Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s αναβάθμισε αργά το βράδυ της Παρασκευής την πιστοληπτική αξιολόγηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, εντάσσοντάς την χώρα μετά από 11 χρόνια ξανά στην επενδυτική βαθμίδα.
Σημειώνουμε ότι το 2012 ο οίκος αξιολόγησης Moody’s είχε κατατάξει πρώτος την κυπριακή οικονομία στην κατηγορία «σκουπίδια» ενώ είχαν ακολουθήσει και οι υπόλοιποι οίκοι την ίδια αξιολόγηση λόγω της δυσχερούς κατάστασης που βρισκόταν τότε η οικονομία.
Έκτοτε, οι υπόλοιποι οίκοι αξιολόγησης είχαν επαναφέρει την κυπριακή οικονομία στην επενδυτική βαθμίδα και ως αργά την Παρασκευή ο μόνος που δεν το είχε πράξει ήταν ο οίκος αξιολόγησης Moody’s.
Οι μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις της Κύπρου αναβαθμίστηκαν σε Baa2 από Ba1.
Την ίδια ώρα ο Moody's αναβάθμισε επίσης τις αξιολογήσεις του προγράμματος ανώτερων μη εξασφαλισμένων μεσοπρόθεσμων τίτλων (MTN) σε (P)Baa2 από (P)Ba1 και έχει αναβαθμίσει την αξιολόγηση εμπορικών τίτλων σε P-2 από Not Prime (NP) και τις άλλες βραχυπρόθεσμες αξιολογήσεις σε (P)P-2 από (P)NP.
Όπως αναφέρει ο οίκος αξιολόγησης οι προοπτικές έχουν αλλάξει σε σταθερές από θετικές.
Οι κατά δύο βαθμίδες αναβάθμιση λόγω βελτιώσεων στο πιστωτικό προφίλ
Η κατά δύο βαθμίδες αναβάθμιση της αξιολόγησης της Κύπρου σε Baa2 από Ba1 αντανακλά ευρείας βάσης, συνεχείς βελτιώσεις στο πιστωτικό της προφίλ λόγω των διορθόσεων και των συνεχιζόμενων οικονομικών, δημοσιονομικών και τραπεζικών μεταρρυθμίσεων.
Οι σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις σε συνδυασμό με την εφαρμογή περαιτέρω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του NextGenerationEU (NGEU) υποστηρίζουν τις σταθερές μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης του οίκου αξιολόγησης Moody's. Η δημοσιονομική ισχύς έχει επίσης βελτιωθεί ουσιαστικά και ο οικονομικός και δημοσιονομικός αντίκτυπος της πανδημίας διέκοψε μόνο προσωρινά τη μείωση του χρέους που ο Moody's αναμένει να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια.
Ο τραπεζικός τομέας και η κλιματική αλλαγή
Οι σταθερές προοπτικές εξισορροπούν αυτές τις θετικές τάσεις έναντι των υπολειπόμενων προκλήσεων που παραμένουν. Αυτές οι προκλήσεις περιλαμβάνουν δυνητικά βραδύτερη πρόοδο στην υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου (NRRP).
Σημειώνει ότι παραμένουν κίνδυνοι σχετικά με το τραπεζικό σύστημα, που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη θετική οικονομική και δημοσιονομική δυναμική αλλά και τους κλιματικούς κινδύνους στους οποίους εκτίθεται η Κύπρος και οι οποίοι θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ανάπτυξη περισσότερο από ό,τι αναμενόταν επί του παρόντος.
Ισχυρές μεσοπρόθεσμες προοπτικές και ανθεκτικότητα στα σοκ
Οι προηγούμενες και συνεχιζόμενες οικονομικές, δημοσιονομικές και τραπεζικές μεταρρυθμίσεις, η επιταχυνόμενη διαφοροποίηση στον τομέα των υπηρεσιών και η σημαντική απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα έχουν ως αποτέλεσμα μόνιμες, ευρείας βάσης βελτιώσεις στο πιστωτικό προφίλ της Κύπρου, σημειώνουν οι Moody’s.
