Του Kyle Khan-Mullins
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει τη δική του αυτοκρατορία ακινήτων - τώρα όμως θελει να επεκτείνει την αμερικανική. Πριν την ορκωμοσία του, ζήτησε επανειλημμένα να αποκτήσουν οι ΗΠΑ τον έλεγχο της Γροιλανδίας -αυτοδιοικούμενου εδάφους που ανήκει όμως στη Δανία- με την Κοπεγχάγη να απαντά ανακοινώνοντας κονδύλια άνω των 2 δισ. δολαρίων για να ενισχύσει τη στρατιωτικής της παρουσίας στην Αρκτική.
Στην ομιλία του κατά την τελετή ορκωμοσίας του στις 20 Ιανουαρίου, ο Τραμπ δεν αναφέρθηκε στη Γροιλανδία ως την επόμενη κατάκτησή του. Αυτό τον "ρόλο" τον πήρε η Διώρυγα του Παναμά. "Τη δώσαμε στον Παναμά", δήλωσε, "και την παίρνουμε πίσω”. Ο πρόεδρος του Παναμά, ο Χοσέ Ραούλ Μουλίνο, απέρριψε κάθε προοπτική αλλαγής ιδιοκτησίας του καναλιού, αλλά ο Τραμπ δεν μοιάζει διατεθειμένος να παραιτηθεί εύκολα από αυτή του την απαίτηση και ίσως το πρώτο ταξίδι του νέου Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο στο εξωτερικό να είναι στον Παναμά. Το σενάριο να πουλήσει ο Παναμάς τη Διώρυγα, είτε με τη θέλησή του είτε κατόπιν αμερικανικού εξαναγκασμού, δεν συγκεντρώνει και πολλές πιθανότητες να υλοποιηθεί. Γιατί, όμως, ενδιαφέρεται τόσο πολύ ο Τραμπ για τη Διώρυγα και ποια είναι η πραγματική αξία αυτής της υδάτινης οδού;
Το Forbes μίλησε με εμπειρογνώμονες και διαπίστωσε ότι η απάντηση στο ερώτημα είναι τουλάχιστον 11ψήφια. Η Διώρυγα είναι μια εξαιρετική επιχείρηση. Το 2024 τα καθαρά της κέρδη ανήλθαν στα 3,5 δισ. δολάρια, ενώ τα συνολικά έσοδά της ήταν περίπου 5 δισ. δολάρια. Τα περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται με τον "πυρήνα" των δραστηριοτήτων της Διώρυγας (βλ. γέφυρες, αεροδρόμια, διόδια) μπορούν να πολλαπλασιάσουν 20 με 35x το EBITDA του Καναλιού, εκτοξεύοντας τη "θεωρητική" αποτίμηση του στα 70-120 δισ. δολάρια.
Ένα περιουσιακό στοιχείο τόσο θεμελιώδες για το παγκόσμιο εμπόριο όπως η Διώρυγα του Παναμά χρειάζεται ένα επιπλέον premium. Σχεδόν 10.000 εμπορικά πλοία πέρασαν από το Κανάλι το 2024 μεταφέροντας φορτία περίπου 423 εκατ. τόνων. Κάθε πλοίο κατέβαλε εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια σε τέλη διέλευσης από τη Διώρυγα ανάλογα με το μέγεθος και τη χωρητικότητα του φορτίου του.
Οι ναυτιλιακές προτιμούν να καταβάλλουν τα τέλη διέλευσης, καθώς οι εναλλακτικές λύσεις είναι πολύ χειρότερες. "Εξ ορισμού η Διώρυγα του Παναμά είναι ένα μονοπωλιακό περιουσιακό στοιχείο", επισημαίνει ο Stephen Dowd, επικεφαλής επενδύσεων της CBRE. "Ποιοι είναι οι ανταγωνιστές; Ο επικίνδυνος και χρονοβόρος κύκλος της Νότιας Αμερικής, ή να μεταφερθεί το εμπόρευμα με αεροπλάνο κάπου στη Δυτική Ακτή των ΗΠΑ και αποκεί να μεταφερθούν με τρένο στον προορισμό τους".
Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν υπόψη και γεωπολιτικά ζητήματα. Σε επίπεδο υποδομής, η Διώρυγα του Παναμά μόνο μία αντιστοιχία έχει παγκοσμίως: τη Διώρυγα του Σουέζ στην Αίγυπτο, η οποία συνδέει τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα. Για τον έλεγχο του Σουέζ έχουν ξεσπάσει στο παρελθόν αρκετές στρατιωτικές συγκρούσεις. Η Διώρυγα του Παναμά είναι εξίσου αναγκάια για το παγκόσμιο εμπόριο. "Ως περιουσιακό στοιχείο έχει στρατηγική αξία, που σχετίζεται με την οικονομική και εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ", σημειώνει ο Matt Neuringer, της Orrick, Herrington & Sutcliffe. "Η αποτίμησή της πάει σε άλλο επίπεδο, επειδή η Διώρυγα έχει μεγάλη άυλη αξία για την κυβέρνηση των ΗΠΑ".
