Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
O Κωνσταντίνος Πετρίδης είναι το μακροβιότερο μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου αυτής της κυβέρνησης αφού διετέλεσε υφυπουργός παρά τω Προέδρω από το 2013 μέχρι το 2017, για δυόμισι χρόνια υπουργός Εσωτερικών και από τον Δεκέμβρη του 2019 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023 βρίσκεται στο τιμόνι του Υπουργείου Οικονομικών. Σε μια αρκετά αποκαλυπτική συνέντευξη στο περιοδικό Economy Today, εν είδει αποτίμησης της τρίχρονης παρουσίας του στο πηδάλιο του Υπουργείου Οικονομικών, χαρακτηρίζει το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Οικονομικών ως ένα μη δημοφιλές portfolio «λόγω των όχι που πρέπει να λες για να είσαι σωστός». Περιγράφει πώς αντιμετώπισε μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις της κυπριακής οικονομίας, ενώ τοποθετείται για τη Φορολογική Μεταρρύθμιση η οποία, όπως σημειώνει, πρέπει να περιμένει μέχρι να ξεκαθαρίσει το σκηνικό. Για την περίοδο που θα ακολουθήσει τις Προεδρικές Εκλογές και την πρόταση του Αβέρωφ Νεοφύτου ο οποίος σε περίπτωση που εκλεγεί τον τοποθετεί στο Υπουργείο Οικονομικών, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης τη χαρακτηρίζει ως μία εκσυγχρονιστική κίνηση, ενώ απαρριθμεί τις βασικές προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει όποιος αναλάβει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου μετά τις εκλογές.
Έχουν κλείσει τρία χρόνια από τότε που αναλάβατε το Υπουργείο Οικονομικών. Κατά τη διάρκεια της θητείας σας η Κυπριακή Δημοκρατία βίωσε την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομική κρίση σε όρους ρυθμών ανάπτυξης της ιστορίας της μετά το 1964, το 1974 και το 2013. Ποιος ο απολογισμός της διαχείρισης της οικονομικής κρίσης που προήλθε από την πανδημία του Κορωνοϊού και εκ των υστέρων τι θα πράττατε διαφορετικά;
Έχετε απόλυτο δίκαιο ότι μετά το 1964, το 1974 και το 2013, το 2020 ήταν ένα έτος στο οποίο η κυπριακή οικονομία δεν βίωσε μόνο μια κρίση αλλά πολλαπλές διαδοχικές και πρωτόγνωρες κρίσεις. Αρχικά την κρίση της πανδημίας και εν συνεχεία, μόλις αυτή οδηγείτο προς το τέλος, βίωσε και βιώνει τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία. Κρίσεις παγκόσμιας εμβέλειας και εξωγενείς. Ορθά λέτε ότι η κρίση συνοδεύεται συνήθως από αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η οικονομική όμως διαχείριση στην κρίση της πανδημίας, οδήγησε το 2021 αλλά και το 2022, λόγω της ορθής οικονομικής πολιτικής, σε πολύ καλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η κυπριακή οικονομία σημείωσε ύφεση μόνο το 2020, το οποίο μάλιστα υπερκαλύφθηκε από τον ρυθμό ανάπτυξης του 2021, ενώ το 2022 προβλέπεται ακόμη πιο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης, ένας από τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Να υπενθυμίσω επίσης ότι το 3ο τρίμηνο του 2022 είχαμε τον πιο ψηλό ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Άρα, ορθά είχαμε θέσει ως στόχο και δικαιωνόμαστε, ότι η απάντηση στην κρίση είναι να στοχεύσουμε στην ανάπτυξη. Και αυτό καταδεικνύεται πέραν πάσης αμφιβολίας από τους ρυθμούς ανάπτυξης τους οποίους έχουμε επιτύχει.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, παρεμβήκαμε άμεσα με το βαρύ πυροβολικό που διαθέταμε. Τα δημόσια οικονομικά. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα βοηθήσαμε εργαζόμενους και επιχειρήσεις και αποφύγαμε απολύσεις και χρεοκοπίες. Συγκρατήσαμε τα εισοδήματα, έτσι με την επαναλειτουργία της αγοράς είχαμε υψηλή κατανάλωση. Η ανεργία μειώθηκε ακόμη περισσότερο. Διατηρήσαμε επίσης αντοχές και βοηθήσαμε με πέραν των €400 εκ. την κοινωνία λόγω της αύξησης του πληθωρισμού, κάτι που ακόμα συνεχίζεται. Άρα, θεωρώ ότι σε αυτό τον άνισο και χωρίς προηγούμενο οικονομικό πόλεμο που ξαφνικά βρεθήκαμε αντιμέτωποι, είχαμε θετικό απολογισμό. Θετικός όσον αφορά την οικονομική διαχείριση που έχει γίνει. Και πολύ σημαντικό μέρος αυτού του απολογισμού αποτελεί το ότι παραδίδουμε μια ανθεκτική οικονομία, αναβαθμισμένη από τους οίκους, με πλεονάσματα και υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, στην επόμενη κυβέρνηση. Μια οικονομία η οποία είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει και άλλες κρίσεις.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή που θυμάστε κατά την τρίχρονη παρουσία σας στο τιμόνι του Υπουργείου Οικονομικών;