Οι συνεχείς, διαρθρωτικές βελτιώσεις όσον αφορά την αγορά εργασίας, η ανάκαμψη των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων και η αύξηση της παραγωγικότητας οδήγησαν σε ανάπτυξης κατά περισσότερο από 4 ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο 2014-23 και σε περίπου 3% το 2023. Οι εξελίξεις υποστηρίζουν επίσης την ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας σε εξωτερικούς κραδασμούς όπως φαίνεται μετά τις κρίσεις της πανδημίας και του Ουκρανικού, σημειώνεται.
Ο τουριστικός τομέας έχει ανακάμψει έντονα μετά την ύφεση του 2020 και, φέτος, θα ξεπεράσει τα επίπεδα του 2019 όσον αφορά τα έσοδα. Ο Moody's αναμένει ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,3% το 2023 και 2,8% το 2024.
Επιπλέον, η Moody's αναμένει ότι η Κύπρος θα αναπτυχθεί κατά μέσο όρο 3,2% το 2025 έως το 2027 στο πλαίσιο σημαντικών εν εξελίξει έργων άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI) καθώς και επενδύσεων στο πλαίσιο της NGEU. Τα έργα ΑΞΕ περιλαμβάνουν μεγάλα έργα ανάπτυξης, όπως η μαρίνα και το λιμάνι στη Λάρνακα, έργα υποδομής ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα, και Άμεσες Ξένες Επενδύσεις που επεκτείνουν τομείς υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως ΤΠΕ και χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες. Επιπλέον, η συνεχιζόμενη εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, ιδίως στους τομείς του δικαστικού συστήματος, του ελέγχου της διαφθοράς και της αγοράς ενέργειας υποστηρίζουν την ορθή λειτουργία των θεσμών και της σωστής διακυβέρνησης.
Μείωση του δημοσίου χρέους
Ο Moody's αναμένει ότι το χρέος της Κύπρου θα μειώνεται σταθερά, ενώ θα διατηρηθεί η βιωσιμότητα του χρέους. Μετά το σημαντικό δημοσιονομικό έλλειμμα 5,8% του ΑΕΠ το 2020 που σχετίζεται με την πανδημία, το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε στο 2,0% το 2021 και μετατράπηκε σε πλεόνασμα 2,1% το 2022. Ο Moody's αναμένει ότι οι αρχές θα παραμείνουν προσηλωμένες στη δημοσιονομική πειθαρχία ενώ προβλέπει δημοσιονομικά πλεονάσματα 1,6% του ΑΕΠ τόσο το 2023 όσο και το 2024 και μέσο πλεόνασμα περίπου 1% για την περίοδο 2025-27.
Η ενίσχυση του τραπεζικού τομέα
Ο τραπεζικός τομέας συνεχίζει να ενισχύεται υπό το φως της μείωσης της μόχλευσης και των βελτιωμένων πιστωτικών προφίλ των κυπριακών τραπεζών. Ένα πιο υγιές τραπεζικό σύστημα μειώνει τους σχετικούς κινδύνους ενδεχόμενων εμπλοκών για το κράτος και οι υγιέστερες τράπεζες είναι σε καλύτερη θέση να υποστηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη. Η μείωση της μόχλευσης και η βελτίωση των δεικτών ρευστότητας και κεφαλαίων ενίσχυσαν τα πιστωτικά προφίλ των τραπεζών. Επιπλέον, η κερδοφορία των κυπριακών τραπεζών ενισχύθηκε σημαντικά τα τελευταία τρίμηνα, μειώνοντας τις αποκλείσεις με τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Η Moody's αναμένει περαιτέρω, σταδιακή απομόχλευση του τραπεζικού συστήματος και βελτιωμένους δείκτες ρευστότητας και κεφαλαίου που θα διατηρηθούν τα επόμενα δύο χρόνια.
Λειψυδρία και κλιματική αλλαγή
Το CIS-2 ESG Credit Impact Score της Κύπρου αντανακλά μια μέτρια αρνητική έκθεση σε περιβαλλοντικούς κινδύνους και, όπως πολλές άλλες προηγμένες οικονομίες, ισχυρή διακυβέρνηση και γενικά ισχυρή ικανότητα αντίδρασης σε κραδασμούς.
