Επιμέλεια: Ξένιος Μεσαρίτης
Σε νέο γύρο δημοσιεύσεων γύρω από το κυπριακό πρόγραμμα πολιτογραφήσεων προέβη το μεσημέρι της Δευτέρας το ειδησεογραφικό πρακτορείο Al Jazeera.
Αξιοσημείωτο είναι ότι μέσα στο δημοσίευμα που ακολουθεί αυτούσιο αναφέρεται το εξής: "Τα έγγραφα δεν αποδεικνύουν αδικοπραξία από κανένα μεμονωμένο Πολιτικά Εκτεθειμένο Πρόσωπο και δεν προκύπτει από τον προσδιορισμό του κινδύνου εμπλοκής των ΠΕΠ σε διαφθορά. Ωστόσο, εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το γιατί κάποιος στον οποίο έχει ανατεθεί δημόσια θέση στην πατρίδα του θα ήθελε να αγοράσει μια δεύτερη ιθαγένεια για τον εαυτό του ή την οικογένειά του. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις, θέτει το ερώτημα πώς αυτοί οι αξιωματούχοι έλαβαν τα χρήματα για να επενδύσουν τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια δολάρια στην οικονομία της Κύπρου, μια από τις προϋποθέσεις για την απόκτηση χρυσού διαβατηρίου."
EXCLUSIVE: Cyprus sold passports to 'politically exposed persons'#CyprusPapershttps://t.co/CmtHT7MZw0
— James Kleinfeld (@JamesKleinfeld) August 24, 2020
Το πρακτορείο αναφέρει σε συνέχεια του χθεσινού δημοσιεύματος ότι, μια τεράστια διαρροή εμπιστευτικών εγγράφων της Κυπριακής κυβέρνησης που ελήφθησαν από την Ερευνητική Μονάδα του Al Jazeera με την ονομασία The Cyprus Papers αποκαλύπτει ότι δεκάδες αξιωματούχοι υψηλού επιπέδου και οι οικογένειές τους αγόρασαν τα λεγόμενα "χρυσά διαβατήρια" από την Κύπρο από τα τέλη του 2017 έως τα τέλη του 2019.
Μεταξύ εκείνων που αγόρασαν τα διαβατήρια, αξίας ελάχιστης επένδυσης 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων το καθένα, ήταν εκλεγμένοι πολιτικοί πολλών χωρών, μέλη του διοικητικού συμβουλίου των κρατικών επιχειρήσεων και αδελφός ενός πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου.
Αυτοί οι αξιωματούχοι, γνωστοί ως πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα (PEP), αναγνωρίζονται διεθνώς ως μια κατηγορία ατόμων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο διαφθοράς επειδή αυτοί ή τα μέλη της οικογένειάς τους κατέχουν κάποια μορφή κυβερνητικής θέσης.
Η αποκάλυψη έρχεται μια μέρα αφότου η Ερευνητική Μονάδα του Al Jazeera αποκάλυψε ότι η Κύπρος πούλησε διαβατήρια σε καταδικασμένους εγκληματίες και φυγάδες από το νόμο.
Μετά από αυτά τα νέα την Κυριακή, το Κυπριακό Υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε δήλωση αναφέροντας ότι επανεξετάζει τις δημοσιευμένες πληροφορίες, προσθέτοντας ότι έχει ήδη κάνει ουσιαστικές αλλαγές στο επενδυτικό πρόγραμμα τα τελευταία χρόνια.
Διαβατήρια στο Αφγανιστάν
Ένας από τους ανθρώπους που αγόρασαν διαβατήριο είναι ο Mir Rahman Rahmani, ομιλητής της Κάτω Βουλής του Αφγανιστάν, ο οποίος όχι μόνο αγόρασε την κυπριακή υπηκοότητα για τον εαυτό του, τη σύζυγό του και τις τρεις κόρες του, αλλά και παρείχε τα οικογενειακά διαβατήρια για τους St. Kitts και Nevis, ένας πολλών κρατών της Καραϊβικής που πωλούν υπηκοότητα.
Ο Ραχάνι είναι πρώην στρατηγός που έγινε πολύ επιτυχημένος επιχειρηματίας που χειρίζεται συμβόλαια καυσίμων και μεταφορών μεταξύ της αφγανικής κυβέρνησης και του στρατού των ΗΠΑ.
Οι διαμάχες ξέσπασαν σε διαμαρτυρία για την εκλογή του Ραχμάν Ραχμάν ως πρόεδρου της Κάτω Βουλής του Αφγανιστάν, σημειώνει το δημοσίευμα.
Διαβατήρια στο Βιετνάμ
Δύο άλλοι αξιωματούχοι που αγόρασαν χρυσά διαβατήρια είναι ο Pham Phu Quoc, ο οποίος εκπροσωπεί την πόλη Χο Τσι Μινχ στο Κογκρέσο του Βιετνάμ και ο Ρώσος υπήκοος Igor Reva, κάποτε αναπληρωτής υπουργός οικονομικής ανάπτυξης.
Οι ευρωβουλευτές όπως ο Ραχμάνι, ο Κουόκ και ο Ρέβα κατέχουν θέσεις κλειδιά για τεράστια ποσά χρημάτων φορολογουμένων, δήλωσε ο ανώτερος αξιωματικός πολιτικής Laure Brillaud από την ΜΚΟ Transparency International κατά της διαφθοράς.
"Έχουν πρόσβαση σε δημόσιους πόρους, μπορούν να συνάπτουν συμβόλαια με την κυβέρνηση και να είναι σε θέση να λαμβάνουν αποφάσεις, οπότε παρουσιάζεται υψηλός οικονομικός κίνδυνος να καταστραφούν ή να καταστρέψουν άλλους", δήλωσε ο Brillaud στο Al Jazeera.
