεισμού από ιδιωτικούς θεσμούς (τράπεζες). Κατά συνέπεια το χρήμα μας κατά κύριο λόγο αποτελείται από μεταβιβάσιμα χρέη των τραπεζών στους λογαριασμούς των δικαιούχων. Πριν από ένα αιώνα οι λογαριασμοί ήταν σε χαρτί. Τώρα είναι σε ηλεκτρονικές εγγραφές. Η αρχιτεκτονική, όμως, δεν έχει αλλάξει.
Τρεις είναι λειτουργίες του χρήματος: ως λογιστική μονάδα, ως αποθήκευση αξίας και ως μέσο πληρωμής.
Σύμφωνα με τους Financial Times, η λογιστική μονάδα την εποχή μας καθορίζεται από το κράτος, αλλά η αποθήκευση αξίας και τα συστήματα πληρωμών προσφέρονται κυρίως από τις τράπεζες. Σε αυτό το πλαίσιο, σκεφτείτε τρεις μορφές ψηφιακού χρήματος: κρυπτονομίσματα, καθιερωμένα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, όπως το Alipay της Alibaba και το Libra του Facebook.
Όπως αναφέρει σχετικό άρθρο, τα νέα συστήματα πληρωμών, ωστόσο, είναι πραγματικά και μεγάλα, καθώς σύμφωνα με την κα Brainard στην Κίνα καταναλωτές και επιχειρήσεις συμμετέχουν σε δυο δίκτυα, τα Alipay και WeChat Pay τα οποία με βάση κάποιους υπολογισμούς διαχειρίστηκαν πέρυσι πληρωμές μέσω κινητών αξίας άνω των 37 τρισεκατομμυρίων.
Την ώρα όμως που τα συστήματα αλλάζουν τον τρόπο που γίνονται οι πληρωμές λιανικής, οι επιπτώσεις για το νομισματικό σύστημα πρέπει να αντιμετωπιστούν ρεαλιστικά. Οι αρμόδιοι πάροχοι χρησιμοποιούν καταθέσεις τραπεζών ή κεντρικών τραπεζών ως μέσα αποθήκευση αξίας. Επιπλέον το ισοζύγιο πληρωμών της Alipay και της WeChat αντιστοιχεί μόλις στο 2% των τραπεζικών καταθέσεων στην Κίνα. Πάνω απ’ όλα οι πληρωμές χοντρικής κάνουν να φαίνονται ως «νάνοι» οι πληρωμές λιανικής. Δεδομένων των ενδοημερήσιων διακυμάνσεων και της κλίμακας, οι αγορές χονδρικής εξαρτώνται στην ενδοημερήσια πίστωση από την κεντρική τράπεζα. Δεν μπορούν να λειτουργήσουν στη βάση της προκαταβολής μετρητού.
Το Libra, ωστόσο, υπόσχεται ένα νέο παγκόσμιο σύστημα πληρωμών που στηρίζεται σε ένα σταθερό νόμισμα (stablecoin) στηριγμένο με ένα μη διαφανή τρόπο από ενεργητικά εκπεφρασμένα σε εθνικά νομίσματα.
Από αυτό προκύπτουν σοβαρότατα θέματα, όπως το ξέπλυμα χρήματος, η χρηματοδότηση εγκλήματος και τρομοκρατίας, η προστασία καταναλωτή, το αντίκτυπο στην νομισματική πολιτική και την σταθερότητα, αντίκτυπο στο τραπεζικό σύστημα και αποτελεσματικότητα των παγκόσμιων κανόνων.
Το διαδίκτυο κατέληξε να είναι περισσότερο πηγή διευρυμένου κυβερνητικού ελέγχου απ’ ότι πηγή μεγαλύτερες ελευθερίας, όπως ήλπιζαν οι φιλελεύθεροι πριν από δυο δεκαετίες, έτσι και η επανάσταση στο ψηφιακό χρήμα ίσως επιτρέψει στις κεντρικές τράπεζες να αντικαταστήσουν τις υποχρεώσεις των ιδιωτικών τραπεζών με δικές τους. Με αυτό τον τρόπο το κυριαρχικό δικαίωμα της δημιουργίας χρήματος που τώρα απολαμβάνουν οι ιδιωτικές τράπεζες θα μεταφερθεί πίσω στους φορολογουμένους.
Κάποιες από τις νέες ιδέες μπορεί να αποδειχτούν πολύ λιγότερο επαναστατικές απ’ ότι ελπίζουν πολλοί. Κάποιες μπορεί να απορριφθούν πλήρως. Άλλες, όμως, δείχνουν πολύ ποιο πολύτιμες, ιδιαίτερα αυτή του ψηφιακού νομίσματος κεντρικών τραπεζών. Αυτό μπορεί να μεταμορφώσει τα σημερινά νομισματικά συστήματα κάτι που μπορεί να αποδειχτεί ένα πραγματικά καλό στοιχείο.