Της Ευδοκίας Παπαδοπούλου
Λίγο πριν από την εκπνοή της θητείας του, το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου (ΣΟΑΚ), πραγματοποίησε δημοσιογραφική διάσκεψη, παρουσιάζοντας τις Συστάσεις Πολιτικής που έχει υποβάλει προς την Κυβέρνηση για την αντιμετώπιση διάφορων ζητημάτων που άπτονται της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας.
Εν είδει απολογισμού, ή καλύτερα ως μία «ευγενική υπενθύμιση» προς τους κυβερνώντες, ο Πρόεδρος του ΣΟΑΚ και πρώην Υπουργός Οικονομικών, Τάκης Κληρίδης, ανέφερε, κατά τη χθεσινή εισαγωγή του, πως η διάσκεψη πραγματοποιείται με σκοπό αυτές οι προτάσεις να επανέλθουν στη δημόσια σφαίρα. Ειδικότερα, πρόκειται για μία σειρά συγκεκριμένων μέτρων και προτάσεων που υποβλήθηκαν τον Μάιο του 2022, στοχεύοντας στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας, καθώς επίσης, στην αύξηση της παραγωγικότητας και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Όπως λέχθηκε, κάποιες από τις εισηγήσεις είναι υπό εξέλιξη και βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης, ενώ άλλες έχουν ήδη ολοκληρωθεί, ωστόσο, υπάρχουν ακόμη ορισμένες που εκκρεμούν σε σχέση με ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα, όπως με το συνταξιοδοτικό, την υπογεννητικότητα και την πράσινη μετάβαση.
Πιο κάτω ακολουθούν αναλυτικά οι συστάσεις του Συμβουλίου, που επικεντρώνονται στους ακόλουθους έξι πυλώνες, καθώς και τα σημαντικότερα σημεία από τις χθεσινές παρεμβάσεις των ομιλητών:
- Πράσινη Μετάβαση
- Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας των Επιχειρήσεων μέσα από Συγχωνεύσεις και Εξαγορές
- Ενδυνάμωση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος στην Κύπρο
- Αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας
- Εξεύρεση Προσιτής Στέγης
- Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας του τομέα της Γεωργίας
Αξίζει να σημειωθεί πως ο κ. Κληρίδης επεσήμανε πως όλες οι συστάσεις συμβαδίζουν με την Μακροπρόθεσμη Στρατηγική για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της Κυπριακής Οικονομίας, με τίτλο «Όραμα 2035». Μάλιστα, ο ίδιος αποκάλυψε πως το «Όραμα 2035» πρόκειται να επικαιροποιηθεί, με το ΣΟΑΚ να υποβάλλει σύντομα αίτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για χρηματοδότηση του έργου.
Εν αναμονή μίας Κεντρικής Αρχής για την Πράσινη Μετάβαση
Παρουσιάζοντας τις εισηγήσεις για την Πράσινη Μετάβαση, το μέλος του ΣΟΑΚ Τάσος Αναστασίου επεσήμανε αρχικά, πως στον όρο εμπερικλείονται όλες εκείνες οι ενέργειες, τα δημοσιονομικά εργαλεία, οι βέλτιστες πρακτικές και τα αναπτυξιακά έργα που θα μας οδηγήσουν μέχρι και το 2050 σε μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. «Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι είναι ίσως η πιο μεγάλη πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν οι χώρες της ΕΕ, διότι όλες αυτές οι ενέργειες και τα δημοσιονομικά εργαλεία καλύπτουν όλο το φάσμα όχι μόνο της οικονομικής, αλλά και της κοινωνικής δραστηριότητας», τόνισε.
Ειδικότερα, ο κ. Αναστασίου επικεντρώθηκε στην ανάγκη δημιουργίας μίας κεντρικής αρχής που θα έχει το γενικό πρόσταγμα ως προς την διαμόρφωση προτεραιοτήτων, αλλά και τον διαμοιρασμό των προϋπολογισμών από τα έσοδα που θα προκύπτουν, φέρνοντας ως παράδειγμα, τα έσοδα από την πράσινη φορολογία, τα οποία υπολογίζονται σε 150 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Διευκρίνισε δε, πως μπορεί η σύσταση του ΣΟΑΚ να αφορούσε τη δημιουργία Υφυπουργείου, ωστόσο, η ουσία είναι να υπάρξει μία κεντρική αρχή προκειμένου να τερματιστεί ο κατακερματισμός. Υπογράμμισε ακόμη, πως το σημαντικότερο είναι συνδυαστούν το βραχυπρόθεσμο κόστος -που αναμφίβολα υπάρχει- με τα μελλοντικά μακροπρόθεσμα οφέλη, όπως οι νέες θέσεις εργασίας και η ανάπτυξη της τεχνολογίας. «Να μην ξεχνάμε ότι αυτή η πρωτοβουλία σκοπεύει να αντιστρέψει την μεταβολή της κλιματικής αλλαγής», τόνισε, λέγοντας πως πρόκειται για ένα συνδυασμό δημοσιονομικών πρακτικών και κινήτρων για ανάπτυξη που μπορεί να εξισορροπηθεί χωρίς να υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας.