Τα έγγραφα σημειώνει το Al Jazeera δεν αποδεικνύουν αδικοπραξία από κανένα μεμονωμένο PEP και δεν προκύπτει από τον προσδιορισμό του κινδύνου εμπλοκής των PEP σε διαφθορά.
Ωστόσο, εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το γιατί κάποιος στον οποίο έχει ανατεθεί δημόσια θέση στην πατρίδα του θα ήθελε να αγοράσει μια δεύτερη ιθαγένεια για τον εαυτό του ή την οικογένειά του.
Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις, θέτει το ερώτημα πώς αυτοί οι αξιωματούχοι έλαβαν τα χρήματα για να επενδύσουν τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια δολάρια στην οικονομία της Κύπρου, μια από τις προϋποθέσεις για την απόκτηση χρυσού διαβατηρίου.
Ποιοι είναι οι πλούσιοι που αγοράζουν τα λεγόμενα «χρυσά διαβατήρια»;
"Σε πολλές χώρες, είναι δυνατόν μόνο να αποκτήσουμε μεγάλο πλούτο μέσω παράνομων συνδέσεων και σχέσεων", δήλωσε ο Nigel Gould-Davies, ανώτερος συνεργάτης του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Υποθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου.
Σύμφωνα με τον Gould-Davies, ο λόγος για τον οποίο αυτοί οι υπάλληλοι επιλέγουν να αποκτήσουν δεύτερη ή ακόμη και τρίτη υπηκοότητα είναι να προστατεύσουν τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν με την πάροδο των ετών.
"Μόλις αποκτήσουν αυτά τα χρηματικά ποσά μέσω αυτών των ειδών συνδέσεων που θεωρούμε πολύ προβληματικές, θέλουν να κάνουν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία ασφαλή, σκουπίζοντας τα περιουσιακά τους στοιχεία σε χώρες που απολαμβάνουν το κράτος δικαίου", πρόσθεσε, αναφερόμενος στην Κύπρο.
Κριτική της ΕΕ
Το δημοσίευμα επαναλαμβάνει κομμάτια του από τις χθεσινές «αποκαλύψεις» επαναλαμβάνοντας ότι ένα κυπριακό διαβατήριο είναι μια προϊόν κατοχή σε πολλές χώρες καθώς παρέχει πρόσβαση σε δωρεάν ταξίδια, εργασία και τραπεζικές συναλλαγές σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει επικρίνει αρκετές φορές το πρόγραμμα για κίνδυνο κινδύνου από την ενσάρκωσή του το 2013.
Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ θεωρεί την Κύπρο ως μια πίσω πόρτα στην υπόλοιπη ΕΕ για πολιτικά επιρροή ανθρώπων από δυνητικά εχθρικά κράτη.
Υπό την πίεση της ΕΕ, η Κύπρος άλλαξε τους κανόνες της το 2019, αλλά η έρευνα του Al Jazeera αποκάλυψε ότι πολλοί ευρωβουλευτές είχαν ήδη εξασφαλίσει τη θέση τους ως Κύπριοι πολίτες πριν τεθεί σε ισχύ η αλλαγή του κανόνα.
Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει τον Mohammed Jameel, ο οποίος είναι μέλος της Γενικής Αρχής Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας, ο Tang Yong, πρόεδρος μέρους ενός κρατικού ομίλου ενέργειας China Resources Power Holding, και ο Apurv Bagri, πρώην αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Υπηρεσιών του Ντουμπάι.
Περιλαμβάνει επίσης πρώην μέλος του ρωσικού ανώτερου κοινοβουλίου Βαντίμ Μόσκοβιτς, πρώην μέλος του εθνικού νομοθετικού σώματος της Ουκρανίας Βόλντυμιρ Ζούμπκι, και τον δισεκατομμυριούχο Τάχα Μικάτι, αδελφό του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου Νιούμπιτ Μικάτι, που είναι και οι δύο από τους πλουσιότερους του Λιβάνου.
Taka Mikati, δεξιά, με τον αδερφό του, πρώην πρωθυπουργό του Λιβάνου, Najib Mikati [Facebook / Al Jazeera
Τον Ιούλιο του 2020, η Κύπρος ψήφισε έναν νέο νόμο που τους επιτρέπει να αφαιρέσει την ιθαγένεια που πωλήθηκε σε οποιονδήποτε θεωρείται πλέον επιζήμιο για το εθνικό συμφέρον της Κύπρου. Ωστόσο, παρόλο που οι ευρωβουλευτές θεωρούνται πλέον ακατάλληλοι να γίνουν πολίτες, ο νέος νόμος αφήνει ανέπαφες πολλές υπάρχουσες υποθέσεις "υψηλού κινδύνου".
Όποιος έχει ήδη πληρώσει 2,5 εκατομμύρια δολάρια μπορεί να συνεχίσει να κατέχει το χρυσό διαβατήριό του.
Σε απάντηση σε ερωτήσεις του Al Jazeera, ο Κύπριος υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νούρης δεν απάντησε γιατί η νέα νομοθεσία που επιτρέπει στη χώρα να ανακαλέσει την ιθαγένεια δεν ισχύει για τους PEP. Ο Νούρης είπε ότι υπήρχε τώρα "μια ανεξάρτητη τριμελής επιτροπή που μελετά και αξιολογεί όλες τις πληροφορίες σχετικά με τα άτομα στα οποία έχει χορηγηθεί κυπριακή υπηκοότητα".
Τις επόμενες μέρες, το Al Jazeera θα αποκαλύψει περισσότερες λεπτομέρειες από το The Cyprus Papers σχετικά με τους ανθρώπους που αγόρασαν την κυπριακή υπηκοότητα.