Της Χάρις Βωβού
Τρία χρόνια μετά την αναγκαστική και πρωτόγνωρη υιοθέτηση της τηλεργασίας, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων κατά της εξάπλωσης του κορωνοϊού, ήρθε η στιγμή όπου ο νέος υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννης Παναγιώτου ανακοίνωσε ότι ετοιμάζει νομοσχέδιο για τη ρύθμιση της τηλεργασίας. Την άνοιξη του 2020 χιλιάδες εργαζόμενοι άφησαν τα γραφεία τους και άρχισαν να εργάζονται από το σπίτι, ξεκινώντας μια νέα κουλτούρα εργασίας πιο ευέλικτη, την οποία εξακολουθούν να εφαρμόζουν μέχρι και σήμερα προς διευκόλυνση των μετακινήσεων των εργαζομένων και μείωση του κόστους παροχής υπηρεσιών και εξοπλισμού από πλευράς των εργοδοτών.
Όπως αποδείχθηκε το μοντέλο της τηλεργασίας έχει πετύχει και πολλές φορές είναι πιο αποτελεσματικό και παραγωγικό, σε σχέση με την εργασία από το γραφείο. Άλλωστε η τηλεργασία εφαρμόζεται εδώ και χρόνια σε διάφορες χώρες του πλανήτη και αυτό όχι μόνο δεν αποτελεί εμπόδιο στις αποδόσεις των εργαζομένων, αλλά εργασιακό προνόμιο. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα υψηλότερα ποσοστά τηλεργασίας στην Ευρώπη το 2020 τα είχε η Φινλανδία με ποσοστό 25,1%, το Λουξεμβούργο με ποσοστό 23,1%, η Ιρλανδία με ποσοστό 21,5%, η Αυστρία με ποσοστό 18,1% και η Ολλανδία με ποσοστό 17,8%.
Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, το ποσοστό τηλεργασίας άγγιξε το 7% και το 4,5% αντίστοιχα. Τον δρόμο της εφαρμογής ευνοϊκών νόμων υπέρ της τηλεργασίας των πολιτών τους εφαρμόζουν η Γερμανία, η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Δανία, η Βρετανία και η Ρωσία. Στις ΗΠΑ οι εργαζόμενοι μιλούν για ένα νέο μοντέλο εργασίας που ήρθε για να μείνει. Σε αρκετές χώρες σε όλο τον κόσμο τα ποσοστά της τηλεργασίας μετά την έξαρση του κορωνοϊού σε σχέση με αυτά που είχαν καταγραφεί πριν την εμφάνιση του ιού, σχεδόν τετραπλασιάστηκαν.
Όπως είναι αναμενόμενο η κοινωνία εξελίσσεται και οι ανάγκες των εργαζομένων έχουν αλλάξει. Η νέα γενιά έχει άλλες επιθυμίες, τις οποίες μια επιχείρηση καλείται να αξιοποιήσει προς όφελός της. Τα τελευταία χρόνια που έχει μπει στη ζωή μας και στη δουλειά μας η τηλεργασία, έχει εκδηλωθεί πολλές φορές η ανάγκη και η πρόθεση των εμπλεκόμενων προσώπων και φορέων για να ρυθμιστεί αυτό το νέο είδος εργασίας στη χώρα μας. Τη φετινή άνοιξη παράλληλες δράσεις γίνονται τόσο σε τοπικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο για τη θέσπιση της τηλεργασίας, καθορίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζομένων.
Τι θα προνοεί
Όπως αποκάλυψε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννης Παναγιώτου «πάμε για ρύθμιση και ετοιμασία του νομοσχεδίου, ώστε να κατατεθεί στη Βουλή για να ξεκινήσει η συζήτηση πριν από το καλοκαίρι». Είναι σημαντικό τόνισε «να συζητήσουμε πιο συγκεκριμένα και επισταμένα για την τηλεργασία ώστε ο νόμος να εφαρμοστεί άμεσα και σωστά». Όπως ανέφερε «πριν λίγα χρόνια αυτός ο όρος δεν υπήρχε καν στο λεξιλόγιό μας και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά».
Το Economy Today επικοινώνησε με λειτουργούς του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για να μας εξηγήσουν τι θα προνοεί το νομοσχέδιο του περί Ρύθμισης του Πλαισίου Οργάνωσης της Τηλεργασίας Νόμου, το οποίο για πρώτη φορά θα προστατεύει τους τηλεργαζόμενους και τους εργοδότες τους στην Κύπρο. Όπως ενημερωθήκαμε «στόχος είναι η νομοθετική ρύθμιση των όρων απασχόλησης που διέπουν την τηλεργασία λόγω της ολοένα αυξανόμενης χρήσης της.
