Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
Ο κίνδυνος αποκλεισμού από την Οικονομία και την αγορά εργασίας για τα άτομα που δεν είναι Χρηματοοικονομικά Εγγράμματα και δεν κατέχουν βασικές Ψηφιακές δεξιότητες είναι εξαιρετικά υψηλός, τονίζει ο δρ Παναγιώτης Ανδρέου, αναπληρωτής καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και πρόεδρος του Financial Wellbeing Institute. Στη συνέντευξή του, στο Economy Today, ο Παναγιώτης Ανδρέου επισημαίνει ότι από το 2016 και εντεύθεν που υπάρχουν ποσοτικά δεδομένα φαίνεται ότι 6 στους 10 Κύπριους είναι Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητοι, ενώ ερωτηθείς για τα συμπτώματα, σκιαγραφεί το προφίλ του Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητου Κύπριου. Τονίζει δε πως παρότι δεν μπορεί να αποδειχτεί επιστημονικά η σύνδεση, τα ευρήματα των ερευνών υπονοούν τον αρνητικό αντίκτυπο του Χρηματοοικονομικού Αναλφαβητισμού στην οικονομική ευθραυστότητα των ατόμων, η οποία με τη σειρά της ενδεχομένως να επηρεάζει την οικονομική σταθερότητα του κράτους. Επίσης, υπογραμμίζει την ανάγκη του Χρηματοοικονομικού Εγγραμματισμού καθώς οδεύουμε όλο και περισσότερο σε ένα πιο Ψηφιακό κόσμο, σημειώνοντας ότι «η Ψηφιακή Εποχή απαιτεί άτομα με Ψηφιακή εξυπνάδα και Χρηματοοικονομική Εγγραμματοσύνη, τα οποία θα μπορούν να συμμετέχουν αποτελεσματικά στην Ψηφιακή Οικονομία, όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα από την 4η Βιομηχανική Επανάσταση (Industry 4.0)».
Ξεκινώντας από τα βασικά
Παρά το γεγονός ότι είναι όρος που χρησιμοποιείται ευρέως πλέον, μπορείτε να εξηγήσετε ακριβώς τι είναι ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός και επιπλέον τι είναι ο Ψηφιακός Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός;
Ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός (Financial Literacy) ορίζεται ως ο συνδυασμός ετοιμότητας, γνώσης, δεξιοτήτων, νοοτροπίας και συμπεριφοράς που επιτρέπει στα άτομα να λαμβάνουν σωστές Χρηματοοικονομικές αποφάσεις. Αντίθετα, ο Χρηματοοικονομικός Αναλφαβητισμός αναφέρεται στην άγνοια και την έλλειψη κρίσιμων Χρηματοοικονομικών γνώσεων και ικανοτήτων, με αποτέλεσμα τα άτομα να είναι πιο επιρρεπή στη λήψη λανθασμένων οικονομικών αποφάσεων και να διαχειρίζονται λιγότερο αποτελεσματικά τα οικονομικά τους θέματα. Η επαρκής γνώση οικονομικών εννοιών και η δεξιότητα αξιοποίησής τους αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και συμβάλλουν στην επίτευξη μακροπρόθεσμης ατομικής Χρηματοοικονομικής ευημερίας, καθώς και της ευημερίας της κοινωνίας συνολικά.
Απλουστευμένα, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι ο Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητος δεν χρησιμοποιεί το χρήμα με τρόπο που να δημιουργεί νέο χρήμα. Ωστόσο, ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από αυτό. Το Χρηματοοικονομικά Εγγράμματο άτομο διαχειρίζεται τα οικονομικά του έξυπνα, έχοντας επίγνωση ότι αυτή η διαχείριση αφορά το μέλλον του. Τα Χρηματοοικονομικά Εγγράμματα άτομα χρησιμοποιούν τη γνώση τους για να κτίσουν το μέλλον τους με τέτοιο τρόπο ώστε η ζωή τους και η ατομική τους ευημερία να αντέχουν καλύτερα στον χρόνο, σε αλλαγές και αρνητικά γεγονότα.
