της Γαβριέλας Θεοφάνους
Η οικονομική κρίση το 2013 είχε γονατίσει για τα καλά το νησί μας. Είδαμε ανθρώπους να χάνουν τις εργασίες τους εν μιά νυκτί και να μένουν στον δρόμο, άλλοι πάλι έβαλαν λουκέτο στις επιχειρήσεις τους, ενώ ο λαός δεινοπαθούσε. Το κόστος ζωής παρέμεινε το ίδιο, ενώ τα επιδόματα, οι συντάξεις και οι μισθοί έπεφταν κατακόρυφα. Η κοινωνία και ο λαός πέρασαν δύσκολα όταν χρειάστηκε να περάσουν άλλη μια κατοχή, οικονομική αυτήν τη φορά, ενώ μετρούσαν και το τελευταίο σεντ για να αγοράσουν ένα ψωμί. Ένας λαός ο οποίος έκανε επενδύσεις, αγορές και οικονομικά ανοίγματα κατέληξε να κινδυνεύει να χάσει την οικία του, τα χρήματά του και όλη του την αξιοπρέπεια.
Η ανεργία που κτύπησε κόκκινο
Η ανάκαμψη δεν ήταν εύκολη, αφού πολλά επιδόματα και συντάξεις είχαν περικοπεί, ενώ η ανεργία άγγιζε μέχρι και τα 57 χιλιάδες άτομα. Οι επιπτώσεις αποτυπώνονται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στους δείκτες της οικονομίας. Ο αριθμός των ανέργων παρουσίασε αύξηση πέραν των 10 χιλ. στο τέλος του 2013, σε σχέση με το τέλος του 2012, καθώς ανήλθε από τις 36,3 χιλ. στις 46,6 χιλ. Αντίστοιχα, το ποσοστό ανεργίας είχε ανέλθει στο 16%, από 11,6%. Η ανεργία άρχισε να υποχωρεί το 2016 και, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τον Φεβρουάριο του 2021, ο αριθμός των ανέργων ανέρχεται στις 29,9 χιλ. και το ποσοστό ανεργίας στο 6,8% και στα επίπεδα του 2010.
Σήμερα, οκτώ χρόνια μετά την οικονομική κρίση του 2013, η ανεργία μειώθηκε κατά πολύ και έφθασε μέχρι και τις 11 χιλιάδες.
Τα κτυπήματα στον μισθό
Πάρα την ανεργία που επικρατούσε, όσοι εν τέλει είχαν κρατήσει τις εργασίες τους, δέχθηκαν μεγάλες μειώσεις στους μισθούς τους ενώ η εργασία τους αυξήθηκε. Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης του 2013 επηρέασαν και τα μέσα μηνιαία εισοδήματα των εργαζομένων, με τον σχετικό δείκτη να παρουσιάζει μείωση των εισοδημάτων από €1988 στο τέλος του 2012, σε €1921 στο τέλος του 2013. Στον σχετικό πίνακα που δημοσιεύουμε διαφαίνεται ότι οι απολαβές των πολιτών πήραν την κατιούσα από το 2013 μέχρι και το 2015, οπότε παρουσιάζεται σταδιακή αύξηση.
Οι απολαβές των εργαζομένων επανήλθαν στα επίπεδα προ κουρέματος, στα μέσα του 2019. Ενώ το 2020, με την έλευση της πανδημίας, οι μισθοί κτυπήθηκαν και πάλι για τα καλά. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, το 2020 ένας στους τέσσερεις εργαζομένους στην Κύπρο ελάμβανε ακαθάριστο μισθό κάτω των €1.000, ενώ οι ακαθάριστες μηνιαίες απολαβές είχαν ως εξής:
- μέχρι €500: 6,8% των εργαζομένων (καταγράφεται ρεκόρ δεκαετίας),
- από €500 - €749: 8% των εργαζομένων,
- από €750 - €999: 10,9% των εργαζομένων,
- από €1000 - €1500: 25% των εργαζομένων,
- από €1501-2500: 25% των εργαζομένων.
Το συνολικό ποσοστό των εργαζομένων με ακαθάριστο μηνιαίο μισθό κάτω των €1.000 το 2020 ανήλθε στο 25,7% σε σύγκριση με 22,4% το 2019.
Φτάνοντας στο σήμερα με μια μεγάλη ανάκαμψη της οικονομίας μας όσον αφορά τις επενδύσεις, τις αγορές εντός του νησιού μας, τους μισθούς και την ανεργία, η Στατιστική Υπηρεσία εξέδωσε νέα σχετική έκθεση με τις μέσες ακαθάριστες μηνιαίες απολαβές των υπαλλήλων κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Αυτές υπολογίζονται στα 1.916 ευρώ σε σύγκριση με τα 1.883 ευρώ κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Δηλαδή παρατηρείται αύξηση ύψους 1,7%.
