Το δολάριο θεωρείτο ανέκαθεν πηγή σταθερότητας, αλλά τις τελευταίες εβδομάδες αποτελεί πηγή ανησυχίας. Από την κορύφωσή του στα μέσα Ιανουαρίου, το αμερικανικό νόμισμα έχει υποχωρήσει τουλάχιστον 9% έναντι ενός «καλαθιού» μεγάλων νομισμάτων. Τα δύο πέμπτα αυτής της πτώσης σημειώθηκαν μετά την 1η Απριλίου παρά την άνοδο της απόδοσης του δεκαετούς αμερικανικού ομολόγου κατά 0,2%. Ο συνδυασμός ανόδου των αποδόσεων και πτώσης του νομίσματος είναι προειδοποίηση: αν οι επενδυτές φεύγουν παρότι οι αποδόσεις ανεβαίνουν, τότε θεωρούν ότι η Αμερική είναι πιο ριψοκίνδυνη. Οργιάζουν οι φήμες περί εξόδου μεγάλων ξένων διαχειριστών από το δολάριο.
Επί δεκαετίες, οι επενδυτές πόνταραν στη σταθερότητα των αμερικανικών assets, με αποτέλεσμα να γίνουν σημείο αναφοράς για την παγκόσμια χρηματοοικονομική σκηνή. Χάρη στο βάθος της αγοράς -των 27 τρισ. δολαρίων- τα κρατικά ομόλογα γίνονται επενδυτικό καταφύγιο, ενώ το δολάριο κυριαρχεί στο εμπόριο και τις συναλλαγές. Το σύστημα υποστηρίζεται από τη Fed, η οποία υπόσχεται χαμηλό πληθωρισμό, και από την ισχυρή αμερικανική διακυβέρνηση, υπό την οποία οι ξένοι και τα χρήματά τους είναι ευπρόσδεκτα και ασφαλή. Σε μόλις μερικές εβδομάδες, οι πρόεδρος Donald Trump αντικατέστησε όλες αυτές τις σίγουρες πεποιθήσεις με έντονες αμφιβολίες.
Η κρίση γεννήθηκε στον Λευκό Οίκο. Ο εμπορικός πόλεμος του Trump ανέβασε σημαντικά τους δασμούς και προκάλεσε οικονομική αβεβαιότητα. Άλλοτε ήταν αξιοζήλευτη από ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά τώρα η αμερικανική οικονομία φλερτάρει με την ύφεση, καθώς οι δασμοί πλήττουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες, ενισχύουν τον πληθωρισμό και τιμωρούν τους καταναλωτές, σύμφωνα με τον Economist.
Κι όλα αυτά συμβαίνουν όσο η ιστορικά κακή δημοσιονομική κατάσταση των ΗΠΑ επιδεινώνεται: το καθαρό χρέος διαμορφώνεται περίπου στο 100% του ΑΕΠ, το δημοσιονομικό έλλειμμα τον τελευταίο χρόνο, στο 7%, ήταν εντυπωσιακά υψηλό για μία υγιή οικονομία. Κι όμως, στην προσπάθεια ανανέωσης και επέκτασης των φοροαπαλλαγών από την πρώτη θητεία του Trump, το Κογκρέσο θέλει να δανειστεί κι άλλο.
Αυτό που καθιστά αυτή την οικονομική επιδείνωση και την απώλεια της δημοσιονομικής πειθαρχίας τόσο εκρηκτικά είναι ότι οι αγορές αρχίζουν να αμφισβητούν αν ο Trump μπορεί να κυβερνήσει τις ΗΠΑ με επάρκεια και συνέπεια. Ο χαοτικός τρόπος υπολογισμού των δασμών που ανακοινώθηκαν και αναβλήθηκαν ήταν ένας χλευασμός της χάραξης πολιτικής. Οι εξαιρέσεις από τους δασμούς που αλλάζουν συνεχώς προωθούν το λόμπινγκ. Επί δεκαετίες, οι ΗΠΑ έδειχναν την αφοσίωσή τους στο ισχυρό δολάριο. Σήμερα, κάποιοι σύμβουλοι του Λευκού Οίκου μιλούν για το αποθεματικό νόμισμα σαν βάρος που πρέπει να διαμοιραστεί ακόμα και υποχρεωτικά αν χρειάζεται.
Αναπόφευκτα, ασκείται πίεση και στη Fed. O Trump ζητά από την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια. Τα δικαστήρια κατά πάσα πιθανότητα θα τον σταματήσουν από το να απολύσει τους αξιωματούχους της Fed, αλλά θα μπορεί να προτείνει έναν πιο ενδοτικό νέο επικεφαλής το 2026.