Ο Ψηφιακός Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός (Digital Financial Literacy) είναι μια επέκταση του παραδοσιακού Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού στην Ψηφιακή εποχή. Αναφέρεται στο σύνολο δεξιοτήτων που συνδυάζουν Χρηματοοικονομικές και Ψηφιακές γνώσεις, επιτρέποντας στα άτομα να χρησιμοποιούν με άνεση Ψηφιακά Χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες με αποτελεσματικό και υπεύθυνο τρόπο που δεν θέτει σε κίνδυνο την οικονομική τους ευημερία. Πρόκειται για μια πολυδιάστατη έννοια που καλύπτει τόσο το εύρος όσο και το βάθος των Χρηματοοικονομικών γνώσεων και δεξιοτήτων ενός ατόμου, σε συνδυασμό με την ικανότητά του να χρησιμοποιεί Ψηφιακά μέσα για τη διαχείριση των οικονομικών του.
Με την ανάπτυξη και τη διάδοση Ψηφιακών εργαλείων, όπως τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια, οι εφαρμογές διαχείρισης οικονομικών και οι διαδικτυακές επενδυτικές πλατφόρμες, η γνώση και η κατανόηση αυτών των εργαλείων καθίσταται ζωτικής σημασίας. Επομένως, ο Χρηματοοικονομικός και ο Ψηφιακός Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός είναι αλληλένδετοι και αλληλοσυμπληρούμενοι, δημιουργώντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την επίτευξη οικονομικής ευημερίας σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο Ψηφιακός.
Το προφίλ του Χρηματοοικονομικού Αναλφάβητου Κύπριου
Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια συμπτώματα του Χρηματοοικονομικού Αναλφαβητισμού και ποια είναι τα επίπεδά του στην Κύπρο;
Τα αποτελέσματα πολλαπλών ερευνών που έχουμε διενεργήσει στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) από το 2016 καταδεικνύουν ότι περίπου 6 στους 10 Κύπριους, στο ηλικιακό εύρος 18-64, είναι Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητοι. Οι έρευνές μας αποκαλύπτουν επίσης ότι οι νέοι έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, με μόλις 2 στους 10 νέους ηλικίας 15 ετών να διαθέτουν τις απαραίτητες Χρηματοοικονομικές γνώσεις και δεξιότητες. Τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι ένας πολύ μικρός αριθμός νέων είναι σε θέση να κατανοήσει βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες, γεγονός που σύντομα θα επηρεάσει την ικανότητά τους να λαμβάνουν σωστές Χρηματοοικονομικές αποφάσεις στην καθημερινότητά τους.
Μέσα από τις έρευνές μας μπορούμε να περιγράψουμε το προφίλ του Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητου Κύπριου. Πρώτον, αυτά τα άτομα αγνοούν βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες που αφορούν στη βιώσιμη διαχείριση των Χρηματοοικονομικών πόρων, όπως είναι ο ανατοκισμός, η χρονική αξία του χρήματος, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού στις αποταμιεύσεις και η σωστή διαχείριση του χρέους. Δεύτερον, αγνοούν βασικές Χρηματοοικονομικές Αρχές σωστής διαχείρισης επενδύσεων, όπως η σχέση μεταξύ της απόδοσης και ρίσκου, καθώς και η διασπορά του επενδυτικού ρίσκου. Τρίτον, επιδεικνύουν λανθασμένη στάση απέναντι στη διαχείριση των χρημάτων τους, πιστεύοντας ότι τα χρήματα υπάρχουν μόνο για να τα ξοδεύουμε και αναμένοντας περισσότερα θετικά γεγονότα στη ζωή τους παρά αρνητικά. Τέταρτον, εκφράζουν λανθασμένες συμπεριφορές, όπως η μη τήρηση μηνιαίου οικογενειακού προϋπολογισμού, η χαμηλή τάση για αποταμίευση και η έλλειψη προνοητικότητας για τη δημιουργία χρηματικών αποθεματικών για έκτακτες ανάγκες. Επιπλέον, συχνά υπερδανείζονται και καθυστερούν στη δημιουργία συνταξιοδοτικού πλάνου. Πέμπτον, είναι ενδιαφέρον ότι τα Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητα άτομα τείνουν να έχουν ελλείψεις και σε βασικές Ψηφιακές δεξιότητες, απαραίτητες για τη σωστή αξιοποίηση των νέων Χρηματοοικονομικών Τεχνολογιών (FinTech), γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την επιτυχή ενσωμάτωσή τους στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Οι έρευνές μας στο ΤΕΠΑΚ καταγράφουν επίσης τις αρνητικές επιπτώσεις του Χρηματοοικονομικού Αναλφαβητισμού. Συγκεκριμένα, δείχνουν ότι τα Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητα άτομα τείνουν να μη διαχειρίζονται ορθολογικά το χρέος τους, έχουν αυξημένη πιθανότητα να πέσουν θύματα οικονομικής εξαπάτησης, είναι οικονομικά πιο ευάλωτα σε έκτακτες οικονομικές δυσκολίες και τείνουν να μην μπορούν να καλύψουν αυτόνομα έκτακτες οικονομικές ανάγκες χωρίς να καταφύγουν σε δανεισμό. Επίσης, χρησιμοποιούν λιγότερο συχνά τη Χρηματοοικονομική Τεχνολογία, κάτι που θα τους επέτρεπε να διεκπεραιώνουν, για παράδειγμα, τραπεζικές συναλλαγές γρηγορότερα και φτηνότερα.
