Του Ξένιου Μεσαρίτη
Η καλλιέργεια χρηματοοικονομικής παιδείας ανάμεσα στους πολίτες έχει τεθεί σαν προτεραιότητα, από τον Οργανισμό για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), αναγνωρίζοντας ότι υψηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικής παιδείας μπορούν να μετριάσουν τις αιτίες και τις συνέπειες των οικονομικών κρίσεων.
Μιλώντας στο Economy Today ο κ. Ανδρέας Μιλιδώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου εξηγεί τον όρο της χρηματοοικονομικής παιδείας ως τη γνώση και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την ορθολογική λήψη αποφάσεων για τη διαχείριση των χρημάτων και των χρηματοοικονομικών αναγκών σε προσωπικό (και όχι μόνο) επίπεδο.
Τι είναι η χρηματοοικονομική παιδεία;
Ο κ. Μιλιδώνης θέλοντας να τονίσει την ανάγκη για την ύπαρξη της χρηματοοικονομικής παιδείας σημειώνει ότι η χρηματοοικονομική παιδεία επηρεάζει την ικανότητά μας να αναλαμβάνουμε χρέος, να διαχειριζόμαστε τις πιστώσεις μας, να κάνουμε μακροπρόθεσμα χρηματοοικονομικά σχέδια, και να επιτυγχάνουμε τους χρηματοοικονομικούς μας στόχους. Παραδείγματα τέτοιων στόχων είναι: η επιδίωξη περαιτέρω σπουδών, η δημιουργία μια νέας εταιρείας, η αγορά ενός αυτοκινήτου, η αγορά ενός σπιτιού, και η εξοικονόμηση για μια άνετη συνταξιοδότηση.
Η χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών (χωρίς μετρητά) έχει αυξηθεί στην καθημερινότητα μας, αλλά απαιτεί από εμάς να είμαστε προσεκτικοί με τις προσωπικές μας δαπάνες, και την προστασία των προσωπικών μας δεδομένων από την κατάχρηση και την απάτη. Η χρηματοοικονομική παιδεία μπορεί να μας προστατεύσει από ύποπτες επενδύσεις ή από παράνομες δραστηριότητες.
Για μια χώρα που βγαίνει σταδιακά από την κρίση του 2013 αλλά και που μπαίνει στην οικονομική κρίση του 2020 λόγω πανδημίας, με τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια από ιδιώτες και εταιρείες να βρίσκονται ανάμεσα στα πιο ψηλά στην Ευρώπη, η χρηματοοικονομική παιδεία αποκτά μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης.
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου εισάγει μάθημα χρηματοοικονομικής παιδείας
Ο κ. Μιλιδώνης σημειώνει ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου, ανταποκρινόμενο στην επιτακτική ανάγκη για την καλλιέργεια της χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο, θα προσφέρει το μάθημα Χρηματοοικονομικής Παιδείας από τον Σεπτέμβριο του 2020. Το μάθημα θα προσφέρεται ως επιλεγόμενο μάθημα σε όλους τους προπτυχιακούς φοιτητές του Πανεπιστημίου Κύπρου. Το μάθημα αυτό στοχεύει στην εκπαίδευση και ενημέρωση σε θέματα χρηματοοικονομικής παιδείας και βασίζεται σε παρόμοια μαθήματα που προσφέρονται σε διεθνή πανεπιστήμια.
Αναφέρει επίσης, ότι λόγω της αυξανόμενης ζήτησης όχι μόνο από τους φοιτητές αλλά και από το μεγάλη μερίδα πολιτών της κυπριακής κοινωνίας, γίνεται συζήτηση γύρω από το ενδεχόμενο να προσφερθεί το μάθημα και για το ευρύ κοινό στο άμεσο μέλλον.