Παράλληλα, οι μέσες ακαθάριστες απολαβές διορθωμένες ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις, κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2021 υπολογίζονται στα 1.990 ευρώ, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 1,1% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2021. Διευκρινίζεται ότι το ποσό που λαμβάνεται υπόψη είναι οι απολαβές που έχουν πληρωθεί από τον εργοδότη και όχι ποσό που πληρώθηκε ως επίδομα από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Ανέβηκαν οι τιμές σε καύσιμα και ηλεκτρισμό
Αυξανόμενες είναι και οι τιμές στα καύσιμα μετά την παγκόσμια αύξηση τιμών. Συγκεκριμένα, τους τελευταίους μήνες, η τιμή της αμόλυβδης 95 οκτανίων έχει ανέβει κατά 30%, ενώ δεν αποκλείεται να ανέβει περισσότερο η τιμή.
Όπως ανέφερε ο Μάριος Δρουσιώτης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Καταναλωτών, στη «Σημερινή», οι τιμές καυσίμων κίνησης από 1η Οκτωβρίου μέχρι και σήμερα έχουν αυξηθεί, κατά 4 σεντ η τιμή της αμόλυβδης 95 οκτανίων, κατά 7 ½ σεντ το πετρέλαιο κίνησης και κατά 9 σεντ το πετρέλαιο θέρμανσης.
«Όταν λέμε αυξήθηκε κατά 9 σεντ το λίτρο το πετρέλαιο θέρμανσης εννοούμε ότι αν κάποιος το γέμιζε στην αρχή του μήνα το άδειο ντεπόζιτό του θα πλήρωνε 90 ευρώ λιγότερα απ’ ό,τι θα πληρώσει σήμερα. Ενώ αναμένονται και άλλες αυξήσεις στο άμεσο μέλλον», είπε.
Όσον αφορά το πετρέλαιο θέρμανσης, η τιμή ανήλθε στα 93-94 σεντ και ένα γέμισμα ντεποζίτου σπιτιού για όλη τη χρονιά θα κοστίσει 1.000 ευρώ, σε αντίθεση με τα 700 ευρώ, που κόστιζε την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ουσιαστικά η αύξηση στις τιμές των καυσίμων ανέρχεται στο 20-25%.
Τη μεγαλύτερη, ωστόσο, επίπτωση στη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) του Αυγούστου 2021 σε σύγκριση με τον δείκτη του Αυγούστου 2020 είχαν τα πετρελαιοειδή (1,54) και ο ηλεκτρισμός (1,09). Οι μεγαλύτερες μεταβολές στις οικονομικές κατηγορίες συγκριτικά με τον Αύγουστο του 2020 κατεγράφησαν στον Ηλεκτρισμό με ποσοστό 39,8% και στα Πετρελαιοειδή με ποσοστό 21,4%.
Όσον αφορά τον Ηλεκτρισμό, ανέφερε ο κ. Δρουσιώτης, έχει αυξηθεί κατά 40% για φέτος και το ρεύμα δυστυχώς είναι ένα επάναγκες προϊόν. Έρχεται δηλαδή χειμώνας και πρέπει να ζεστάνουμε τα σπίτια μας, ενώ οι ευάλωτες ομάδες θα αντιμετωπίσουν οξύτατο πρόβλημα για να θερμάνουν το σπίτι τους κανονικά. Μάλιστα επίσημες μελέτες δείχνουν ότι τα ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά στην Κύπρο είναι πέραν του 50% και κατέχουμε την 1η θέση στην ΕΕ με το υψηλότερο ποσοστό ενεργειακών φτωχών νοικοκυριών.
Ωστόσο, η ΑΗΚ ανήγγειλε για Νοέμβρη μέχρι και τον Φεβρουάριο μείωση της τάξεως του 10%. Μείωση την οποία θα πληρώσει από την τσέπη της, από την οποία θα επωφεληθούν και πλούσιοι και φτωχοί. «Η θέση μας ως Συνδέσμου είναι να δώσει από τα κέρδη του ΦΠΑ η Κυβέρνηση, τα οποία ανέρχονται στα 20 εκ. και να βοηθηθούν τα φτωχά νοικοκυριά», ανέφερε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Καταναλωτών.
Στα ύψη οι τιμές και σε τρόφιμα
Την ίδια ώρα, με μια βόλτα στις υπεραγορές θα αντιληφθεί κανείς ότι οι τιμές σε ψωμί, κρέας, φρούτα κ.λπ. έχουν πάρει την ανιούσα και οι καταναλωτές μικραίνουν το καλάθι τους, ενώ ο λογαριασμός αυξάνεται, σε σύγκριση με τις τιμές που παρατηρούνταν κατά τον Ιανουάριο.