Με το νομοσχέδιο ρυθμίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζομένων όπως:
- η χρήση της τηλεργασίας, σε εθελοντική βάση μετά από συμφωνία εργοδοτών και εργαζομένων,
- η υποχρεωτική χρήση τηλεργασίας όπως ήταν οι περιπτώσεις Διαταγμάτων του υπουργού Υγείας για την περίοδο του covid,
- η απαγόρευση διακρίσεων κατά των τηλεργαζομένων,
- το κόστος τηλεργασίας που θα αναλαμβάνει ο εργοδότης,
- τα θέματα ωραρίου με έμφαση στο δικαίωμα αποσύνδεσης μετά τη λήξη του ωραρίου εργασίας,
- η εκ των προτέρων ενημέρωση του εργαζόμενου από τον εργοδότη για επιμέρους θέματα τηλεργασίας όπως χρονικά όρια τηλετοιμότητας, διαδικασίες υποστήριξης,περιορισμούς χρήσης εξοπλισμού, κινδύνους από τη χρήση της τηλεργασίας, προστασία προσωπικών δεδομένων κ.λπ.,
- η εργασιακή ασφάλεια μέσω της οποίας η χρήση της τηλεργασίας δεν πρέπει να επηρεάζει υφιστάμενα δικαιώματα εργαζομένων, όπως είναι ο μισθός, το ωράριο κ.λπ.,
- οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των τηλεργαζομένων είναι ίδιες με αντίστοιχους εργαζόμενους στις εγκαταστάσεις του εργοδότη,
- η ρύθμιση θεμάτων ασφάλειας και υγείας τηλεργαζομένων,
- η παροχή ευκαιριών επαγγελματικής ανέλιξης, κατάρτισης / επιμόρφωσης σε τηλεργαζόμενους,
- οι εξουσίες και τα καθήκοντα των επιθεωρητών που είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή του νόμου και
- οι ποινές μέχρι και 10.000 ευρώ για τους παραβάτες».
Όπως σημειώνεται, σκοπός του Υπουργείου είναι η κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή μέχρι το κλείσιμό της, δηλαδή στις αρχές του Ιουλίου. «Στόχος είναι η έγκριση του νομοσχεδίου στο Υπουργικό Συμβούλιο και η κατάθεσή του στη Βουλή των Αντιπροσώπων πριν από τις θερινές διακοπές της Βουλής των Αντιπροσώπων». Ημερομηνία, η οποία συμπίπτει με την παράταση που δόθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έκδοση κοινής Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη ρύθμιση της τηλεργασίας προς όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οδηγός η Ε.Ε.
Όπως τόνισε ο γενικός διευθυντής της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), Μιχάλης Αντωνίου, είναι εντελώς νωρίς για να ετοιμάσουμε το δικό μας νομοσχέδιο στην Κύπρο, τη στιγμή που την ίδια ώρα γίνεται μια προσπάθεια των Ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, (των Business Europe και ETUC), σημειώνοντας ότι εάν κάνουμε κάτι αμιγώς κυπριακό είναι πιθανό αργότερα να πρέπει να το τροποποιήσουμε για να ακολουθήσουμε την Ευρωπαϊκή Οδηγία. Ο κ. Αντωνίου διευκρίνισε ότι «θα πρέπει να περιμένουμε να τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν στις αρχές του Ιουλίου, ώστε έπειτα να διαμορφωθεί ένα κοινό πλαίσιο οδηγίας για την τηλεργασία. Είμαστε προς το τέλος της διαδικασίας και όταν ολοκληρωθεί θα εκδοθεί αυτούσια η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», πρόσθεσε.
Από τις Βρυξέλλες η διευθύντρια των Εργασιακών Σχέσεων της ΟΕΒ Λένα Παναγιώτου ανέφερε στο Economy Today ότι «η κυβέρνηση θα πρέπει να μείνει πίσω μέχρι να ολοκληρωθεί η ευρωπαϊκή διαδικασία για τη θέσπιση της τηλεργασίας, ώστε να μη χρειαστεί μετά να κάνουμε διπλή δουλειά, τροποποιώντας εκ των υστέρων το δικό μας νομοσχέδιο για να συνάδει με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία περί τηλεργασίας». Ερωτηθείσα για το τι αναμένεται να προνοεί η εν λόγω Ευρωπαϊκή Οδηγία εξήγησε ότι, σύμφωνα με τις διαπραγματεύσεις που συνεχίζονται στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων, «θα προνοεί διάφορα υπό συζήτηση ζητήματα όπως ενδεικτικά είναι τα θέματα ασφάλειας και υγείας, το δικαίωμα στην αποσύνδεση μετά τη λήξη του ωραρίου εργασίας, η ετοιμολογία του όρου τηλεργασία, δηλαδή τι σημαίνει τηλεργασία και ποιους θα καλύπτει, η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, καθώς και η διαδικασία διαπραγμάτευσης με τα ευρωπαϊκά συνδικάτα».