Ολα αυτά έχουν αυξήσει τον κίνδυνο επένδυσης στα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία. Το σοκαριστικό είναι ότι εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς μία χρηματιστηριακή κρίση μεγάλου βεληνεκούς: ξένοι διακρατούν κρατικό χρέος 8,5 τρισ. δολαρίων, σχεδόν το ένα τρίτο, ενώ πάνω από τα μισά εξ αυτών βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών, οι οποίοι δεν καλοπιάνονται με διπλωματία ούτε απειλούνται από δασμούς.
Οι ΗΠΑ οφείλουν να αναχρηματοδοτήσουν χρέος 9 τρισ. δολαρίων τον επόμενο χρόνο. Αν η ζήτηση για τα κρατικά ομόλογα αποδυναμωθεί, θα δημιουργηθούν γρήγορα τριγμοί στην αγορά, η οποία, δεδομένων των υψηλών δανείων και των σύντομων ημερομηνιών ωρίμανσης, είναι ευαίσθητη στα επιτόκια δανεισμού.
Τα σενάρια
Τι μπορεί να κάνει το Κογκρέσο; Όταν οι αγορές κατέρρευσαν στην κρίση και την πανδημία, κινήθηκε επιθετικά. Ωστόσο, οι κρίσεις αυτές απαιτούσαν δαπάνες όχι περικοπές. Αυτή τη φορά, σημειώνει ο Economist, θα χρειαστεί γρήγορο κούρεμα στις παροχές και αύξηση φόρων. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη σύνθεση του Κογκρέσου και του Λευκού Οίκου, οι αγορές ίσως πρέπει να περάσουν μεγάλη αναστάτωση, προτού η κυβέρνηση μπορέσει να αποφασίσει τι πρέπει να κάνει. Οσο αμφιταλαντεύεται, το σοκ μπορεί να επεκταθεί από τα κρατικά ομόλογα στο υπόλοιπο χρηματοπιστωτικό σύστημα, φέρνοντας χρεοκοπίες και καταρρεύσεις hedge fund. Πρόκειται για μία εξέλιξη που θα περίμενε κανείς σε μία αναδυόμενη αγορά.
Η Fed από την πλευρά της, θα αντιμετώπιζε ένα επίπονο δίλημμα. Ίσως αγόραζε περιουσιακά στοιχεία για να σταθεροποιήσει την κατάσταση. Ωστόσο, δεν θα ήθελε να φαίνεται ότι χρηματοδοτεί το χρέος μίας αναξιόπιστης κυβέρνησης, μία εξαιρετικά ριψοκίνδυνη κίνηση όταν ο πληθωρισμός είναι υψηλός.
Ενα νόμισμα συνδέεται άμεσα με την κυβέρνηση που το στηρίζει, σημειώνει ο Economist. Οσο το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ αδυνατεί να αντιμετωπίσει τα ελλείμματά του ή φλερτάρει με χαοτικούς κανόνες, τόσο πιο πιθανό να πρόκειται για μία τεράστια αναστάτωση, που σπρώχνει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε αχαρτογράφητα νερά. Όπου και να καταλήξει, ο περιορισμός του ρόλου του δολαρίου θα ήταν τραγωδία για τις ΗΠΑ. Παρότι ορισμένοι εξαγωγείς θα ευνοούνταν από ένα αποδυναμωμένο νόμισμα, η κυριαρχία του δολαρίου μειώνει το κόστος του κεφαλαίου για όλους, από αγοραστές πρώτης κατοικίας μέχρι εταιρείες blue chip.
Όπως τονίζει ο Economist, ο κόσμος θα υπέφερε, διότι το δολάριο δεν έχει αντάξιο αντίπαλο. Το ευρώ στηρίζεται από μία μεγάλη οικονομία, αλλά η Ευρωζώνη δεν παρέχει αρκετά ασφαλή περιουσιακά στοιχεία. Η Ελβετία είναι ασφαλής αλλά μικρή. Η Ιαπωνία είναι μεγάλη, αλλά έχει τα δικά της υψηλά χρέη. Ο χρυσός και τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν κρατική στήριξη. Οσο οι επενδυτές προσπαθούν το ένα περιουσιακό στοιχείο μετά το άλλο, το κυνήγι για ασφάλεια μπορεί να φέρει αποσταθεροποιητικούς κύκλους. Το σύστημα του δολαρίου δεν είναι τέλειο, σημειώνει ο Economist, αλλά προσφέρει ένα στέρεο έδαφος, στο οποίο έχει χτιστεί η σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Όταν οι επενδυτές αμφιβάλλουν για την αξιοπιστία των ΗΠΑ, τα θεμέλια αυτά κινδυνεύουν να καταρρεύσουν.
Πηγή: moneyreview.gr με πληροφορίες από Economist
Διαβάστε επίσης: Γιατί ξέσπασε σκληρή κόντρα ΕΚΤ - Κομισιόν για τα stablecoins που προωθεί ο Τραμπ