Σύμφωνα με τον κ. Δρουσιώτη, μέχρι τον Σεπτέμβριο έχει παρατηρηθεί μία αύξηση ύψους 5% στα τρόφιμα και τα μη αλκοολούχα ποτά, 10% στη στέγαση και την ύδρευση, 11% στην ένδυση και υπόδηση, ενώ ο γενικός δείκτης τιμών κατανάλωσης παρουσιάζει αύξηση 5% σε σύγκριση με την τιμή του Ιανουαρίου.
Όσον αφορά τα προϊόντα ειδικά, σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2021:
- το ψωμί παρουσίασε αύξηση 2%,
- το κρέας παρουσίασε αύξηση 6%,
- τα φρούτα και τα λαχανικά παρουσίασαν αύξηση 21%,
- το γάλα δεν παρουσίασε ακόμη κάποια αύξηση.
Καταληκτικά, ο κ. Δρουσιώτης ανέφερε πως είναι ανεπίτρεπτη η αύξηση στο παστεριωμένο γάλα, που ενδέχεται να ξεκινήσει από την 1η Νοέμβριου κατά 3%.
Πανάκριβη η στέγαση
Όσον αφορά τις τιμές των ενοικίων και τις τιμές αγοράς κατοικίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση πήραν κι αυτές την ανιούσα το δεύτερο τρίμηνο του 2021, σημειώνοντας αύξηση 1,3% και 7,3% αντίστοιχα σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2020, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η Eurostat, η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, από το 2010 μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2021 οι τιμές των ενοικίων αυξήθηκαν κατά 16% και οι τιμές κατοικίας κατά 34%.
Η Κύπρος είναι η τρίτη χώρα με τις μεγαλύτερες μειώσεις στις τιμές σε σχέση με το 2010, καθώς οι τιμές των ενοικίων μειώθηκαν κατά 3% και οι τιμές αγοράς κατοικίας κατά 8%. Όπως σημειώνει στην ανάλυσή της η Eurostat, τα ενοίκια και οι τιμές κατοικίας στην ΕΕ ακολουθούσαν παρόμοια πορεία μεταξύ του 2010 και του δεύτερου τριμήνου του 2011, ωστόσο έκτοτε οι τάσεις διαφοροποιούνται. Συγκεκριμένα, ενώ από το δεύτερο τρίμηνο του 2011 μέχρι σήμερα οι τιμές των ενοικίων σημείωσαν σταθερή αύξηση, οι τιμές των κατοικιών σημείωσαν σημαντικές αυξομειώσεις.
Ειδικότερα, οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν απότομα μεταξύ του δεύτερου τριμήνου του 2011 και του πρώτου τριμήνου του 2013, ωστόσο παρέμειναν σταθερές μεταξύ 2013 και 2014. Σημείωσαν ταχεία ανοδική πορεία στις αρχές του 2015, και συνέχισαν να αυξάνονται με ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι τα ενοίκια έκτοτε.
Χαμηλός μισθός και υψηλό κόστος ζωής
Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, οι μισθοί καθημερινά μειώνονται είτε λόγω οικονομικής κρίσης είτε λόγω της πανδημίας κ.λπ., ενώ οι ώρες και το βάρος εργασίας για τον κάθε υπάλληλο αυξάνονται. Οι μισθοί κυμαίνονται από τα 500 ευρώ μέχρι και τα 2.500 σε μέσο όρο των εργαζομένων (εξαρτάται πάντοτε από τη φύση και το είδος εργασίας τους).
Οι πολίτες θα ξοδέψουν τον μισθό τους σε είδη πρώτης ανάγκης όπως είναι τα τρόφιμα, η ένδυση και υπόδηση, η ύδρευση και ο ηλεκτρισμός. Φυσικά υπάρχει και το ενοίκιο της στέγης ή η δόση δάνειου για τη στέγη, όπως και άλλα φυσικά έξοδα που είναι φροντιστήρια παιδιών, καύσιμα, επιδιορθώσεις οικίας ή οχήματος.
Η συνεχιζόμενη αύξηση των τιμών επηρεάζει ολοένα και πιο αρνητικά τους πολίτες, που προσπαθούν να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις τους.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι πολίτες της ΚΔ συγκαταλέγονται σε ευάλωτες οικονομικά ομάδες, που αδυνατούν να έχουν ακόμα και τα βασικά είτε λόγω του μισθού τους, που είναι χαμηλός, είτε λόγω του επιδόματος του οποίου λαμβάνουν.
Οι πολίτες δεινοπαθούν προσπαθώντας να τα βγάλουν πέρα με τον ελάχιστο μισθό που τους δίνεται και την ίδια ώρα οι τιμές αγαθών αυξάνονται ραγδαία. Μάλιστα, όπως όλα δείχνουν, ο μέσος μισθός στην Κύπρο μέσα στο 2021 μειώθηκε κατά 1,7% σε σχέση με το 2020.
ΠΗΓΗ: Σημερινή