Όσο μειώνεται ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός, τόσο αυξάνεται η οικονομική ευθραυστότητα
Αντιλαμβάνομαι ότι είναι δύσκολο να αποδειχτεί ποσοτικά αλλά ποια είναι η σύνδεση των επιπέδων του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού με την οικονομική σταθερότητα ενός κράτους και ευρύτερα μιας κοινωνίας;
Μπορούμε να παραθέσουμε ευρήματα από τις έρευνές μας που υπονοούν τον αρνητικό αντίκτυπο του Χρηματοοικονομικού Αναλφαβητισμού στην Οικονομική Ευθραυστότητα των ατόμων, η οποία με τη σειρά της ενδεχομένως να επηρεάζει την οικονομική σταθερότητα του κράτους. Με τον όρο «Οικονομική Ευθραυστότητα» (Financial Fragility), εννοούμε την αδυναμία ενός ατόμου να καλύψει αυτόνομα έκτακτες οικονομικές ανάγκες χωρίς να καταφύγει σε δανεισμό ή άλλη οικονομική στήριξη. Η Οικονομική Ευθραυστότητα συνδέεται με την υλική υστέρηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς τέτοια άτομα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να βρεθούν κάτω από το εθνικό όριο φτώχειας.
Οι έρευνές μας δείχνουν ότι ο Χρηματοοικονομικός Αναλφαβητισμός μπορεί να εμποδίσει τα άτομα να αντεπεξέλθουν στις οικονομικές προκλήσεις, ιδιαίτερα σε περιόδους αυξημένης αβεβαιότητας. Άτομα με υψηλότερες επιδόσεις σε θέματα Χρηματοοικονομικών γνώσεων αντιμετωπίζουν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο να βρεθούν σε έκτακτη οικονομική δυσπραγία. Από στατιστικές μετρήσεις που κάναμε το 2021, προκύπτει ότι περίπου το 40% των Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητων ατόμων είναι οικονομικά εύθραυστα, σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό του 28% για τους Χρηματοοικονομικά Εγγράμματους. Τα Χρηματοοικονομικά Εγγράμματα άτομα έχουν επίσης μεγαλύτερη πιθανότητα να διαθέτουν αποθεματικό για έκτακτες συνθήκες. Περίπου το 65% των Χρηματοοικονομικά Αναλφάβητων ατόμων δεν διαθέτει αποθεματικό για απρόβλεπτα έξοδα, σε σύγκριση με το 48% για τους Χρηματοοικονομικά Εγγράμματους.
Συνολικά, από τις έρευνές μας προκύπτει μια ισχυρή αρνητική στατιστική σχέση ανάμεσα στον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό και την οικονομική Ευθραυστότητα. Όσο μειώνεται το επίπεδο του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού των ατόμων, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να βρεθούν σε εύθραυστη οικονομική κατάσταση. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, δεδομένου του υψηλού ποσοστού Χρηματοοικονομικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο, ιδίως ανάμεσα στους νέους. Αναδεικνύεται έτσι περαιτέρω η σημασία του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού ως ασπίδα προστασίας σε συνθήκες αυξημένης οικονομικής αβεβαιότητας.
Σε επίπεδο πολιτικής, τα παραπάνω ευρήματα καταδεικνύουν την ανάγκη για ενίσχυση της Χρηματοοικονομικής Εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, ώστε να βελτιωθεί η οικονομική σταθερότητα τόσο σε ατομικό όσο και σε κρατικό επίπεδο. Η καλλιέργεια Χρηματοοικονομικών δεξιοτήτων μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού και οικονομικά σταθερού πληθυσμού, μειώνοντας τον κίνδυνο οικονομικών κρίσεων και προάγοντας τη συνολική ευημερία της κοινωνίας.
