του Τάσου Γιασεμίδη
Θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης καταγράφει η κυπριακή -όπως και πολλές άλλες- οικονομία το δεύτερο τρίμηνο του χρόνου. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, θετικός ρυθμός ανάπτυξης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος οφείλεται κυρίως στους τομείς των ξενοδοχείων και εστιατορίων, των κατασκευών, της μεταποίησης και στο εμπόριο, κάτι που ήταν αναμενόμενο με τη σταδιακή άρση των περιορισμών.
Την ίδια στιγμή το ποσοστό ανεργίας μειώνεται, ενώ ο Δείκτης Αξίας Κύκλου Εργασιών Λιανικού Εμπορίου παρουσιάζει αύξηση σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή χρονιά. Σημαντικό προβληματισμό προκαλεί η αύξηση του πληθωρισμού, κυρίως λόγω των αυξήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα αλλά και των προϊόντων διεθνώς.
Σύμφωνα με τις τελευταίες αναλύσεις παρουσιάζονται ελλείψεις στο διεθνές εμπόριο όσον αφορά προϊόντα και υλικά, με αποτέλεσμα οι αξίες κάποιων από αυτά, όπως το αλουμίνιο, να παρουσιάζουν σημαντικές αυξήσεις. Σημειώνεται ότι σημαντική είναι η αύξηση στα ναύλα με τον αριθμό των διαθέσιμων εμπορευματοκιβωτίων να είναι περιορισμένος (ενδεχομένως προσωρινά μέχρι τη βελτίωση της επιδημιολογικής εικόνας διεθνώς και τη βελτίωση των συνθηκών όσον αφορά τις μετακινήσεις).
To δημόσιο χρέος παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα κινείται στα ίδια επίπεδα με πέρσι. Μεγάλο ποσοστό του κρατικού χρέους διακρατείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την ίδια στιγμή που πυκνώνουν οι φωνές για σταδιακή μείωση των αγορών κρατικών ομολόγων, που γίνονται στο πλαίσιο των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης. Το ποσοστό πληθωρισμού στην Ευρώπη παρουσιάζει αυξητικές τάσεις και η παραμονή του σε υψηλά επίπεδα ενδεχομένως να επισπεύσει τη διαδικασία απόσυρσης των έκτακτων μέτρων από τις κεντρικές τράπεζες.
Η αντίδραση των οικονομιών το 2021 ήταν αναμενόμενη, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει επαναφορά στην προ ιού κατάσταση. Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον αναδιαμορφώνεται και οι ανάγκες επιχειρηματιών, επενδυτών και καταναλωτών έχουν αλλάξει.
Αντανακλαστικά και σχεδιασμός
Σημαντικός παράγοντας για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι τα αντανακλαστικά που θα έχουν οι παραγωγικές μονάδες κάθε οικονομίας, όσο ο αρνητικός αντίκτυπος του ιού θα αρχίσει να εξασθενεί. Είναι δηλαδή σημαντικό να υπάρξει εκείνος ο σχεδιασμός ώστε, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν και η ψυχολογία των καταναλωτών και επενδυτών αναστραφεί, η οικονομία να παρουσιάσει σημαντικούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Τονίζεται ότι η Κύπρος ως εξωγενής οικονομία επηρεάζεται από την παγκόσμια πολιτική και οικονομική κατάσταση, και κυρίως όσον αφορά χώρες με τις οποίες διαθέτει ισχυρές οικονομικές και εμπορικές σχέσεις. Τομείς όπως ο τουρισμός, των ακινήτων, των υπηρεσιών αλλά και των εξαγωγών έχουν επηρεαστεί και απαιτείται σημαντική δουλειά για επαναξιολόγηση της κατάστασης όπως έχει διαμορφωθεί και του μοντέλου προώθησης.
Την ίδια στιγμή η χρηματοδότηση των μεταρρυθμίσεων και της αναβάθμισης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος μέσα από το Σχέδιο Ανθεκτικότητα αποτελεί ευκαιρία για τον μετασχηματισμό της κυπριακής οικονομίας, όμως, όπως γίνεται αντιληπτό, απαιτούνται σημαντικές πολιτικές συναινέσεις.
Επισημαίνεται ότι η αξιολόγηση των νέων δεδομένων που δημιουργήθηκαν από την πανδημία είναι και η συνεχής και λεπτομερής αξιολόγηση των αποφάσεων που λαμβάνονται από τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα και πώς αυτές αναμένεται να επηρεάσουν τομείς της οικονομίας της χώρας.
