Οδεύει η Ευρώπη προς μια δημοσιονομική ένωση;

Η έκδοση των ευρωομολόγων, δείχνει ότι οι επενδυτές είναι πρόθυμοι να δανείσουν χρήματα στην ΕΕ ως σύνολο, και όχι ξεχωριστά στα κράτη μέλη.

Επιμέλεια: Ξένιος Μεσαρίτης

Μέσα στη δίνη του δεύτερου κύματος της πανδημίας, ορισμένοι ενθουσιώδεις Ευρωπαίοι αναρωτιούνται εάν αυτή η κρίση θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε μια «δημοσιονομική ένωση» των κρατών - κάτι παρόμοιο με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Η έκδοση των ευρωομολόγων, δείχνει ότι οι επενδυτές είναι πρόθυμοι να δανείσουν χρήματα στην ΕΕ ως σύνολο, και όχι ξεχωριστά στα κράτη μέλη. Ταυτόχρονα, η Christine Lagarde, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ενθαρρύνει το μπλοκ να εξετάσει το ενδεχόμενο να μετατρέψει τα νομισματικά εργαλεία που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε μόνιμα εργαλεία.

Αυτό θα οδηγήσει την ΕΕ ένα βήμα πιο κοντά στο να γίνει ομοσπονδία κρατών, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - η οποία εκδίδει τα ομόλογα - θα έχει μεγαλύτερο προϋπολογισμό για την ανακατανομή πόρων προς τις χώρες που έχουν ανάγκη.

Η Ευρώπη, και συγκεκριμένα η ευρωζώνη, θα κέρδιζε πολλά από ένα σύστημα διασυνοριακών δημοσιονομικών μεταφορών, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπήρχαν επαρκείς έλεγχοι από τις ευρωπαϊκές αρχές σχετικά με τους εθνικούς προϋπολογισμούς για να σταματήσουν οι απερίσκεπτες δαπάνες. Η νομισματική ένωση έχει μια Ενιαία Κεντρική Τράπεζα και ενιαία νομισματική πολιτική που ωστόσο δεν μπορεί εύκολα να καλύψουν τις μεμονωμένες ανάγκες μιας  χώρας που αντιμετωπίζει ένα βαθύ ή απομονωμένο σοκ.

Όμως, παρά τον ενθουσιασμό των επενδυτών και της Lagarde, τα εμπόδια για μια φορολογική ένωση παραμένουν πρωτίστως πολιτικά. Αυτά δεν θα εξαφανιστούν παρά την έκδοση των κοινών ομολόγων λόγω της πανδημίας.

Η δημοπρασία ομολόγων της προηγουμένης βδομάδας για τη χρηματοδότηση  της ΕΕ για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας είχε ζήτηση 233 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό πολύ πιο πάνω πάνω από την  συγκεκριμένη έκδοση ύψους 17 δισεκατομμυρίων ευρώ. Όπως εξηγεί δημοσίευμα του Bloomberg, αυτό αποδεικνύει ότι η ΕΕ μπορεί να είναι σοβαρός παράγοντας στην παγκόσμια αύξηση του χρέους.

Ωστόσο, η “έλλειψη όρεξης” για ευρωπαϊκά ομόλογα από τις αγορές δεν ήταν ποτέ το πραγματικό εμπόδιο για την εμβάθυνση του σχεδίου μιας δημοσιονομικής ένωσης. Οι επενδυτές συγκεντρώθηκαν για να δανείσουν χρήματα στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας - το ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης - από τη δημιουργία του κατά την κρίση του δημόσιου χρέους της τελευταίας δεκαετίας. Τα κοινωνικά ομόλογα της ΕΕ προσφέρουν βαθμολογία ΑΑΑ, κάτι που προσφέρεται όλο και πιο σπάνια σε έναν κόσμο τεράστιου δημόσιου χρέους. Παρόλο που η έκδοση δεκαετούς ομολόγου της ΕΕ προσέφερε αρνητική απόδοση, εξακολουθεί να είναι λιγότερο αρνητική - και ως εκ τούτου πιο ελκυστική - από άλλα έγγραφα AAA, όπως τα γερμανικά ομόλογα.

Τα πολιτικά εμπόδια για εμβάθυνση της Ένωσης εξακολουθούν να φαίνονται μεγάλα, καθώς ορισμένες χώρες με ισχυρότερα οικονομικά φοβούνται ότι θα πρέπει να στηρίξουν τους λιγότερο ισχυρούς γείτονές τους.

Η δημοπρασία ομολόγων αυτής της εβδομάδας ενίσχυσε αυτήν την πολιτική ανησυχία. Τα κοινωνικά ομόλογα της ΕΕ αποδίδουν περισσότερα σε σύγκριση με τα ομόλογα της Γερμανίας, τις Κάτω Χώρες και της Φινλανδία, και λιγότερο από αυτά από της Ισπανίας, της Ιταλίας ή της Ελλάδας. Ωστόσο στην παρούσα φάση κατά την οποία οι αποδόσεις συμπιέζονται παντού, αυτές οι διαφορές είναι ελάχιστες.

Είναι όμως προφανές ότι η συμμετοχή σε τέτοια ευρωομόλογα είναι καλύτερη και πιο φτηνή επιλογή για τις πιο ευάλωτες χώρες και σχετικά πιο ακριβή για τις ισχυρότερες.

Η ΕΕ κατάφερε να ξεπεράσει τέτοιες δυσκολίες το καλοκαίρι, όταν κατέληξε σε μια ιστορική συμφωνία για το κοινό Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα βοηθήσει, δυσανάλογα σε μεγαλύτερο βαθμό χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία. «Βασικά, αυτό το εργαλείο θα προσφέρει επιχορηγήσεις καθώς και δάνεια, σπάζοντας το ταμπού της ζώνης του ευρώ», αναφέρει το Bloomberg.

Όμως οι διαπραγματεύσεις για το ταμείο συνεχίζονται και είναι επίπονες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτεί αυστηρότερους μηχανισμούς ώστε να μην δοθούν χρήματα σε χώρες που παραβιάζουν δημοκρατικές αρχές όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία. Επίσης πιο σκληρή γραμμή ακολουθούν και οι Κάτω Χώρες που ακόμα αντιτίθενται στις επιχορηγήσεις απαιτώντας αυστηρότερους όρους στο ταμείο.

Οι παλιές συνήθειες στην Ευρώπη είναι πολύ σκληρές για να πεθάνουν ενώ οι ενθουσιασμένοι επενδυτές δύσκολα θα το αλλάξουν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