Financial Times: Τώρα είναι η ώρα για θαρραλέες μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη

Η ειρήνη, η δημοκρατία και η ελευθερία δέχονται επίθεση, επισημαίνουν οι FT στο editorial. Γιατί απαιτούνται θεσμικές αλλαγές και αναβάθμιση του ευρωκοινοβουλίου. Απαραίτητη η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ενωση.

Από το κρατικό χρέος της ευρωζώνης και τις τραπεζικές κρίσεις έως την πανδημία Covid-19, η ΕΕ ανταποκρίθηκε με καινοτόμο αποφασιστικότητα όταν βρέθηκε αντιμέτωπη με οικονομική πίεση και υπαρξιακή κρίση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι μια γεωπολιτική απειλή άλλης κλάσης. Η ειρήνη, η δημοκρατία και η ελευθερία στην ευρωπαϊκή ήπειρο δέχονται επίθεση. Η ΕΕ είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτήν την πρόκληση, αλλά οι ηγέτες και οι λαοί της πρέπει να κατανοήσουν γρήγορα ότι θα απαιτηθούν εκτεταμένες οικονομικές και θεσμικές αλλαγές.

Μέχρι στιγμής, η ΕΕ έχει επιδείξει αξιοθαύμαστη ενότητα και αποφασιστικότητα στην αντίδρασή της στη ρωσική επιθετικότητα. Ενεργώντας από κοινού με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες δημοκρατίες, παρέχει στην Ουκρανία στρατιωτική βοήθεια, απορροφά εκατομμύρια πρόσφυγες πολέμου και ξεκινά σχέδια για τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια. Ωστόσο, αυτά είναι μόνο τα πρώτα βήματα σε μια πιο φιλόδοξη συλλογική προσπάθεια για την ενίσχυση της ΕΕ και την ενίσχυση της «στρατηγικής αυτονομίας» για την οποία έχουν μιλήσει οι εκπρόσωποί της.

Το σημείο εκκίνησης είναι να αναγνωριστεί το τεράστιο οικονομικό κόστος που απαιτείται για την ενίσχυση της στρατιωτικής άμυνας της ΕΕ, την αύξηση της ενεργειακής της ασφάλειας, τη συμβολή στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και την πληρωμή για άλλα απαραίτητα έργα, από την κλιματική αλλαγή και την ασφάλεια των συνόρων έως την τεχνολογική καινοτομία. Αυτά σίγουρα θα υπερβούν κατά πολύ ακόμη και τις συνδυασμένες δαπάνες περίπου 1,8 τρισ. ευρώ που περιέχονται στον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 και στο Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, όσο μεγαλύτερα είναι τα ποσά που δαπανώνται σε επίπεδο ΕΕ, τόσο πιο ζωτικής σημασίας θα είναι η βελτίωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στους ευρωπαίους φορολογούμενους.

Υπάρχει ήδη ο κίνδυνος ο αξιόλογος στόχος της στενότερης δημοσιονομικής ολοκλήρωσης της ΕΕ να υποβαθμιστεί, εάν ορισμένες κυβερνήσεις κάνουν κατάχρηση των επιχορηγήσεων και των φθηνών δανείων που διατίθενται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Καθώς τα προγράμματα δαπανών της ΕΕ επεκτείνονται, δεν θα αρκεί να βασιζόμαστε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σε άλλους μη εκλεγμένους οργανισμούς στις Βρυξέλλες για την παρακολούθηση της καλής συμπεριφοράς. Ουσιαστικές εξουσίες εποπτείας πρέπει να περάσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και στα εθνικά νομοθετικά σώματα, γιατί διαφορετικά η ΕΕ θα συνεχίσει να είναι ευάλωτη στις κατηγορίες από αυτούς που θέλουν το κακό της για αναποτελεσματικότητα, απόμακρο χαρακτήρα και έλλειψη δημοκρατίας.

Μια τέτοια αλλαγή θα μπορούσε να ενισχύσει την επιχειρηματολογία για άλλες μεταρρυθμίσεις, όπως το να δοθεί επιτέλους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η εξουσία να δρομολογήσει τη νομοθεσία από μόνο του και να ενθαρρυνθούν οι διακρατικοί εκλογικοί κατάλογοι για ψηφοφορία στη συνέλευση της ΕΕ.

Αυτές ήταν μεταξύ των 300 και πλέον συστάσεων που υποβλήθηκαν στους ηγέτες της ΕΕ τη Δευτέρα στην τελική έκθεση της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης, η οποία αυτοχαρακτηρίστηκε ως πρωτοβουλία υπό την ηγεσία των πολιτών για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της ΕΕ. Δεν είναι απαραίτητα του γούστου πολλών κρατών μελών, γιατί σε κάθε κρίση των τελευταίων δύο δεκαετιών οι εθνικές κυβερνήσεις είχαν πολύ μεγαλύτερο λόγο από το νομοθετικό σώμα ή την επιτροπή της ΕΕ στη διαμόρφωση των απαντήσεων του μπλοκ.

Όπως μια άλλη πρόταση, που προβλήθηκε από τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι, για την εξάλειψη του εθνικού βέτο στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ, οποιαδήποτε σημαντική επέκταση των εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα απαιτούσε αλλαγές στη βασική συνθήκη της ΕΕ. Αναμφισβήτητα, η ανάγκη για ομοφωνία δεν παρεμπόδισε σοβαρά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμό της. Ωστόσο, η αλλαγή της συνθήκης μπορεί να είναι απαραίτητη στο μέλλον. Οι ηγέτες της ΕΕ δεν πρέπει να το αποφύγουν μόνο και μόνο επειδή η επίτευξη έγκρισης για τη Συνθήκη της Λισαβόνας του 2009, την τελευταία μεγάλη αναμόρφωση, αποδείχθηκε μια εξαντλητική και διχαστική διαδικασία.

Παρόμοιο πολιτικό θάρρος θα χρειαστεί για τους ηγέτες της ΕΕ για να ανοίξουν τις πόρτες του μπλοκ στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων — και ενδεχομένως στην Ουκρανία. Αλλά πρέπει να το κάνουν. Όλα τα ωραία λόγια για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και για μια διαρκή ειρήνη θα είναι κούφια, εκτός εάν αυτές οι χώρες γίνουν πλήρη, ισότιμα μέλη της ΕΕ χωρίς περιττές καθυστερήσεις.

Πηγή: Financial Times, euro2day.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