Του Τάσου Γιασεμίδη*
Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία ο ρυθμός ανάπτυξης της Οικονομίας κατά το πρώτο τρίμηνο του 2024 είναι θετικός και υπολογίζεται σε 3,5% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023. Μετά τη διόρθωση του ΑΕΠ ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις και τις εργάσιμες μέρες, ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται στο 3,3%.
Ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στους τομείς: «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια», «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή Μηχανοκινήτων Οχημάτων», «Ενημέρωση και Επικοινωνίες» (Information and Communication), «Κατασκευές», «Τέχνες, Διασκέδαση και Ψυχαγωγία» και «Άλλες Δραστηριότητες Παροχής Υπηρεσιών».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις εκτιμήσεις της, για την κυπριακή Οικονομία τονίζει το 2024 θα αναπτυχθεί με θετικό ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης λίγο κάτω από το 3%, ενώ παρόμοια ποσοστά αναμένεται να παρουσιαστούν και τα επόμενα χρόνια.
Σημειώνεται ότι, στατιστικά και διαχρονικά το πρώτο τρίμηνο παρουσιάζει τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης, ενώ θα πρέπει να τονιστεί ότι, η φετινή ανάπτυξη συγκρίνεται ευνοϊκά με την περσινή ψηλή βάση. Η αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας οδηγεί και στη μείωση του ποσοστού του Δημόσιου Χρέους έναντι του ΑΕΠ, ακόμα και αν σε απόλυτους αριθμούς το χρέος παραμένει το ίδιο.
Οι τομείς που τρέχουν την Οικονομία
Αναλύοντας τους επιμέρους τομείς που ενισχύουν το ΑΕΠ της χώρας, ο Τουρισμός συνεχίζει να είναι από τους κύριους αιμοδότες της Οικονομίας με το στοίχημα να είναι κατά πόσο την καλοκαιρινή περίοδο, κατά την οποία παρουσιάζεται η μεγαλύτερη κινητικότητα, θα μπορέσει να διατηρήσει τους ίδιους ρυθμούς με την περσινή περίοδο.
Υπάρχουν νέες αγορές που φαίνονται να έχουν προοπτικές όπως αυτή της Πολωνίας (φαίνεται ότι η χώρα έχει ευνοηθεί οικονομικά από τη μεταφορά κεφαλαίων ενδεχομένως από την Ουκρανία και τη μετεγκατάσταση ατόμων και οικογενειών που θέλουν να αποφύγουν τον πόλεμο – αυτό φαίνεται και από το ενδιαφέρον στην αγορά ακινήτων), ενώ σταδιακά αυξάνονται και οι πτήσεις από το γειτονικό Ισραήλ.
Λιανικό και χοντρικό εμπόριο, κινούνται επίσης με θετικό πρόσημο, ένδειξη της αυξημένης κατανάλωσης και ζήτησης, ενδεχομένως περισσότερο της «εισαγόμενης». Αυτό διότι βλέπουμε συμπολίτες μας να έχουν αναπροσαρμόσει σημαντικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό προς τα κάτω και να αντιμετωπίζουν μια δύσκολη καθημερινότητα. Από την άλλη η αυξημένη ροή εργοδοτουμένων και εταιρειών από το εξωτερικό, με περισσότερο διαθέσιμο εισόδημα, λαμβάνοντας υπόψη και τις χαμηλότερες φορολογίες, ενισχύουν τη ζήτηση και την κατανάλωση.
Ο τομέας που φαίνεται ότι πλέον διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ΑΕΠ της χώρας είναι αυτός της Τεχνολογίας, Πληροφορικής, Ενημέρωσης και Επικοινωνιών. Τα κίνητρα που έχουν δοθεί έχουν οδηγήσει αρκετές εταιρείες με τους εργαζόμενους τους στην Κύπρο, επηρεάζοντας θετικά και οριζόντια την Οικονομία, δημιουργώντας όμως και στρεβλώσεις, για παράδειγμα τη σημαντική αύξηση στα ενοίκια. Φαίνεται ότι θα απαιτηθεί χρόνος μέχρι να υπάρξει αποκλιμάκωση στην αξία των ενοικίων, αν και βλέπουμε κάποια σταθεροποίηση, εφόσον η ενίσχυση της προσφοράς προσιτών καταλυμάτων θα είναι σταδιακή και όχι άμεση.