Προσθέτει επίσης ότι το μάθημα Χρηματοοικονομικής Παιδείας παράλληλα με άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες που ήδη τρέχουν (από ΤΕΠΑΚ, CFA Society Cyprus, CCIM, Κεντρική Τράπεζα, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, Σύνδεσμο Τραπεζών, ΟΕΛΜEΚ και άλλες διάφορες εταιρείες) θα δημιουργηθεί επιπρόσθετη ευαισθησία για την εισαγωγή παρόμοιου μαθήματος στα Γυμνάσια και τα Λύκεια από το Υπουργείο Παιδείας.
Τι γνώσεις θα αποκτούνται μέσω του μαθήματος;
Απαντώντας σε ερώτηση για το τι θα περιλαμβάνει η ύλη του μαθήματος ο κ. Μιλιδώνης αναφέρει ότι θα διδάσκονται απλές έννοιες και παραδείγματα της χρηματοοικονομικής. Για παράδειγμα, αναφέρει, «το ποσοστό του μηνιαίου μισθού που προβλέπεται να πηγαίνει στη δόση του σπιτιού ή του ενοικίου, το ποσοστό αποταμίευσης, και γενικά τις πολλαπλές πτυχές των προσωπικών αναγκών χρηματοδότησης όπως είναι οι σπουδές, ο σχεδιασμός σταδιοδρομίας, η διαχείριση χρημάτων, η πίστωση, οι φόροι, η ασφάλιση, η συνταξιοδότηση, ο πληθωρισμός, η ανάληψη ρίσκου, η διαφοροποίηση, οι πιθανές επενδύσεις και το πως λειτουργούν γενικότερα οι τράπεζες οι ασφαλιστικές εταιρείες και τα κρατικά συστήματα υγείας.
Χρηματοοικονομική παιδεία και κοινωνία
Υπάρχει η πρόσφατη αντίληψη μετά και την τελευταία χρηματοοικονομική κρίση αλλά και στην ανατολή μιας νέας παγκόσμιας ύφεσης, ότι το επίπεδο καλλιέργειας χρηματοοικονομικής παιδείας σε μια κοινωνία αντανακλά δυνητικά και την οικονομική κατάστασή της. Ο κ. Μιλιδώνης σχολιάζοντας αυτή την αντίληψη σημειώνει ότι η χρηματοοικονομική παιδεία είναι απαραίτητη σε κάθε χώρα και ειδικότερα στον τόπο που ζούμε. Η Κύπρος, της οποίας η οικονομία βασίζεται στον καταναλωτισμό, στον (υπέρ-)δανεισμό και τα πολύ ψηλά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) είναι ένα παράδειγμα της αλληλεπίδρασης χρηματοοικονομικής παιδείας και κοινωνίας.
Είναι πολύ σημαντικό για τους απλούς πολίτες να κατανοούν τις μακροχρόνιες επιπτώσεις των συχνά «μυωπικών» προσεγγίσεων σε αρκετά θέματα που ξεκινούν από την λανθασμένη δανειοδότηση για ανορθολογική κατανάλωση, καταλήγοντας μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις και τελικά να φορτώνονται στο δημόσιο χρέος, το οποίο πληρώνει ο φορολογούμενος.
Ο κ. Μιλιδώνης εξέφρασε την ελπίδα του ότι με την εισαγωγή του μαθήματος της χρηματοοικονομικής παιδείας θα γίνουν κατανοητές βασικές χρηματοοικονομικές αρχές ώστε οι επόμενες γενιές να λειτουργούν πιο ορθολογικά, εντός των οικονομικών τους ικανοτήτων και με το βλέμμα τουλάχιστον στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Σε ερώτηση για το αν η τελευταία οικονομική κρίση στην Κύπρο μπορούσε να αποφευχθεί εάν η χρηματοοικονομική παιδεία ήταν σε καλύτερα επίπεδα, ο κ. Μιλιδώνης ανέφερε ότι ίσως να μπορούσε να μετριαστεί το μέγεθος της κρίσης του 2013.