Συναλλαγές χωρίς μετρητά: διλήμματα και προοπτικές

Υπάρχουν αρκετά ζητήματα τα οποία θα πρέπει να επιλυθούν, καθώς και προκλήσεις που θα πρέπει αντιμετωπιστούν, προτού γίνει η μετάβαση σε μια «κοινωνία χωρίς μετρητά» - Κάποια από τα όποια οφέλη και μειονεκτήματα μιας τέτοιας μετάβασης παρουσιάζονται στο παρόν κείμενο

Το 1661 η Σουηδία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που εισήγαγε τα χαρτονομίσματα. Σήμερα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα με τις περισσότερες άνευ μετρητών συναλλαγές, με το μεγαλύτερο ποσοστό των καταναλωτικών συναλλαγών της να ολοκληρώνονται με ψηφιακό χρήμα.

Η «κοινωνία χωρίς μετρητά» απεικονίζει ένα οικονομικό σύστημα στο οποίο οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές δεν πραγματοποιούνται με χρήματα με τη μορφή χαρτονομισμάτων ή κερμάτων. Oι συναλλαγές εκτελούνται σε ηλεκτρονική μορφή, μέσω μεταφοράς ψηφιακών πληροφοριών μεταξύ των συναλλασσόμενων μερών. Οι συναλλαγές χωρίς μετρητά γίνονται μέσω πιστωτικής κάρτας, χρεωστικής κάρτας, ηλεκτρονικής εφαρμογής, τραπεζικής εντολής κ.λπ. Με άλλα λόγια, το νόμιμο χρήμα υπάρχει, καταγράφεται και ανταλλάσσεται μόνο σε ηλεκτρονική μορφή.

Υπάρχουν αρκετά ζητήματα τα οποία θα πρέπει να επιλυθούν, καθώς και προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, προτού γίνει η μετάβαση σε μια «κοινωνία χωρίς μετρητά». Κάποια από τα όποια οφέλη και μειονεκτήματα μιας τέτοιας μετάβασης παρουσιάζονται πιο κάτω.

Μια κοινωνία χωρίς μετρητά μειώνει το κόστος διαχείρισης για την εκτύπωση, αποθήκευση και μετακίνηση μετρητών.

Τα φυσικά μετρητά μπορούν να είναι ανώνυμα και μη ανιχνεύσιμα, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην εγκληματικότητα, τη δωροδοκία, τη φοροδιαφυγή, τη διαφθορά και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Το ψηφιακό χρήμα, ωστόσο, αφήνει πίσω του ένα ανιχνεύσιμο αρχείο, καθιστώντας δυσκολότερη την φυσική κλοπή μετρητών, την απόκρυψη εισοδήματος, την αποφυγή φόρων και την απόκρυψη παράνομων συναλλαγών. Όλες οι συναλλαγές καταγράφονται και μπορούν εύκολα να ανιχνευθούν, προσφέροντας έτσι μεγαλύτερη ασφάλεια και προστασία.

Μια κοινωνία χωρίς μετρητά παρέχει ακόμη περιθώρια για καλύτερη νομισματική πολιτική στις κυβερνήσεις. Με φυσικά μετρητά, οι άνθρωποι επιλέγουν την ευχέρεια πάνω από άλλα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία που προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις. Κατά τη διάρκεια οικονομικής ύφεσης, οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην προσπάθειά τους να «διεγείρουν» την οικονομία, καθώς οι άνθρωποι είναι πιθανόν να επιλέγουν να συσσωρεύουν τα μετρητά τους, αντί να τα επενδύουν. Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες έχουν περιορισμένη ισχύ. Με τις ψηφιακές πληρωμές και χωρίς μετρητά, οι άνθρωποι δεν θα ήταν σε θέση να αποσύρουν χρήματα από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, δηλαδή οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες θα είχαν τη δυνατότητα για καλύτερο έλεγχο και διαχείριση της οικονομίας μέσω της νομισματικής πολιτικής. Αυτό θα ήταν εφικτό με την εφαρμογή ενός αρνητικού/μηδενικού καταθετικού επιτοκίου, το οποίο θα είχε ως στόχο την αύξηση του δανεισμού και των επενδύσεων και τη μείωση των καταθέσεων.

Οι κίνδυνοι

Ωστόσο, μια πλήρως ψηφιοποιημένη οικονομία εμπεριέχει και κινδύνους. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, οι οποίες μπορούν εύκολα να εντοπιστούν, αυξάνουν τον κίνδυνο του ηλεκτρονικού εγκλήματος, της υποκλοπής ταυτοτήτων και λογαριασμών και των παραβιάσεων δεδομένων. Οι εύκολα ανιχνεύσιμες συναλλαγές αυξάνουν επίσης τις ανησυχίες σχετικά με την επιτήρηση, την πρόσβαση και την παραβίαση προσωπικών δεδομένων.

Τα τεχνικά προβλήματα, όπως δυσλειτουργίες του συστήματος, διακοπές, λάθη θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη, καθώς δεν θα υπάρχει οποιοσδήποτε άλλος τρόπος διεκπεραίωσης μιας συναλλαγής.

Ένα σύστημα συναλλαγών χωρίς μετρητά μπορεί επίσης να αποτελέσει πρόβλημα σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού όπως οι ηλικιωμένοι, οι κάτοικοι αγροτικών και μη ανεπτυγμένων περιοχών, οι οποίες δεν έχουν και τόσο εύκολη πρόσβαση σε τραπεζικούς λογαριασμούς και ηλεκτρονικές συσκευές και για τις οποίες τα μετρητά αποτελούν τον μοναδικό και ενδεχομένως τον πιο αξιόπιστο τρόπο πληρωμής.

Όμως, τι μπορεί να σημαίνει μια «κοινωνία χωρίς μετρητά» για το μέλλον;

Θα υπάρξει ένα σημείο στο οποίο το κόστος της συντήρησης της υποδομής για τις συναλλαγές με μετρητά δεν θα είναι πλέον προσιτό. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της μετάβασης προς τις μεθόδους ψηφιακής πληρωμής.

Κοιτάζοντας μπροστά, είναι προφανές ότι η κοινωνία θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις αλλαγές στο σύστημα μέσω του οποίου πραγματοποιούνται οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές και οι επιχειρήσεις να απολαμβάνουν μειωμένο κόστος χωρίς την ανάγκη συντήρησης της υποδομής για συναλλαγές με μετρητά, καθώς επίσης και αυξημένης αποδοτικότητας και παραγωγικότητας. Ωστόσο, η ενσωμάτωση και η εφαρμογή νέων ψηφιακών τεχνολογιών θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σταδιακά και να είναι όσο το δυνατόν πιο ομαλή. Θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή ισχυρά συστήματα για την υποστήριξη σε αυτήν τη μερίδα του πληθυσμού που μπορεί να δυσκολεύεται να αποκτήσει πρόσβαση στην τεχνολογία, καθώς επίσης και σε καταστάσεις όπου η τεχνολογία μπορεί να κρύβει παγίδες. Νοείται πως πρέπει να οργανωθούν κατάλληλες εκστρατείες ενημέρωσης και επίσης να θεσπιστούν πιλοτικά προγράμματα που θα αποδεικνύουν στην πράξη τα πλεονεκτήματα που ενέχει αυτή η μετάβαση.

*της Έλενας Λεβέντη

ΠΗΓΗ: Σημερινή 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