Της Χρυσαίμιλης Ψηλογένη*
Κάθε χρόνο τέτοια περίοδο ανατρέχω στα αντίστοιχα άρθρά μου προηγούμενων ετών. Είναι εκπληκτικό που παρότι τα τελευταία χρόνια καταγράφηκαν κοσμογονικές αλλαγές γενικότερα αλλά και στον τουρισμό, εντούτοις, τα βασικά ζητήματα που μας απασχολούν παραμένουν τα ίδια. Μία ισχυρή ένδειξη πως τα μεγάλα ζητήματα του τομέα συνήθως τα προσεγγίζουμε μόνο ακροθιγώς.
Σήμερα για παράδειγμα επαληθεύεται πλήρως, η ορθότητα της πάγιας και διαχρονικής θέσης του ΣΤΕΚ, όπως διατυπώνεται από την ίδρυσή του το 1997, ότι είναι επιβεβλημένη η στροφή στον ποιοτικό τουρισμό. Ευτυχώς, έστω και με καθυστέρηση, διακρίνουμε πως η συγκεκριμένη αναγκαιότητα σήμερα αναγνωρίζεται περισσότερο από ποτέ. Ενδεχομένως επειδή αυτό απαιτεί πλέον και ο σύγχρονος τουρίστας, ο τουρίστας που θέλουμε να επισκέπτεται την Κύπρο.
Το 2001 οι αφίξεις τουριστών στην Κύπρο ήταν 2,7 εκατ. και τα έσοδα σχεδόν €2,2 δισ. Το 2019 που οι αφίξεις έφτασαν τα 3,9 εκατ., τα τουριστικά έσοδα ήταν μόλις €2,6 δισ. Δηλαδή οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά περίπου 40% και τα έσοδα κατά μόλις 22%. Είναι ξεκάθαρο πως η Κύπρος μπορεί να καταστεί πιο ποιοτικός προορισμός αν στοχευμένα και μεθοδικά αξιοποιηθούν πλήρως τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, όπως η ποικιλομορφία σε μικρό γεωγραφικό μέγεθος, η εγγύτητα των αποστάσεων, οι καθαρές και βραβευμένες παραλίες και θάλασσες, η κυπριακή κουζίνα, οι κλιματολογικές συνθήκες. Επίσης, χρειάζεται περαιτέρω εμπλουτισμός του προσφερόμενου προϊόντος με πιο βιωματικές εμπειρίες για τον τουρίστα, καθώς επίσης βελτίωση και αναβάθμιση υποδομών. Επιπρόσθετα η διοργάνωση πολιτιστικών, καλλιτεχνικών, αθλητικών και άλλων εκδηλώσεων διεθνούς εμβέλειας, ελκύουν ποιοτικό τουρισμό και ενδυναμώνουν την αναγνωρισιμότητα της χώρας στο εξωτερικό. Για να μην υπάρχει παρεξήγηση, για τον ΣΤΕΚ ποιοτικός τουρισμός δεν σημαίνει μόνο τους τουρίστες υψηλής εισοδηματικής τάξης, αλλά πρωτίστως τουρίστες με Παιδεία, με την ευρύτερη έννοιά της. Αυτήν που θα επιτρέψει στον επισκέπτη να σεβαστεί τον πολιτισμό, να γνωρίσει την κουλτούρα, να εκτιμήσει και να απολαύσει τον τόπο μας χωρίς να επιβαρύνει το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και την ίδια στιγμή να αποτελέσει ένα ακόμα πρεσβευτή της χώρας στο εξωτερικό.
ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ 2023
Το 2022 ήταν δύσκολο αλλά εν τέλει εξελίχθηκε καλύτερα απ’ ό,τι αρχικά αναμενόταν, όταν δηλαδή ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η καλή πορεία του τουρισμού συνέβαλε καθοριστικά και στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης οι οποίοι εκτιμώνται για ολόκληρο το έτος στο 6% του ΑΕΠ. Για το 2023 αυτό που κυριαρχεί είναι η αβεβαιότητα. Αβεβαιότητα που δημιουργείται από διάφορους παράγοντες όπως είναι η άνοδος του πληθωρισμού και η αποδυνάμωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών σε παραδοσιακές και αναδυόμενες αγορές όπως η Αγγλία, η Γερμανία και η Γαλλία. Αβεβαιότητα εξακολουθεί να επικρατεί και για την έκβαση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Σε κάθε περίπτωση όποτε κι αν υπάρξει εξομάλυνση της κατάστασης, τη ρωσική αγορά θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε ως μία καινούργια αγορά και να την προσεγγίσουμε ξανά εξαρχής. Αβεβαιότητα επικρατεί και σε σχέση με την πορεία των τιμών των τροφίμων και γενικότερα των πρώτων υλών, που χρησιμοποιούνται στην ξενοδοχειακή βιομηχανία όπως και με τις τιμές της ενέργειας. Για το 2022 λάβαμε τα εύσημα από οργανωτές ταξιδιών ότι ήμασταν από τους ελάχιστους προορισμούς που δεν αυξήσαμε τις χρεώσεις, αλλά εάν συνεχίσει η άνοδος των τιμών τότε θα τεθεί σε αμφιβολία η Βιωσιμότητα των επιχειρήσεων του τομέα. Γι’ αυτό και έχουμε ζητήσει επιτακτικά να επεκταθεί και στα ξενοδοχεία το Virtual Net Metering όσον αφορά τουλάχιστον το 80% της κατανάλωσης ενέργειάς τους χωρίς πλαφόν και περιορισμούς.
ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΔΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί, επιβάλλει τη διαρκή παρακολούθηση των εξελίξεων και τη λήψη τολμηρών αποφάσεων όταν και όποτε κρίνεται αναγκαίο. Μία τέτοια απόφαση θα μπορούσε να αφορά την επιβολή πλαφόν στη δημιουργία νέων κλινών, ειδικά σε μονάδες με χαμηλά αστέρια.
Σημαντικές ρυθμίσεις θα πρέπει να γίνουν και για τα ακίνητα που προσφέρονται για βραχυχρόνια μίσθωση. Ως ξενοδόχοι δεν αντιτασσόμαστε της λειτουργίας τους και αναγνωρίζουμε πως πρόκειται για μία τάση που ήρθε για να μείνει. Ωστόσο, ζητούμε ίση φορολογική μεταχείριση και πλαίσιο λειτουργίας. Όταν η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει τα ζητήματα που προκύπτουν και υποβάλλει πρόταση κανονισμού για την ενίσχυση της διαφάνειας και την παροχή βοήθειας στις δημόσιες Αρχές ώστε να διασφαλίσουν την ισόρροπη ανάπτυξη στο πλαίσιο του βιώσιμου τουρισμού, τότε καθίσταται σαφές ότι και η Κύπρος πρέπει να λάβει στοχευμένα μέτρα άμεσα. Τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να είναι ο καθορισμός ελάχιστης περιόδου διαμονής και/ή απαγόρευσή τους στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου τα ενοίκια σήμερα έχουν φτάσει σε απαγορευτικά επίπεδα.
Ένα άλλο ζήτημα, που θα είναι έντονο και το 2023, αφορά στην έλλειψη προσωπικού. Οι ξενοδόχοι εξ ανάγκης στρέφονται στη λύση των εργαζομένων από τρίτες χώρες. Η συγκεκριμένη λύση και αφαιρεί από την κυπριακή φιλοξενία και μεγαλύτερο κόστος έχει για μία επιχείρηση. Γι’ αυτό και απαιτείται παράλληλα με τη συνέχιση της αναγκαίας πολιτικής αδειοδότησης αλλοδαπών, η λήψη στοχευμένων μέτρων, τα οποία θα φέρουν τους νέους ξανά κοντά στη βιομηχανία. Προαπαιτούμενο για να καταστεί ο Τουριστικός Τομέας ελκυστικός για τους εργαζόμενους είναι η καταπολέμηση της εποχικότητας.
Καθώς ο Τουριστικός Τομέας διεθνώς βρίσκεται σε ένα στάδιο ολικού επανακαθορισμού, η Κύπρος θα πρέπει να θέσει ψηλά στις προτεραιότητές της τα ζητήματα Βιωσιμότητας. Όσοι προορισμοί κατορθώσουν να έχουν τη σφραγίδα του Βιώσιμου Τουρισμού αυτόματα αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού. Θα πρέπει, δηλαδή, το συντομότερο να καταστούμε ένας προορισμός ο οποίος θα έχει πλήρη επίγνωση των επιπτώσεων του τομέα σε οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο και θα λαμβάνει τέτοια μέτρα που θα ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των επισκεπτών, των επαγγελματιών του τομέα και της κοινωνίας.
Για να καταστεί κάτι τέτοιο εφικτό, θεωρούμε απαραίτητο να υπάρχει, ένας συμφωνημένος μεταξύ της εκάστοτε κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, στρατηγικός σχεδιασμός για ανάπτυξη του τουρισμού. Με αυτό τον τρόπο θα απαλείφεται ο κίνδυνος διαφοροποίησης του σχεδιασμού αυτού όποτε υπάρχει αλλαγή στην εξουσία.
Καταληκτικά, εισηγούμαστε τον καταρτισμό ενός «Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού». Ένα όργανο το οποίο θα λειτουργεί υπό τον πρόεδρο της Δημοκρατίας με συμμετοχή των αρμόδιων υπουργών καθώς και των φορέων του τουρισμού και θα συνέρχεται 2-3 φορές ετησίως για συζήτηση και αξιολόγηση της στρατηγικής τουρισμού αλλά και των τελευταίων εξελίξεων/θεμάτων που απασχολούν στον τομέα.
Διαβάστε επίσης: Χάρης Λοϊζίδης: Ο τουρισμός θα παραμείνει ατμομηχανή της οικονομίας
*Γενικής Διευθύντριας ΣΤΕΚ