Η Κύπρος είναι ανάμεσα στα κορυφαία κράτη μέλη της ΕΕ όσον αφορά την απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων, με το ποσοστό για το πολυετές δημοσιονομικό πλάνο 2014-2020 να φτάνει το 93%, ανέφερε ο Λευτέρης Χριστοφόρου, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, παρουσιάζοντας την έκθεση του Συνεδρίου για το 2022 σε κοινή συνεδρίαση των κοινοβουλευτικών επιτροπών Εξωτερικών, Οικονομικών και Ελέγχου.
Ο κ. Χριστοφόρου ανέφερε ότι μέχρι το τέλος του χρόνου το ποσοστό απορρόφησης αναμένεται να πλησιάσει το 100%, σημειώνοντας ότι το επόμενο διάστημα η Κύπρος έχει τη δυνατότητα, μέσα από το πολυετές δημοσιονομικό πλάνο 2021-2027 και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) να λάβει €3,93 δισ., σημειώνοντας ότι πρέπει να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες «για να μη χαθεί ούτε ένα ευρώ».
Σημείωσε, επίσης, ότι ενώ τα προηγούμενα χρόνια η συνεισφορά της Κύπρου ισοσταθμιζόταν με τα κονδύλια που έρχονταν από την ΕΕ, το 2022 η Κύπρος συνεισέφερε €209,8 εκ., ενώ έλαβε €488,2 εκ., χωρίς να συμπεριλαμβάνονται σε αυτά τα ποσά του ΣΑΑ, και του NGEU, ούτε και τα λεφτά που λαμβάνει η κυπριακή οικονομία από ανταγωνιστικά προγράμματα.
Αναφορικά με τους ελέγχους του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2022, ο κ. Χριστοφόρου ανέφερε ότι η Κύπρος δεν είχε κανένα εύρημα και έδωσε τα εύσημα στις κρατικές υπηρεσίες που εμπλέκονται με τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τόσο για την απορρόφηση αλλά και για τη διαχείρισή τους.
Συγκεκριμένα, είπε, για το ΣΑΑ της Κύπρου, εξετάστηκαν 14 από τα 270 ορόσημα ως δείγμα και υπήρξε μόνο ως παρατήρηση το ότι η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, που είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει στις αρχές του 2024, έπρεπε να είχε ξεκινήσει νωρίτερα.
Η Έκθεση 2022
Για το 2022 ο προϋπολογισμός της ΕΕ ανερχόταν σε €196 δισ., στα οποία προστέθηκαν €47 δισ. του Next Generation EU (NGEU). Επομένως η ΕΕ διέθεσε €244,3 δισ.
Απορρίπτοντας ισχυρισμούς ότι η ΕΕ αποτελεί μια τεράστια γραφειοκρατική μηχανή, ο κ. Χριστοφόρου τόνισε ότι για τη διοίκηση της ΕΕ διατέθηκε μόνο το 6% του προϋπολογισμού, ενώ το αντίστοιχο ποσό σε κρατικούς προϋπολογισμούς των κρατών-μελών ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 50%.
Το ποσό του προϋπολογισμού της ΕΕ ανέρχεται στο 1,3% του ΑΕΠ των κρατών μελών και στο 2,5% των γενικών προϋπολογισμών των κρατών μελών, είπε.
Παρουσιάζοντας την έκθεση, ο κ. Χριστοφόρου είπε ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο εκφέρει θετική γνώμη χωρίς αμφισβητήσεις, αναφορικά με τα στοιχεία ισολογισμών της ΕΕ, αναφέροντας ότι παρουσιάζονται σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα.
Για τα έσοδα της ΕΕ, το Ελεγκτικό Συνέδριο εκφέρει επίσης θετική γνώμη, καθώς δεν υπάρχουν σφάλματα άνω του 2%, που ορίζεται ως το όριο σημαντικότητας.