Το φετινό καλοκαίρι αναμένεται πώς θα τεθούν οι κανόνες για να ρυθμίσουν την απομακρυσμένη εργασία και να φέρουν την ισορροπία με τη δεσμευτική ισχύ της Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Όπως φαίνεται οι ευρωπαϊκοί κοινωνικοί εταίροι θα είναι πιστοί στο ραντεβού τους για τις αρχές Ιουλίου, καθώς υπογραμμίζουν ότι οι νέες τεχνολογίες απαιτούν ανάλογη προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου, επιστρέφοντας στην τηλεργασία σε οικειοθελή βάση.
Δικαίωμα επιλογής
Το δικαίωμα στην επιλογή του τρόπου εργασίας θα πρέπει να συνάδει και με την καθιέρωση της κατάλληλης ψηφιακής υποδομής σε μια χώρα. Αρκετοί εργαζόμενοι ανά τον κόσμο δηλώνουν ότι επιθυμούν να έχουν τη δυνατότητα της τηλεργασίας ή ενός υβριδικού μοντέλου εργασίας, μοιράζοντας τις ώρες εργασίας τους μεταξύ σπιτιού και γραφείου. Αυτή η νέα κανονικότητα απαιτεί γρήγορα αντανακλαστικά και μεγάλη προσαρμοστικότητα στο συνεχές μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον.
Μέχρι όμως να φθάσουμε στο σήμερα της διαβούλευσης και στο δικαίωμα της επιλογής της τηλεργασίας, υπήρξαν περιπτώσεις «βίαιης» προσαρμογής στην εργασία εξ αποστάσεως. Εργαζόμενοι κλήθηκαν να απαντούν στα επαγγελματικά τηλεφωνήματα ακόμη και μετά τη λήξη του ωραρίου τους, επειδή βρίσκονταν στο σπίτι τους έγκλειστοι λόγω των περιοριστικών υγειονομικών μέτρων. Ο υπολογιστής παρέμενε διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή και οι απαιτήσεις των προϊστάμενων συνεχίζονταν άκομψα. Η έλλειψη των αναγκαίων ορίων και του τεχνικού εξοπλισμού, αλλά και της υπεράσπισης των εργαζομένων σε ένα εργασιακό περιβάλλον οικονομικής αβεβαιότητας και αστάθειας επέτρεπε την εκμετάλλευση και διαιώνιζε την ανισότητα μεταξύ των υπαλλήλων.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σημειώνεται ότι «η μεγαλύτερη ευελιξία και αυτονομία που παρέχει η τηλεργασία συνοδεύεται συχνά από περισσότερες και εντατικότερες ώρες εργασίας, επηρεάζοντας αρνητικά την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η τηλεργασία επέφερε πολλές προκλήσεις για τους εργαζομένους, ως προς την οργάνωση του χρόνου εργασίας, την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, την ευημερία και τον εργασιακό χώρο».
Έρευνα του Ευρωβαρομέτρου έδειξε ότι οι γυναίκες υπέφεραν περισσότερο από τους άνδρες. Σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέχθησαν μεταξύ της περιόδου Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2021, το 7,4% των γυναικών και το 5,7% των ανδρών αντιμετώπισε δυσκολίες συγκέντρωσης εν ώρα εργασίας λόγω οικογενειακών ευθυνών. Τα ποσοστά είναι ακόμα πιο αυξημένα για τα άτομα σε πλήρη τηλεργασία, με μικρά παιδιά στο σπίτι (27% των γυναικών, 19% των ανδρών). Αντίστροφα, το 31% των γυναικών και το 22% των ανδρών σε πλήρη τηλεργασία, με μικρά παιδιά στο σπίτι, δήλωσαν ότι η δουλειά τους, τους εμπόδισε να αφοσιωθούν επαρκώς στην οικογένειά τους.
Διαβάστε επίσης: Το πλοίο σαλπάρει από την Κύπρο και τα εισιτήρια γίνονται ανάρπαστα