Υπήρξαν πολλές δύσκολες στιγμές. Ανέλαβα το Υπουργείο Οικονομικών σε μια περίοδο που η οικονομία πήγαινε καλά. Ωστόσο, σε διάστημα δύο βδομάδων έπρεπε με διάταγμα να κάνουμε κάτι το οποίο δεν είχε γίνει στα παγκόσμια χρονικά, δηλαδή να απαγορεύσουμε τη λειτουργία της οικονομίας. Αυτό ήταν μια πολύ δύσκολη απόφαση, όπως και οι αποφάσεις που έπρεπε να παρθούν για τη διαχείριση της κατάστασης. Θυμάμαι πως μέναμε ξάγρυπνοι μέρες και βδομάδες μαζί με τη Ζέτα Αιμιλιανίδου ούτως ώστε να βρούμε εκείνους τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να διαχειριστούμε την κρίση. Από κει και πέρα ναι, υπήρξαν και υπάρχουν πολλές δύσκολες στιγμές. Το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Οικονομικών, δεν είναι ένα δημοφιλές portfolio καθώς πρέπει να λες και πολλά όχι για να είσαι σωστός, είτε σε οργανωμένα σύνολα, είτε ακόμα και στους ίδιους τους συναδέλφους σου και αυτές οι δύσκολες αποφάσεις και στιγμές παρουσιάζονται κάθε μέρα.
Πριν 1 χρόνο περίπου φαινόταν αναπόφευκτη η αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή, ενώ σήμερα φαίνεται ως κάτι που θα παραταθεί για αρκετό καιρό. Ποια η πρόβλεψή σας για το πότε θα ασκηθούν ξανά πιέσεις για τη θέσπιση του παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή εταιρειών;
Νομίζω ότι τα τελευταία δύο χρόνια οι προβλέψεις διαψεύδονται συνεχώς. Θεωρώ ότι σε μια τέτοια περίοδο αβεβαιότητας, που αλλάζουν σημαντικά οι αποφάσεις, είτε δημοσιονομικής είτε νομισματικής πολιτικής δεν πρέπει να γίνει Φορολογική Μεταρρύθμιση. Για να γίνει μια Φορολογική Μεταρρύθμιση η οποία θα έχει βάθος χρόνου πρέπει να είμαστε σίγουροι για το πού βαδίζουμε όσον αφορά τη νέα οικονομική εποχή. Αυτή τη στιγμή τα πάντα είναι ρευστά και εμείς θεωρούμε ότι τα πάντα πρέπει να παραταθούν, χωρίς να αναιρούμε την κατεύθυνση πολιτικής προς τον εταιρικό φόρο. Η αύξηση του εταιρικού φόρου δεν είναι θέμα μόνο των εξωτερικών πιέσεων. Θα ήταν μια σωστή πολιτική σε ένα πιο ολοκληρωμένο πλαίσιο αλλά αυτή τη στιγμή θεωρώ ότι δεν είναι η κατάλληλη για να προχωρήσουμε. Όπως ούτε θεωρώ ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε αύξηση της φορολόγησης της Ενέργειας λόγω της Πράσινης Ανάπτυξης, μια θέση που έθεσα ευθέως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση την περασμένη βδομάδα. Πρέπει να αναμένουμε ακόμα λίγους μήνες ούτως ώστε να διαμορφωθεί το σκηνικό και να βαδίζουμε σε πιο στέρεες βάσεις.
Προεκλογικά, γίνεται λόγος για αύξηση του ορίου του αφορολόγητου εισοδήματος; Θεωρείται ότι είναι κάτι απαραίτητο, δεδομένου της ανόδου του επιπέδου τιμών; Πώς θα επηρεάσει από την άλλη τα έσοδα του κράτους;
Δεν θεωρώ ότι είναι κάτι απαραίτητο. Πρέπει να πω ότι η Κύπρος έχει από τα πιο ψηλά επίπεδα αφορολόγητου εισοδήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θεωρώ ότι όλες οι προτάσεις πολιτικής θα πρέπει να είναι πλήρως κοστολογημένες και για να είναι πλήρως κοστολογημένες πρέπει να δίνονται και απαντήσεις κατά πόσον η απώλεια αυτών των εσόδων θα αντισταθμιστεί είτε από άλλες φορολογίες είτε με την ενσυνείδητη απόφαση να έχουμε μεγαλύτερο έλλειμμα. Όλες οι προτάσεις θα πρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν για να έχουμε πιο ακριβή δεδομένα. Αυτό φυσικά μπορεί να γίνει σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο Φορολογικής Μεταρρύθμισης με βάση μια ολιστική στρατηγική για τα δημόσια οικονομικά.