Από την άλλη, αναφορικά με τις δαπάνες, το Ελεγκτικό Συνέδριο εκφέρει αρνητική γνώμη, καθώς το επίπεδο σφάλματος που διαπιστώθηκε μετά από αυστηρούς ελέγχους ανέρχεται στο 4,2%, αυξημένο από το 3,1% που ήταν το 2021, με το αποδεκτό όριο να είναι 2%. Επιπρόσθετα, ο κ. Χριστοφόρου ανέφερε ότι οι δαπάνες υψηλού κινδύνου, που αφορούν τη συνοχή, τους φυσικούς πόρους, το περιβάλλον ανέρχονται στο 66%, με επίπεδο σφάλματος 6%.
Όσον αφορά το ΣΑΑ, το Ελεγκτικό Συνέδριο έκανε αρκετές συστάσεις για τον σχεδιασμό του και τις δυνατότητες ελέγχου. Το 2022, ελέγχθηκαν 280 ορόσημα και βρέθηκαν 15 προβληματικά με σφάλμα και μη ουσιαστική εκπλήρωση οροσήμων. Επιπλέον, από τις 13 πληρωμές που έγιναν σε 11 χώρες, οι 11 παρουσίαζαν πρόβλημα και οι 6 σημαντικό πρόβλημα. Επειδή όμως αυτά δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν, εξαιτίας του είδους του ελέγχου που διενεργείται, το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέδωσε γνώμη με επιφύλαξη, σημειώνοντας ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές για να επιτρέψουν πιο ουσιαστικούς ελέγχους.
Επιπλέον, ο κ. Χριστοφόρου ανέδειξε ως μεγάλο ζήτημα το χρέος της ΕΕ, το οποίο ανέρχεται σε €344,3 δισ. Όπως είπε, η ΕΕ δανείστηκε για πρώτη φορά το β’ εξάμηνο του 2021 με επιτόκιο 0,14%. Στα τέλη του 2022 το επιτόκιο ανήλθε σε 2,60%, ενώ οι προβλέψεις για το 2023 είναι ότι θα ξεπεράσει το 3%. Αυτό είχε ως συνέπεια την αύξηση του κόστους δανεισμού, ενώ το 2022 η αποπληρωμή τόκων ανήλθε σε €500 εκ.
Όσον αφορά τα σφάλματα που εντοπίστηκαν, ο κ. Χριστοφόρου σημείωσε ότι το 2022 παρέπεμψε 14 υποθέσεις για εικαζόμενη απάτη στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Παράλληλα, παρέπεμψε έξι από τις υποθέσεις αυτές και στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO).
Αυξημένα ευρήματα αναφέρει η Ελεγκτική Υπηρεσία, μικρό ποσοστό ο Εσωτερικός Έλεγχος
Από την πλευρά του, ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ανέφερε ότι στην τυχαία δειγματοληψία που γίνεται για έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν υπήρξε συμπερίληψη συναλλαγών που είχαν σχέση με την Κύπρο. Στο πλαίσιο των ελέγχων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ωστόσο, ανέφερε ότι έχουν εντοπιστεί αρκετές περιπτώσεις σφαλμάτων και κάποιες μεταβιβάστηκαν στην OLAF και στην EPPO και βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο ανακρίσεων.
Από την άλλη, η Έφορος Εσωτερικού Ελέγχου, Άννα Ζαβού, ανέφερε ότι τα αποτελέσματα του εσωτερικού ελέγχου στην Κύπρο είναι πολύ ενθαρρυντικά, καθώς για το 2021-2022 ο μέσος όρος σφάλματος για τα προγράμματα «Αειφόρος Ανάπτυξη» και «Απασχόληση» ανερχόταν μόνο στο 0,31%, για το «Θάλασσα» ήταν 1,9% και για τα μικρότερα προγράμματα κυμαίνονται μεταξύ 0-0,28%, με αποδεκτό όριο το 2% και τον μέσο όρο της ΕΕ στο 4,2%.