Η συνολική βαθμολογία του προφίλ εκδοτών E-3 της Κύπρου αντικατοπτρίζει τις χρόνιες ελλείψεις νερού (αν και αυτές αντιμετωπίζονται με μονάδες αφαλάτωσης) και την έκθεση σε αυξανόμενες παγκόσμιες θερμοκρασίες. Ενώ η γεωγραφική θέση της χώρας (υψηλός αριθμός ωρών ηλιακού φωτός) την τοποθετεί καλά από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας. Αυτή τη στιγμή βασίζεται σε εισαγόμενα υγρά καύσιμα όπως το ντίζελ και το μαζούτ, αν και αναπτύσσει έναν τομέα φυσικού αερίου μετά τα ευρήματα φυσικού αερίου στο κοίτασμα της Αφροδίτης.
Η βαθμολογία του προφίλ εκδότη S-2 της Κύπρου αντανακλά γενικά χαμηλή έκθεση σε κοινωνικούς κινδύνους, με κάποια μετρίως αρνητική έκθεση στα δημογραφικά στοιχεία, την εργασία και το εισόδημα. Η διαρκής μετανάστευση και η ένταξη ειδικευμένων, αλλοδαπών εργαζομένων θα είναι το κλειδί για την άμβλυνση των επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσμού. Σύμφωνα με την πληθυσμιακή πρόβλεψη της Eurostat, ο συνολικός πληθυσμός της Κύπρου θα συνεχίσει να αυξάνεται κάθε χρόνο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2060 λόγω της καθαρής μετανάστευσης και της φθίνουσας συμβολής της φυσικής αλλαγής του πληθυσμού που θα γίνει αρνητική στις αρχές της δεκαετίας του 2040. Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας θα παραμείνει σχεδόν αμετάβλητος μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2040 και θα αρχίσει να μειώνεται στη συνέχεια. Οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων εξακολουθούν να υφίστανται στην αγορά εργασίας, καθώς, για παράδειγμα, ο ψηφιακός γραμματισμός είναι αδύναμος και τα επίπεδα δια βίου μάθησης είναι χαμηλά. Επιπλέον, η Κύπρος εξακολουθεί να έχει σχετικά υψηλό ποσοστό ανεργίας των νέων, αν και μειώθηκε ουσιαστικά στο 16% τον Ιούνιο του 2023 από 39% το 2013.
Πώς θα επιτευχθεί περαιτέρω αναβάθμιση;
Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης, οι προοπτικές μιας ταχύτερης από την αναμενόμενη βελτίωση των δημοσιονομικών μετρήσεων και του χρέους θα ασκούσαν ανοδική πίεση στην αξιολόγηση. Η ιδιαίτερα υψηλή απορρόφηση κονδυλίων της ΕΕ και η αποτελεσματική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, ιδίως στους τομείς του δικαστικού συστήματος και του ελέγχου της διαφθοράς, θα ήταν επίσης θετικά, καθώς η ώθηση της δυνητικής ανάπτυξης θα μπορούσε να είναι πιο σημαντική και η ενίσχυση των θεσμών θα μπορούσε είναι καλύτερη. Μια περαιτέρω μείωση της έκθεσης του κράτους στους κινδύνους του τραπεζικού τομέα, μέσω μιας συνεχούς, διαρκούς απομόχλευσης του τραπεζικού τομέα θα βελτίωνε περαιτέρω τις προοπτικές αναβάθμισης.
Τι θα μπορούσε να οδηγήσει σε υποβάθμιση;
Η πτωτική πίεση στην αξιολόγηση θα προέλθει από τις προοπτικές ουσιαστικά ασθενέστερων οικονομικών επιδόσεων από ό,τι προβλέπει επί του παρόντος, αναφέρει ο οίκος αξιολογησης.
Μια διαρκής, ουσιώδης επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης που θα οδηγήσει σε αύξηση του χρέους και σε σημαντική αποδυνάμωση των μετρήσεων βιωσιμότητας του χρέους θα οδηγούσε πιθανόν σε υποβάθμιση της οικονομίας.
Ο οίκος αξιολόγησης αναφέρει ότι, μια σημαντική αύξηση των κινδύνων στον τραπεζικού τομέα θα ήταν επίσης αρνητική για την πιστοληπτική αξιολόγηση της Κύπρου.