Ποια τα σημεία της Φορολογικής Μεταρρύθμισης που θεωρείτε πιο σημαντικά και πότε αναμένετε ότι θα προχωρήσει;
Η κατεύθυνση πολιτικής μας ήταν να γίνει μια ευρεία Φορολογική Μεταρρύθμιση στην οποία τα κύρια σημεία θα ήταν και η αύξηση του Εταιρικού Φόρου, αλλά και εκπτώσεις στους φόρους στην απασχόληση. Είναι επίσης η Πράσινη Φορολογία μέσω της οποίας θα επιχορηγηθούν περισσότερες δαπάνες για την Πράσινη Ανάπτυξη. Μπορεί να περιλαμβάνει φόρο στην αδρανή περιουσία σε οικιστικές περιοχές ούτως ώστε να μειωθεί η τιμή της στέγασης και ταυτόχρονη αύξηση των δαπανών για στεγαστικά προγράμματα. Όπως είπα ειδικά για την Πράσινη Φορολογία αυτή τη στιγμή έχω πάρα πολλούς ενδοιασμούς. Θα πρέπει να αναμένουμε να δούμε τα νέα δεδομένα. Η οικονομία είναι δυναμική στην εποχή που ζούμε, τα δεδομένα μεταβάλλονται συνεχώς και θα πρέπει σε κάποιους μήνες να αναθεωρηθεί με τα νέα δεδομένα. Θα ήμουν ανεύθυνος αν προχωρούσα τώρα.
Πώς κρίνετε τη διαχείριση του δημοσίου χρέους των τελευταίων ετών; Θεωρείτε ότι αδράξαμε την ευκαιρία των χαμηλών επιτοκίων ώστε να «νοικοκυρευτεί» ο δείκτης του δημόσιου χρέους;
Νομίζω πως ένα από τα πράγματα τα οποία θα μείνουν στην οικονομική ιστορία αυτής της χώρας με θετικό πρόσημο είναι η διαχείριση του δημόσιου χρέους σε δύο διαδοχικές κρίσεις. Όχι μόνο προβλέψαμε ενάντια στις προβλέψεις των πλείστων χωρών στην Ε.Ε. αλλά και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι θα ανέβαιναν τα επιτόκια αλλά δανειστήκαμε πολύ φθηνά για να καλύψουμε τις ανάγκες και του 2022 και του 2023. Παράλληλα, σε δύο διαδοχικές κρίσεις που στοίχισαν 3 με 4 δις ευρώ, καταφέραμε να οδηγήσουμε το δημόσιο χρέος σε μείωση. Ο προϋπολογισμός του 2023 προβλέπει 500 εκ. ευρώ μειωμένα για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Αντιλαμβάνεστε τον αριθμό; Αυτά τα λεφτά τα διοχετεύουμε στην κοινωνία και στην ανάπτυξη και όχι στους πιστωτές και στα χρεολύσια. Μειώσαμε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Ε.Ε. το δημόσιο χρέος τα τελευταία δύο χρόνια. Δεν τα φορτώνουμε στα παιδιά μας. Δεν είναι τυχαίο ότι η Κύπρος είναι η μόνη χώρα που αναβαθμίστηκε τους τελευταίους μήνες από τους Οίκους Αξιολόγησης. Θεωρώ απίστευτα σημαντική παράμετρο τη διαχείριση του δημόσιου χρέους. Αυτό είναι μια παρακαταθήκη που αφήνει αυτή η κυβέρνηση η οποία ευελπιστώ και ελπίζω ότι θα συνεχιστεί. Τα δημόσια οικονομικά γίνονται πιο σημαντικά στη νέα εποχή την οποία μπαίνουμε και λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη από τους επενδυτές. Η διόρθωσή τους είναι μια παράμετρος που οδήγησε την Κύπρο να ανέβει 50 θέσεις στον δείκτη για ξένες επενδύσεις τα τελευταία δύο χρόνια. Δηλαδή αυτούς που φέρνουν ανάπτυξη. Είναι μια πολύ ευαίσθητη οικονομική παράμετρος, ευάλωτη στον λαϊκισμό. Άρα το στοίχημα της επόμενης κυβέρνησης είναι να συνεχίσει αυτή τη σωστή πορεία των δημόσιων οικονομικών και να έχει τα αντισώματα να μην ενδώσει στον ιό όχι του Κορωνοϊού αλλά του λαϊκισμού.
Μιλήσατε για δημοσιονομική βόμβα σχετικά με το Μεταναστευτικό; Ποιες οι προβλέψεις σας και πώς αντιμετωπίζετε το ζήτημα ως κάτοικος της Παλιάς Πόλης της Λευκωσίας;
Κατ’ εμένα το δημοσιονομικό είναι το τελευταίο, αν και θεωρώ ότι στο μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο αυτή η ανεξέλεγκτη ροή θα έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και δη στο κράτος πρόνοιας. Μάλιστα έχουν γίνει και σχετικές μελέτες στο εξωτερικό οι οποίες καταδεικνύουν ότι η ανεξέλεγκτη μετανάστευση αποτελεί μια ωρολογιακή βόμβα όσον αφορά τα θεμέλια του κράτους πρόνοιας. Κατ’ εμένα η κοινωνική του διάσταση είναι πιο σοβαρή. Αυτή τη στιγμή σημειώνεται μια συνεχής αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρα. Ότι δεν κατάφερε η Τουρκία εδώ και αιώνες φαίνεται να το πετυχαίνει μέσω του Μεταναστευτικού και θα αρχίσουν να οξύνονται τα κοινωνικά θέματα, ζητήματα ασφάλειας, εγκληματικότητας κ.τλ. διότι δεν μιλούμε για πραγματικούς πρόσφυγες. Το 99% αυτών που έρχονται είναι καθαρά λαθρομετανάστες. Μιλήσατε για την Παλιά Λευκωσία στην οποία και κατοικώ. Είναι λυπηρό ότι ενώ πριν κάποια χρόνια υπήρξε μια στροφή επιστροφής των νέων στην Παλιά Πόλη, αυτή τη στιγμή έχει αντιστραφεί λόγω της γκετοποίησης που παρατηρείται, με αποτέλεσμα να μείνουμε πολύ λίγοι Ελληνοκύπριοι στην Παλιά Πόλη. Είναι γι’ αυτό που σχεδιάσαμε και το πρόγραμμα αναζωογόνησης, με την κάθοδο του Πανεπιστημίου Κύπρου, τη δημιουργία φοιτητικών εστιών κ.λπ.. Αυτό το μοντέλο ακολουθήθηκε πετυχημένα και σε άλλες πόλεις του εξωτερικού.
Λήγει η θητεία σας τον Φλεβάρη του 2023. Σκέφτεστε να επανέλθετε στο πηδάλιο του Υπουργείου Οικονομικών; Ποια τα πλάνα σας για μετά τις εκλογές;
Παρά το γεγονός ότι είμαι το μακροβιότερο μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου αυτής της κυβέρνησης, υπηρετώντας από τρία διαφορετικά αξιώματα ουδέποτε είδα τον εαυτό μου ως επαγγελματία πολιτικό. Αντιθέτως, διέκοψα μια καριέρα με μεγάλες προοπτικές για να υπηρετήσω όσο καλύτερα μπορούσα στην πολιτική, με οικονομικό και προσωπικό κόστος. Σίγουρα αποτελεί τιμή για μένα η πρόθεση του Αβέρωφ Νεοφύτου να με προτείνει ως ΥΠΟΙΚ. Το θεωρώ εκσυγχρονιστικό, ιδιαίτερα σε μια περίοδο με πολλές οικονομικές δυσκολίες να υποδεικνύονται κάποια από τα άτομα που θα στελεχώσουν την κυβέρνηση.
Οι πέντε προκλήσεις για τον επόμενο
Ποια τα κύρια σημεία και προκλήσεις που θεωρείτε ότι θα έχει να αντιμετωπίσει ο επόμενος υπουργός Οικονομικών μέσα στο «απρόβλεπτο» όπως έχει χαρακτηριστεί 2023 αλλά και τα χρόνια που έρχονται;
Θα τα θέσω υπό τύπο επικεφαλίδων: Πρώτον, να ασκήσει τις ορθές πολιτικές ούτως ώστε να διασφαλιστεί η υψηλή ανάπτυξη, η οποία αποτελεί την πραγματική απάντηση στις κρίσεις. Δεύτερον, να συνεχίσει η καθοδική πορεία μείωσης του δημόσιου χρέους, με σαφή στόχο πενταετίας στο 30-40% διότι μπαίνουμε σε ένα περιβάλλον αυξανόμενων επιτοκίων και η βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών θα είναι πολύ πιο σημαντική απ’ ό,τι στο παρελθόν και ακόμη πιο σημαντική για την άντληση επενδύσεων. Τρίτον, να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ. Τέταρτον, να γίνει μια Φορολογική Μεταρρύθμιση που την αναβάλαμε λόγω της κρίσης. Πέμπτον, η συνέχιση Μεταρρυθμίσεων.
Διαβάστε επίσης: Η κυπριακή Ναυτιλία έχει ξεκάθαρο όραμα και πορεία πλεύσης