Ο τομέας των Κατασκευών επίσης συνεχίζει να συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας, παρά την επιβράδυνση/σταθεροποίηση που διαφάνηκε το πρώτο τρίμηνο του έτους στον αριθμό των πωλητηρίων εγγράφων που κατατέθηκαν στο Τμήμα Κτηματολογίου. Υπάρχει συγκεκριμένη ζήτηση από το εξωτερικό, ενώ για τους συμπολίτες μας τα υψηλά επιτόκια και η μείωση του διαθέσιμου οικογενειακού εισοδήματος δυσκολεύει την προσπάθεια για αγορά κατοικίας.
Μεγάλο ερωτηματικό η Τοπική Αυτοδιοίκηση
Mεγάλο ερωτηματικό παραμένει το πώς θα λειτουργήσει το νέο μοντέλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εφόσον οι νέοι δήμοι και περιφέρειες προέκυψαν περισσότερο μέσα από πολιτικά κριτήρια και όχι τεχνοκρατικά. Θα πρέπει να δούμε αν θα δημιουργηθούν οι απαιτούμενες συνέργειες (οι εκτιμήσεις κλίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση), ώστε να μειωθεί το κόστος των προσφερόμενων υπηρεσιών και κατ’ επέκταση των τελών που θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες.
Επιπλέον είναι αναμενόμενο ότι, με τη δημιουργία των νέων Οργανισμών / Περιφερειών που θα είναι υπεύθυνοι για την αδειοδότηση των έργων θα υπάρξει ένα μεταβατικό στάδιο που θα υπάρχουν καθυστερήσεις. Το ζητούμενο είναι οι καθυστερήσεις να μην είναι τέτοιες που να προκαλέσουν προβλήματα στην επιχειρηματική δραστηριότητα, σε μια περίοδο που η κυβέρνηση παρέχει κίνητρα για αύξηση της προσφοράς ακινήτων στην αγορά (με σκοπό τη μείωση των τιμών).
Αναμένεται επίσης να υπάρξουν και πρακτικά ζητήματα, λαμβάνοντας υπόψη τον μεγάλο αριθμό των ατόμων που θα συμμετέχουν στις συνεδριάσεις και πόσο αποδοτικά θα λειτουργούν τα συμβούλια. Ακούγεται πως για κάποιους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης, δεν έχουν εξευρεθεί οι χώροι στέγασης και συνεδριάσεων.
Ο τομέας των Επαγγελματικών Υπηρεσιών, όπως ήταν αναμενόμενο, βρίσκεται σε μια περίοδο αναδιάρθρωσης και ανασυγκρότησης. Συνεχίζει να στηρίζει τους υπόλοιπους τομείς της Οικονομίας με εμπειρογνωμοσύνη, όμως σταδιακά θα πρέπει να βρει τον τρόπο, ώστε να διαδραματίσει ξανά σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση επενδύσεων.
Στο ακουστικό για τις εξελίξεις
Ενδεχομένως το δεύτερο εξάμηνο του έτους, να δούμε μειώσεις των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες κάτι που θα δράσει θετικά στις οικονομίες, χωρίς όμως αυτές οι μειώσεις να έχουν την «επιθετικότητα» και τον ρυθμό που είχαν οι αυξήσεις. Θα είναι σταδιακές και τα στατιστικά στοιχεία (δηλαδή πώς αντέδρασαν οι Οικονομίες και ο Πληθωρισμός) πριν να λαμβάνονται νέες αποφάσεις.
Την ίδια στιγμή θα πρέπει να συνυπολογίζονται και οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις στο διεθνές και ευρωπαϊκό πολιτικό (ενδεχομένως να δούμε σημαντικές αλλαγές στη σύνθεση της Ευρωβουλής) και οικονομικό περιβάλλον, ώστε να αξιολογείται η κατάσταση και να λαμβάνονται μέτρα εκεί και όπου απαιτείται.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναδεικνύεται η αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού της κυπριακής Οικονομίας. Μια τέτοια διαδικασία σημαίνει την υιοθέτηση οριζόντιων αλλαγών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας ως επιχειρηματικό κέντρο, θα διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα και θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, την αναδιάρθρωση των παραδοσιακών τομέων της Οικονομίας, ώστε να συνεχιστεί η προσφορά τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας και την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων, με τη στήριξη του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος των επιχειρηματιών, των επενδυτών και της κοινωνίας.
Διαβάστε επίσης: ΥΠΟΙΚ: Η εκπαίδευση των πολιτών μειώνει τη Xρηματοοικονομική ευθραυστότητα