Φορολογική μεταρρύθμιση
Μέσα από τις δηλώσεις των κρατικών αξιωματούχων, πέρα από τις αλλαγές / μεταρρυθμίσεις που φέρνει το πλαίσιο που κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γίνονται μελέτες για φορολογική μεταρρύθμιση, με σκέψεις για αύξηση από τη μια του εταιρικού φορολογικού συντελεστή και από την άλλη την παραχώρηση συγκεκριμένων απαλλαγών / ελαφρύνσεων στις επιχειρήσεις. Επιπλέον το αναμορφωμένο φορολογικό πλαίσιο θα υιοθετεί συγκεκριμένες πολιτικές, που θα αφορούν την πράσινη οικονομία.
Το φορολογικό σύστημα μιας χώρας πρέπει να είναι απλό στην εφαρμογή, δίκαιο και να προωθεί τη φορολογική συμμόρφωση. Σημαντικό παράγοντα αποτελεί και η χρήση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης τόσο σε θέματα συμμόρφωσης, όσο και σε θέματα ελέγχου.
Σημειώνεται ότι η αναγκαιότητα για φορολογική μεταρρύθμιση δημιουργείται από τις επιχειρηματικές, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου. Οποιασδήποτε αλλαγές χρειάζονται μελέτη και σωστό χειρισμό και χρόνο (timing), ώστε να διασφαλίζεται η σταθερή ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών.
Παροχή κινήτρων για εταιρείες τεχνολογίας
Πέραν της φορολογικής μεταρρύθμισης, προωθείται πακέτο μέτρων για παροχή κινήτρων για εταιρείες τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση των υποδομών που υπάρχουν στη χώρα. Σκοπός είναι η προσέλκυση και εγκατάσταση στη χώρα εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, ενισχύοντας με εμπειρογνωμοσύνη τo ανθρώπινο δυναμικό αλλά και με επενδύσεις.
Στη δέσμη μέτρων αναμένεται να παρέχονται διευκολύνσεις σε εταιρείες αλλά και άτομα (πρόγραμμα που προωθεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Μπλε Κάρτας) του τομέα της τεχνολογίας που επιθυμούν να εγκατασταθούν στην Κύπρο.
Ήδη αρκετές εταιρείες επιδεικνύουν ενδιαφέρον για μετεγκατάστασή τους στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που συνδυάζουν την τεχνολογία με τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (fintech) και τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία (digital assets). Σημειώνεται επίσης ότι υπάρχει πρωτοβουλία από τον χρηματοπιστωτικό τομέα για τη δημιουργία ψηφιακής ταυτότητας.
Η πρωτοβουλία αφορά, μέσω ενδεχομένως της τεχνολογίας blockchain, τη δημιουργία του ηλεκτρονικού προφίλ κάθε επιχείρησης ή ατόμου όπου θα «φορτώνονται» τα προσωπικά / εταιρικά και οικονομικά στοιχεία (το πρόγραμμα θα ειδοποιεί όταν θα απαιτούνται ανανεώσεις) του κάθε νομικού και φυσικού προσώπου για χρήση, με τη συγκατάθεση κάθε προσώπου, από τους επoπτευόμενους / υπόχρεες οντότητες με βάση τον περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο.
Αυτό θα διευκολύνει χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δικηγόρους, λογιστές, επενδυτικά ταμεία να έχουν άμεση πληροφόρηση για τους πελάτες, ώστε να ολοκληρώνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα οι διαδικασίες ελέγχου και αποδοχής του πελάτη. Για την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου εγχειρήματος αποτελεί προϋπόθεση η συνεργασία των εποπτικών Αρχών.
«Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή»
Η σταδιακή επαναφορά στην κανονικότητα, αν δεν υπάρξει κάποια νέα επιδημιολογική επιβάρυνση, θα ενισχύει την ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα (πρέπει να δούμε πώς θα αντιδράσουν οι παραγωγικές μονάδες στην απόσυρση των έκτακτων μέτρων που λήφθηκαν), όμως οι προκλήσεις παραμένουν και το διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο.
Είναι σημαντικό, πέρα από την ανάπτυξη και την ενίσχυση των κρατικών ταμείων, να διατηρείται ο κοινωνικός ιστός μέσα από την ενίσχυση των συνθηκών διαβίωσης, της ποιότητας ζωής και των κρατικών υπηρεσιών που προσφέρονται.
Αναφερόμενος στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, ένα είναι το χελιδόνι και η άνοιξη ακριβή, για να γυρίσει ο ήλιος (οικονομικά και κοινωνικά) θέλει δουλειά πολλή, όμως ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο όταν βλέπεις τους ανθρώπους της καθημερινότητας να σφίγγουν το χέρι, με σκληρή δουλειά και επιμονή, να χαμογελάνε για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις.