Στην αυτοκριτική του προβαίνει το Υπουργείο Εσωτερικών μετά από τη δυσμενή αξιολόγηση της Moneyval για τον τομέα των ΜΚΟ στην Κύπρο, η οποία έφερε στην επιφάνεια “τρύπες” που επιτρέπουν να γίνεται μέχρι και ξέπλυμα υπό τον μανδύα μη κερδοσκοπικών οργανισμών.
Νομοθετικό λίφτινγκ
Ενόψει λοιπόν της νέας αξιολόγησης της Κύπρου, τον ερχόμενο Δεκέμβριο, από την Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Υπουργείο Εσωτερικών τρέχει με .. χίλια, προκειμένου να καταθέσει το συντομότερο στην Επιτροπή Εσωτερικών για συζήτηση, εκσυγχρονιστικό νομοσχέδιο που θα καλύψει τα θέματα που εγείρονται στην έκθεση της Moneyval.
Η Moneyval, η οποία αξιολογεί τις προσπάθειες των χωρών στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, βαθμολόγησε χαμηλά, με “Μερική Συμμόρφωση”, την Κύπρο σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των ΜΚΟ.
Συγκεκριμένα, οι χαμηλές βαθμολογίες αφορούσαν τρία κριτήρια (από τα 40), τα οποία σχετίζονται με την επάρκεια του νομικού και θεσμικού πλαισίου, καθώς και τις διαδικασίες εποπτείας.
Εντούτοις, ήχησε κόκκινος συναγερμός, με το ζήτημα να λαμβάνει προεκτάσεις, αφού ο τομέας των ΜΚΟ επηρεάζει πλήρως την γενικότερη αξιολόγηση και την κατάταξη του χρηματοοικονομικού συστήματος της Κύπρου.
Η χαμηλή βαθμολογία στα τρία αυτά σημεία έθεσε την Κύπρο και το χρηματοοικονομικό της σύστημα στο σύνολό του, στον λεγόμενο μηχανισμό ενισχυμένης παρακολούθησης.
Όπως διαπιστώνει το ίδιο το Υπουργείο Εσωτερικών, πρόκειται για ένα ιδιαίτερα αρνητικό στάτους, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τον βαθμό εξάρτησης της οικονομίας της Κύπρου από τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Οι τρεις άξονες
Η αδυναμία να αντιληφθεί σε βάθος το πως οι ΜΚΟ μπορούν να επιτελέσουν χρηματοοικονομικά εγκλήματα, ο δύσκαμπτος και αργοκίνητος μηχανισμός κυρώσεων και η ελλιπής εμπειρογνωμοσύνη και ικανότητα για επαρκείς ελέγχους, είναι το τρίπτυχο που συνθέτει τα κενά του Υπουργείου Εσωτερικών σε σχέση με το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις ΜΚΟ.
Όπως αναφέρει ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου σε επιστολή του προς τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών, παρά το γεγονός πως αναγνωρίστηκε η εργασία και η πρόοδος που επιτελέστηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών στις δύο προηγούμενες ενισχυμένες παρακολουθήσεις που έγιναν το 2021 και το 2022, χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω βελτιώσεις που θα αυξήσουν τις πιθανότητες να βγει η Κύπρος από τον μηχανισμό ενισχυμένης παρακολούθησης.
Η επιστολή έρχεται σε συνέχεια της συνεδρίας της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών την προηγούμενη εβδομάδα, όταν συζητήθηκε η ενδεχόμενη ανάγκη τροποποίησης του περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για Άλλα Συναφή Θέματα Νόμου
Ειδικότερα, το Υπουργείο Εσωτερικών εντόπισε τις περιοχές προς βελτίωση που αφορούν τα του οίκου του, παραθέτοντας, με επιστολή, τα ευρήματα και προτείνοντας ως τον τρόπο για να εξαλειφθούν μέσω της νομοθετικής ρύθμισης.
Οι τρεις άξονες καταγράφονται στην επιστολή ως ακολούθως:
1. Το Υπουργείο Εσωτερικών δεν έχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί σε βάθος τη φύση των απειλών που αντιμετωπίζουν οι ΜΚΟ για επιτέλεση χρηματοοικονομικών εγκλημάτων, λόγω του ότι δεν έχει σημαντική πληροφόρηση για τη λειτουργία τους. Αυτό συμβαίνει γιατί η πληροφορία που έχει στην κατοχή του το ΥπΕΣ περιορίζεται στον οικονομικό απολογισμό που υποβάλλει ο ΜΚΟ που ως γνωστό στην τεράστια πλειοψηφία του δεν χρειάζεται να είναι εξελεγμένος.
2. Παρόλο που υπάρχουν άρθρα του Νόμου που προβλέπουν την διαγραφή / διάλυση και ως κύρωση, αυτή η πρακτική θεωρείται σημαντική, εντούτοις δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές περιπτώσεις, γεγονός που δημιουργεί ένα δύσκαμπτο και αργοκίνητο μηχανισμό κυρώσεων. Εισήγηση είναι να προστεθούν επιπλέον κατηγορίες κυρώσεων στον Νόμο.
3. Είναι αμφίβολο εάν υπάρχει επαρκής ερευνητική εμπειρογνωμοσύνη και ικανότητα για τον έλεγχο των ΜΚΟ για τα οποία υπάρχει υποψία ότι πιθανώς να προχωρούν σε αδικήματα. Παρόλο που συλλέγεται η πληροφορία από το ΥπΕΣ και διαβιβάζεται στις διωκτικές αρχές, εντούτοις δεν έχουν καταγραφεί ως τεκμήρια οποιεσδήποτε κυρώσεις μέχρι σήμερα. Αυτό πιθανώς να οφείλεται στην ελλιπή πληροφορία που υπάρχει διαθέσιμη για τους ΜΚΟ.
Οι χιλιάδες διαγραφές και οι ύποπτες δραστηριότητες
Με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και ακολουθώντας τις οδηγίες της Moneyval, το Υπουργείο Εσωτερικό προέβη στη δημιουργία ειδικού μητρώου, στο οποίο όλες οι οργανώσεις και οι σύνδεσμοι θα έπρεπε να εγγράφονταν από το 2017, οπόταν και τέθηκε σε εφαρμογή ο περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για άλλα συναφή θέματα Νόμος.
Σύμφωνα με στοιχεία που προώθησε πρόσφατα στη Βουλή το Υπουργείο Εσωτερικών, συνολικά 4.198 ΜΚΟ είναι σήμερα εγγεγραμμένοι στα μητρώα όλων των επαρχιών. Σε αυτούς περιλαμβάνονται 3.094 που είχαν εγγραφεί με την καταργηθείσα νομοθεσία και επικαιροποίησαν τα καταστατικά τους και 1.104 που ενεγράφησαν με την νέα Νομοθεσία.
Είχε προηγηθεί η διαγραφή, μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2020, οπόταν και τέθηκε ο νόμος σε πλήρη εφαρμογή, 2.220 ΜΚΟ, αριθμός ο οποίος στη συνέχεια ανήλθε σε 2.441 (2.274 σωματεία και 167 ιδρύματα), αφού διαγράφηκαν ακόμη 221, μετά την εξέταση των υποβληθέντων καταστατικών. Επιπρόσθετα, από το 2020 μέχρι σήμερα 500 από τις 4.198 ΜΚΟ είτε έχουν διαγραφεί είτε βρίσκονται υπό διάλυση ή διαλύθηκαν ή απορρίφθηκε η αίτηση τους.
Υπενθυμίζεται ότι το 2017 τέθηκε σε εφαρμογή ο περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για άλλα συναφή θέματα Νόμος, ο οποίος προνοούσε ότι οι ΜΚΟ που ήταν εγγεγραμμένοι στη βάση του προηγούμενου νόμου, θα διατηρούσαν την εγγραφή τους, νοουμένου ότι θα υπέβαλλαν επικαιροποιημένο καταστατικό εναρμονισμένο με τις πρόνοιες του νέου Νόμου. Μέχρι τότε, ήταν εγγεγραμμένοι 5.335 ΜΚΟ (4 929 σωματεία και 406 ιδρύματα).
Ρεπορτάζ μάλιστα του ΣΙΓΜΑ, στις 8 Σεπτεμβρίου του 2023, ανέφερε πως σχεδόν μία στις τρεις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο είναι ύποπτες για ξέπλυμα χρήματος και δραστηριότητες που συνδέονται με χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Το ΣΙΓΜΑ σημείωνε πως, σύμφωνα με πληροφορίες, 25% των ΜΚΟ χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου ενώ το 2% των εγγεγραμμένων οργανώσεων, είναι ύποπτες για δραστηριότητες που συνδέονται με την τρομοκρατία.
Ιδιωτικές σχολές μεταμφιεσμένες σε σωματεία με τζίρο εκατομμυρίων
Άλλωστε όπως ο ίδιος ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, ενημέρωνε τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών τον περασμένο Ιούλιο ότι από τα στατιστικά που τηρούνται στο μητρώο προκύπτει ότι υπάρχουν εγγεγραμμένα σε παγκύπρια βάση 780 περίπου αθλητικά σωματεία εκ των οποίων για τα 590 περίπου υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι πρόκειται για ιδιωτικές αθλητικές σχολές κρυμμένες κάτω από τον μανδύα του σωματείου.
Μάλιστα, ο κ. Ιωάννου αποκάλυπτε τότε πως από τις περιπτώσεις που είχαν εξετάσει, λαμβάνοντας υπόψη των αριθμό των μαθητών και των διδάκτρων, υπολογίζεται ότι το μέσο έσοδο (τζίρος) είναι της τάξης των €150.000, επομένως στο σύνολο του αριθμού (590), ο τζίρος ενδέχεται να αγγίζει τα €88.5 εκατομμύρια.
Διαβάστε επίσης: Ξενοδόχοι: Έσοδα υπάρχουν. Κέρδη βγαίνουν όμως;