Ο Γενικός Λογιστής, Ανδρέας Αντωνιάδης, τόνισε τη σημασία της απλοποίησης των διαδικασιών διαχείρισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Σημείωσε ότι το Γενικό Λογιστήριο είναι πρωτοπόρο σε αυτές τις μεθόδους και ότι η Κύπρος αποτελεί παράδειγμα καλής πρακτικής στην ΕΕ, καθώς είναι αποδοτική, χωρίς εκπτώσεις στα αποτελέσματα. Πρόσθεσε ότι το ποσοστό λάθους που εντοπίζεται διαχρονικά από τις αρμόδιες αρχές είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ.
Ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονομικών, Ανδρέας Ζαχαριάδης, σημείωσε την εξαιρετική πορεία που διαγράφει η Κύπρος για απορρόφηση των κονδυλίων, αναφέροντας ότι βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα με τις καλύτερες επιδόσεις. Ανέφερε ότι όσον αφορά τα ταμεία πολιτικής συνοχής, η απορρόφηση κονδυλίων ανέρχεται στο 98%.
Πρόσθεσε ότι το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου στην Κύπρο λειτουργεί με αποτελεσματικότητα, με χαμηλά ποσοστά λαθών και παραλείψεων. Η μεγάλη απορροφητικότητα και ο μικρός αριθμός παρατυπιών έχει να κάνει με την πολύ καλή συνεργασία και προγραμματισμό και τις συντονισμένες ενέργειες μεταξύ όλων των φορέων που εμπλέκονται, σημείωσε.
Απαντήσεις σε ερωτήσεις Βουλευτών
Απαντώντας σε ερώτηση της Βουλευτού του ΔΗΣΥ, Ρίτας Θεοδώρου-Σούπερμαν, για το πόσο στοίχισε μέχρι τώρα η βοήθεια της ΕΕ προς την Ουκρανία, ο κ. Χριστοφόρου είπε ότι το 2021 η ΕΕ έδωσε €6,7 δισ. και το 2022 ανέβηκε στα 16,7 δισ. Από τον Μηχανισμό Χρηματοδοτικής Στήριξης για το 2023 εγκρίθηκαν άλλα €18 δισ. και, όπως είπε, επωάζεται ακόμα ένα νέο πακέτο €50 δισ.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου, Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας, ρώτησε αν αυτά τα «τεράστια» ποσά που δίνονται από τους Ευρωπαίους πολίτες έχουν όρους και προϋποθέσεις ή αν γίνονται σχετικοί έλεγχοι, διευρύνοντας την ερώτηση και για τα ποσά που δίνονται στην Τουρκία υπό την προϋπόθεση μεταρρυθμίσεων, αλλά και για τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, που τελικά, είπε, επηρεάζουν περισσότερο τους Ευρωπαίους.
Σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της Επιτροπής, ο κ. Κουλίας ανέφερε ότι ο κυπριακός λαός «δεν πρόκειται να ξεχάσει» το κούρεμα από την ΕΕ, η οποία σήμερα «δεν δυσκολεύεται να δώσει δισεκατομμύρια» στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο κ. Χριστοφόρου απάντησε εντός της επιτροπής ότι οι αποφάσεις για στήριξη της Ουκρανίας ή άλλων χωρών είναι πολιτικές που λαμβάνονται με ομοφωνία από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και περνούν από έγκριση και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν έχει εξουσία να σταματήσει αποφάσεις για χρηματοδότηση,ανέφερε, αλλά να ελέγξει αν τα κονδύλια αξιοποιούνται σύμφωνα με βτις αποφάσεις.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Βουλευτής ΔΗΣΥ, Χάρης Γεωργιάδης, σχολιάζοντας τα ποσά που δίνει και λαμβάνει η Κύπρος στην ΕΕ, ανέφερε ότι είναι ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης του κάθε κράτους, και όσο η Κύπρος αναπτύσσεται, θα ανεβαίνει το επίπεδο συνεισφοράς της κοντά στον μέσο όρο.