Η δράση του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου
Ποιος είναι ο ρόλος του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) στην προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και σε ποιες δράσεις προβαίνετε;
Η δράση του ΤΕΠΑΚ στον τομέα του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού έχει επιφέρει σημαντική κοινωνική Καινοτομία. Μέσω των ερευνών του, το πανεπιστήμιο έχει συμβάλει στην αναγνώριση και κατανόηση των επιπτώσεων του Χρηματοοικονομικού Αναλφαβητισμού, ενισχύοντας την ανάγκη για εκπαίδευση και ενημέρωση στον τομέα αυτό. Όπως εξήγησα πιο πάνω, η έρευνα που διενεργείται στο ΤΕΠΑΚ τα τελευταία 8 χρόνια έχει αποκαλύψει τις πολλαπλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα με χαμηλό Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό, τονίζοντας την ανάγκη για συνεχή και ενδελεχή εκπαιδευτική προσπάθεια σε εθνικό επίπεδο.
Οι ερευνητικές προσπάθειες του ΤΕΠΑΚ καταδεικνύουν την ανάγκη για στοχευμένες πολιτικές και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, την περίοδο 2020-2022 συμμετείχα στην Ad-Hoc Επιτροπή, με επικεφαλής την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, που διαμόρφωσε την έκθεση για την «Εθνική Στρατηγική για την Προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και Χρηματοοικονομικής Παιδείας» στην Κύπρο. Η Εθνική Στρατηγική εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2022 και η υλοποίηση δρομολογείται μετά την πρώτη συνάντηση των μελών του διοικητικού συμβουλίου της Κυπριακής Επιτροπής Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και Παιδείας (ΚΕΧΑΠ) που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2023.
Το ΤΕΠΑΚ έχει επίσης πλούσια δράση με κοινωνικό αντίκτυπο. Από το 2016, έχει διοργανώσει τέσσερα «Φόρουμ Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής» και διάφορες άλλες ημερίδες, με κύριο θέμα συζήτησης τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό των Κυπρίων. Σε αυτές τις εκδηλώσεις έγιναν ζυμώσεις και ανοικτές συζητήσεις με διάφορους τεχνοκράτες του κράτους και της πολιτείας. Το ΤΕΠΑΚ διαχρονικά πρωτοστατεί στον κοινωνικό διάλογο και τη δημιουργία πολιτικής που προέκυψε μέσα από συνέδρια και ημερίδες υψηλού κύρους. Σε αυτό το πλαίσιο, διατύπωσε θέσεις αναφορικά με τον σημαντικό ρόλο που παίζει ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός για την επιτυχή ενσωμάτωση των καταναλωτών στην εποχή της Ψηφιακής Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας (FinTech).
Ανταποκρινόμενο στις κοινωνικές και εκπαιδευτικές προκλήσεις, το ΤΕΠΑΚ προσφέρει από την ακαδημαϊκή χρονιά 2021-2022 το μάθημα «Διαχείριση Προσωπικών Χρηματοοικονομικών Πόρων». Το μάθημα αυτό συμβάλλει έμπρακτα στην ενίσχυση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και την προώθηση της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο. Ταυτόχρονα, εμπλουτίζει τα προγράμματα σπουδών του ΤΕΠΑΚ, αναπτύσσοντας τις γνώσεις και δεξιότητες των φοιτητών και αυξάνοντας τις προοπτικές εργοδότησής τους.
Τέλος, το ΤΕΠΑΚ έχει συμβάλει δυναμικά στον τομέα της Διά Βίου Μάθησης. Για παράδειγμα, έχει προσφέρει σειρά ανοικτών διαλέξεων σε συνεργασία με τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου (ΟΝΕΚ) και τα Κέντρα Πληροφόρησης Νέων. Οι διαλέξεις ήταν ανοικτές προς το κοινό και κάλυψαν θέματα σχετικά με τα επιτόκια και τη χρονική αξία του χρήματος, τον πληθωρισμό και την επίδρασή του στην αποταμίευση και τον δανεισμό, τον σχεδιασμό οικογενειακού προϋπολογισμού, τον προγραμματισμό συνταξιοδότησης, τα επενδυτικά προϊόντα και την αντιστάθμιση ρίσκου και τον δανεισμό.