Με μια θεωρητική μέθοδο αποτίμησης, ο Neuringer προτείνει η συμβολή της Διώρυγας στο ετήσιο ΑΕΠ του Παναμά ύψους 83 δισ. δολαρίων -που εκτιμάται από την Αρχή της Διώρυγας το 2023 μεταξύ 3-6%, ή περίπου 2,5 με 5 δισ.δολάρια- να πολλαπλασιαστεί με τη διάρκεια μιας συμφωνίας. Μια 50ετής μίσθωση θα μπορούσε να εκτοξεύσει την αποτίμηση της Διώρυγας κατ' ελάχιστον στα 125 με 250 δισ. δολάρια. Ποσό το οποίο θα μπορούσε να μειωθεί, αν οι ΗΠΑ δεσμεύονταν σε μια συμφωνία διαμοιρασμού των εσόδων με τον Παναμά ή αναλάμβαναν να καλύψουν ορισμένες μελλοντικές δαπάνες. "Νομίζω πως οτιδήποτε λιγότερο από μια τέτοια συμφωνία θα ήταν δύσκολο να το 'πουλήσει' η κυβέρνηση του Παναμά στον λαό της", προσθέτει ο ίδιος. Ούτε η Αρχή της Διώρυγας ούτε η πρεσβεία του Παναμά στην Ουάσιγκτον απάντησαν σε αίτημα για σχολιασμό.
Ο έλεγχος της Διώρυγας είναι ένα ζήτημα με ρίζες πολύ βαθιά στον χρόνο. Ήδη από τη δεκαετία του 1690, το τότε ανεξάρτητο Βασίλειο της Σκωτίας προσπάθησε να εποικίσει την περιοχή για να διευκολύνει τους εμπορικούς της σκοπούς. Στα τέλη της δεκαετίας του 1800, μια γαλλική εταιρεία ήταν η πρώτη που επιχείρησε να κατασκευάσει ένα κανάλι. Οι δεκάδες χιλιάδες θάνατοι από ασθένειες στην περιοχή ανάγκασαν το Παρίσι να εγκαταλείψει το εγχείρημα. Οι ΗΠΑ, αφού υποστήριξαν τον αγώνα του Παναμά για ανεξαρτησία από την Κολομβία, ανέλαβαν την κατασκευή της Διώρυγας το 1904, έσκαψαν πάνω από 240 εκατ. κυβικά μέτρα χώματος και το Κανάλι άνοιξε το 1914. Η κατασκευή του δεν ήταν φθηνή, τότε κόστισε 375 εκατ. δολάρια, που σε σημερινά χρήματα ισούται με περίπου 12 δισ. δολάρια.
Τις επόμενες δεκαετίες ο Παναμάς εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τον αμερικανικό έλεγχο επί της Διώρυγας. Το 1979 ο πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ συμφώνησε να επιστρέψει στον Παναμά τον έλεγχο μιας ζώνης της Διώρυγας πλάτους 10 μιλίων και το 1999 όλη τη Διώρυγα, με την προϋπόθεση ότι η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να υπερασπιστεί την ουδετερότητα του Καναλιού στέλνοντας στρατεύματα.
Βελτιωτικά έργα, που στοίχισαν στην κυβέρνηση του Παναμά περισσότερα από 5 δισ. δολάρια και τα οποία ολοκληρώθηκαν το 2016, έδωσαν τη δυνατότητα στη Διώρυγα να εξυπηρετεί ακόμα μεγαλύτερα πλοία, γεγονός που αύξησε και άλλο τα έσοδα: περίπου 56% κατά την πενταετία 2019 και 2024. Ο Τραμπ πιστεύει ότι αυτά τα χρήματα ανήκουν στις ΗΠΑ. Τον περασμένο Δεκέμβριο διαμαρτυρήθηκε πως "τα τέλη διέλευσης που χρεώνει ο Παναμάς είναι γελοία". Παρόλο που τα τέλη έχουν αυξηθεί σημαντικά τον τελευταίο χρόνο. Σημειωτέον πως πάνω από το 70% των πλοίων που διέρχονται από το Κανάλι πηγαίνουν ή έρχονται από αμερικανικά λιμάνια.
Ο Τραμπ και ορισμένοι σύμμαχοί του στο Κογκρέσο έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για τον κινεζικό έλεγχο της Διώρυγας ( ισχυρισμό που ο Παναμάς αρνείται), σημειώνοντας ότι εταιρείες με έδρα την Κίνα διαχειρίζονται λιμάνια και άλλα μεγάλα έργα υποδομής στον Παναμά, τα οποία θα μπορούσαν, θεωρητικά, να αποτελέσουν απειλή για την αμερικανική πρόσβαση στη Διώρυγα σε περίπτωση σύγκρουσης. "Είμαι ευγνώμων στον πρόεδρο Τραμπ για την ευαισθητοποίηση του σχετικά με την κατάσταση στη Διώρυγα του Παναμά και τις απειλές για τα αμερικανικά συμφέροντα", δήλωσε ο γερουσιαστής του Τέξας Τεντ Κρουζ ενώπιον της Γερουσίας στις 28 Ιανουαρίου. "Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αφήσουμε τις αμερικανικές εταιρείες που ναυλώνουν πλοία να εκβιάζονται. Δεν μπορούμε να κάνουμε τα στραβά μάτια αν ο Παναμάς εκμεταλλεύεται ένα περιουσιακό στοιχείο ζωτικής εμπορικής και στρατιωτικής σημασίας. Και δεν μπορούμε να μείνουμε αδρανείς ενώ η Κίνα προελαύνει".
Εάν ο Παναμάς αρνηθεί να πουλήσει τη Διώρυγα, ο Τραμπ θα μπορούσε να προσπαθήσει να τη διεκδικήσει στρατιωτικά - μια τέτοια κίνησή του ίσως έβρισκε αντίδραση από το Κογκρέσο και την παγκόσμια κοινότητα.
Πηγή: forbesgreece.gr
Διαβάστε επίσης: Δοκιμάζει τα όρια των αντοχών της ΕΕ ο Τραμπ - Οι κρίσιμες συζητήσεις