Σημείωσε ότι είναι σημαντικό το ότι διαχρονικά η Κύπρος έχει ψηλή επίδοση στην απορρόφηση κονδυλίων και εξέφρασε την ικανοποίηση του στη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και σε όσους εμπλέκονται. Ρώτησε πού βρίσκεται η Κύπρος σχετικά με το ΣΑΑ, συγκριτικά με υπόλοιπα κράτη της ΕΕ. Ο κ. Ζαχαριάδης απάντησε ότι η Κύπρος βρίσκεται στη μέση, με εννιά χώρες να μην έχουν εκταμιεύσει ακόμα την πρώτη δόση, εννιά να την έχουν εκταμιεύσει, ανάμεσά τους και η Κύπρος και άλλες εννιά να έχουν προχωρήσει σε επόμενες εκταμιεύσεις.
Ο Προεδρεύων της Επιτροπής Οικονομικών, Βουλευτής ΔΗΚΟ, Χρύσης Παντελίδης, ανέφερε ότι πέρα από τα κονδύλια που λαμβάνει η Κύπρος από την ΕΕ, η ΕΕ βοήθησε την κυπριακή κοινωνία και στον τομέα της διαφάνειας και στις απαιτήσεις που πρέπει να υπάρχουν από πλευράς πολιτών και στο θέμα της ανταγωνιστικότητας, η οποία αυξήθηκε λόγω της παρουσίας μας στην ΕΕ. Σημείωσε ότι η Επιτροπή Οικονομικών ανταποκρίνεται με αμεσότητα και ταχύτητα σε όλα τα νομοθετήματα που σχετίζονται με το ΣΑΑ.
Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου και η ανεξάρτητη βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου, ρώτησαν τον κ. Χριστοφόρου κατά πόσο το Ελεγκτικό Συνέδριο εξετάζει ή προτίθεται να εξετάσει ζητήματα που άπτονται της διαχείρισης των κονδυλίων που λαμβάνουν οι Ευρωβουλευτές, καθώς έχουν ακουστεί σκάνδαλα, μεταξύ άλλων και για Έλληνες Ευρωβουλευτές αλλά και μετά το τελευταίο περιστατικό στην Κύπρο για απαίτηση χρήσης του κονδυλίου για κομματικό όφελος.
Ο κ. Χριστοφόρου ανέφερε ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν εξετάζει εικαζόμενες απάτες, αλλά σφάλματα του προϋπολογισμού και των διαδικασιών. Οποιεσδήποτε εικαζόμενες απάτες, τις παραπέμπει στην OLAF και την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Ανέφερε ότι το Ευρωκοινοβούλιο, όπως και οι άλλοι θεσμοί, υπόκεινται στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αλλά δεν διαχειρίζεται αυτό τις υποθέσεις στις οποίες έγινε αναφορά.
Σε ερώτηση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Χρίστου Χριστοφίδη για το ποιες μεγάλες μεταρρυθμίσεις βρίσκονται σε εκκρεμότητα σε σχέση με το ΣΑΑ, ο κ. Ζαχαριάδης ανέφερε ότι 45% του προϋπολογισμού του συνδέεται με την πράσινη μετάβαση και το 23% συνδέεται με τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ενώ υπάρχουν κονδύλια και για άλλες υποδομές.
Σε ερώτηση του Βουλευτή του ΔΗΣΥ, Μάριου Μαυρίδη, αναφορικά με το αν ελέγχεται η προστιθέμενη αξία που φέρουν τα κονδύλια της ΕΕ στην οικονομία της, ο κ. Χριστοφόρου ανέφερε ότι γίνεται και έλεγχος επιδόσεων και αποδόσεων έργων και θεωρείται υψίστης σημασίας και αξίας.