Εξαιρετικά υψηλός ο κίνδυνος οικονομικού αποκλεισμού
Πόσο πιθανός είναι ο κίνδυνος αποκλεισμού από την Οικονομία και την αγορά εργασίας ανθρώπων οι οποίοι δεν είναι Χρηματοοικονομικά Εγγράμματοι και παράλληλα δεν κατέχουν βασικές Ψηφιακές δεξιότητες, την ίδια ώρα που ολοένα η Τεχνολογία γίνεται το ένα και το αυτό με την οικονομική δραστηριότητα;
Ο κίνδυνος αποκλεισμού από την Οικονομία και την αγορά εργασίας για τα άτομα που δεν είναι Χρηματοοικονομικά Εγγράμματα και δεν κατέχουν βασικές Ψηφιακές δεξιότητες είναι εξαιρετικά υψηλός, καθώς η Τεχνολογία γίνεται όλο και πιο αλληλένδετη με την οικονομική δραστηριότητα. Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων που διαρκώς μετασχηματίζουν τον τομέα των Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών. Η ραγδαία ανάπτυξη της Ψηφιακής Οικονομίας και των Χρηματοοικονομικών Τεχνολογιών (FinTech) δημιουργεί νέες απαιτήσεις για γνώσεις και δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη συμμετοχή στις σύγχρονες αγορές. Άτομα που στερούνται αυτές τις δεξιότητες δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν στην αγορά εργασίας, να διαχειριστούν τις οικονομικές τους υποθέσεις και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που προσφέρει η Τεχνολογία.
Παράλληλα, σήμερα τα άτομα καλούνται περισσότερο από ποτέ να κατέχουν όλο και περισσότερες γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να λαμβάνουν σωστές αποφάσεις για τη διαχείριση των χρημάτων τους. Οι σύγχρονες Χρηματοπιστωτικές αγορές προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα Ψηφιακών και πολύπλοκων Χρηματοοικονομικών προϊόντων στους πολίτες, οι οποίοι πρέπει να είναι κατάλληλα εφοδιασμένοι για να αποφεύγουν τους κινδύνους, να συγκρίνουν και να αξιολογούν ορθολογικά τις διαθέσιμες επιλογές και να καταλήγουν στις καλύτερες δυνατές αποφάσεις, ώστε να μεγιστοποιήσουν τη μακροπρόθεσμη Χρηματοοικονομική τους ευημερία. Ο Ψηφιακός Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός θα βοηθήσει τους νέους να αποκομίσουν τα οφέλη από τη Χρηματοοικονομική Τεχνολογία και ταυτόχρονα να προστατεύονται από περιπτώσεις απάτης και άλλες κακόβουλες πρακτικές.
Είναι αναμφισβήτητο ότι επιθυμούμε την αύξηση της χρήσης της Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας σε συνδυασμό με την ενίσχυση του Ψηφιακού Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού των πολιτών. Η Ψηφιακή Εποχή απαιτεί άτομα με Ψηφιακή εξυπνάδα και Χρηματοοικονομική Εγγραμματοσύνη, τα οποία θα μπορούν να συμμετέχουν αποτελεσματικά στην Ψηφιακή Οικονομία, όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα από την 4η Βιομηχανική Επανάσταση (Industry 4.0). Αυτή η νέα εποχή περιλαμβάνει προκλήσεις όπως η
Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ρομποτική και η εκμετάλλευση του τεράστιου όγκου Ψηφιακών Δεδομένων (Big Data). Η έλλειψη των απαραίτητων γνώσεων και δεξιοτήτων σε αυτόν τον τομέα υποσκάπτει την εμπιστοσύνη των ατόμων απέναντι στα προϊόντα FinTech και θέτει σε κίνδυνο την επιτυχή ενσωμάτωσή τους στη σύγχρονη Ψηφιακή Οικονομία.
Τέλος, θα ήθελα να τονίσω την επιτακτική ανάγκη στο να παρέχουμε τα κατάλληλα εφόδια, ειδικά στους νέους του τόπου μας, με στοχευμένο, συντονισμένο και συνεχή τρόπο, ώστε να δημιουργήσουμε γενιές που θα είναι ανθεκτικές στις Χρηματοοικονομικές και Ψηφιακές προκλήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να συμβάλουμε στην ανοικοδόμηση μιας πιο Βιώσιμης και Ανθεκτικής Κοινωνίας και Οικονομίας στην εποχή της 5ης Βιομηχανικής Επανάστασης, όπου, εκτός από τον Ψηφιακό και Χρηματοοικονομικό τομέα, συνυπάρχει πλέον και ο Πράσινος Μετασχηματισμός.
Διαβάστε επίσης: Το iGaming μπορεί να γίνει μια Βιομηχανία αξίας τρισεκατομμυρίων