«Ζόμπι» οι μισές μικρομεσαίες επιχειρήσεις – Gamechanger οι συγχωνεύσεις και εξαγορές
Στη συνέχεια, ο Αντιπρόεδρος του ΣΟΑΚ, Δρ Ανδρέας Ασσιώτης, παρουσίασε τις συστάσεις του Συμβουλίου για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με αιχμή του δόρατος τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές.
Αναφερόμενος στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ο Δρ. Ασσιώτης επεσήμανε πως ναι μεν, αναγνωρίζονται ως η ραχοκοκαλιά της κυπριακής οικονομίας, εντούτοις σημείωσε πως στην Κύπρο υπάρχουν σήμερα 50.000 «πολύ πολύ μικρές επιχειρήσεις», λέγοντας πως πολλές εξ αυτών είναι «ζόμπι». Όπως εξήγησε, από τις 50.000 επιχειρήσεις ίσως οι 30.000 να εργοδοτούν μέχρι και πέντε άτομα. «Αυτό σημαίνει ότι σε επίπεδο χώρας υπάρχει πρόβλημα όσον αφορά την παραγωγικότητα», διότι, όπως εξήγησε, με αυτού του είδους τις επιχειρήσεις, δεν είναι εφικτή η δημιουργία οικονομιών κλίμακας. «Δεν είμαστε εναντίον των μικρομεσαίων επιχειρήσεων», διεμήνυσε, «όμως σε μια χώρα με 1 εκατομμύριο πληθυσμό, όταν υπάρχουν 50.000 επιχειρήσεις εκ των οποίων οι 30.000 είναι πολύ πολύ μικρές, δεν μπορείς να έχεις τις συνέργειες που θέλεις».
Ο Δρ. Ασσιώτης επικεντρώθηκε στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης και αλλαγής κουλτούρας αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και των συγχωνεύσεων, υπογραμμίζοντας την ανάγκη παροχής κινήτρων. «Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους πολύ πολύ μικρούς ότι τους συμφέρει να είναι μέρος ενός μεγαλύτερου οχήματος που θα μπορούν να ανταγωνιστούν όχι μόνο σε εγχώριο, αλλά σε διεθνές επίπεδο», σημείωσε.
Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι αναγκαία, όπως περιέγραψε, η σύσταση ενός γραφείου για ενημέρωση και καθοδήγηση, η διενέργεια ενημερωτικών εκδηλώσεων, είτε σε επίπεδο τομέων είτε επαρχιών, καθώς και η ενίσχυση / εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου γύρω από τις αναδιοργανώσεις, τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές εταιρειών. Υπογράμμισε ακόμη, την ανάγκη φορολογικών ελαφρύνσεων και της εξάλειψης επιβαρύνσεων, ώστε να δοθεί ένας περαιτέρω λόγος στο να δημιουργηθούν αυτές οι συνέργειες μεταξύ μικρομεσαίων εταιρειών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον γεωργικό τομέα.
Συνταξιοδοτικό: «Θα το βρούμε μπροστά μας» - Η λύση της αυτόματης εγγραφής
Την πεποίθηση πως αν η Πολιτεία δεν ανεβάσει άμεσα στροφές σε σχέση με το συνταξιοδοτικό θα είναι ένα πρόβλημα που θα το «βρούμε μπροστά μας», εξέφρασε το μέλος του ΣΟΑΚ, Ευάγγελος Τρύφωνος.
Ο κ. Τρύφωνος επεσήμανε πως οι εισηγήσεις του ΣΟΑΚ επικεντρώνονται κυρίως στον πυλώνα που αφορά τα επαγγελματικά ταμεία σύνταξης με αυτόματη εγγραφή όλων των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα σε πολύ-επιχειρησιακό Επαγγελματικό Ταμείο Σύνταξης ή σε Επαγγελματικό Ταμείο Σύνταξης που προσφέρει ο εργοδότης. Τόνισε δε, πως στην περίπτωση της αυτόματης εγγραφής, σκοπός είναι να υπάρχει η επιλογή “opt-in, opt-out”.
Παράλληλα, έθεσε στο κάδρο τη μειωμένη συνεισφορά του εργοδότη στο επαγγελματικό ταμείο, αλλά και τη συνεισφορά του κράτους στις περιπτώσεις των χαμηλά αμειβομένων. Στον τρίτο πυλώνα, που αφορά τα ιδιωτικά σχήματα συνταξιοδότησης, το ΣΟΑΚ εισηγείται να εξεταστεί η παροχή ίδιων κινήτρων ή φορολογικών εκπτώσεων που προσφέρονται στα επαγγελματικά ταμεία και σε ασφάλειες, με τον κ. Τρύφωνος να εστιάζει επίσης, στην ανάγκη ενδυνάμωσης των εποπτικών αρχών. Στο πλαίσιο της παρέμβασής του μίλησε ακόμη για την αδυναμία των Κυπρίων πολιτών να συμμετέχουν σε ένα πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό σχέδιο, καθότι αυτή τη στιγμή δεν καλύπτεται από την εγχώρια νομοθεσία.
Αναφερόμενος επίσης, στην ανάγκη μείωσης του ποσοστού δανεισμού από τα Επαγγελματικά Ταμεία Σύνταξης, σημείωσε πως σήμερα βρίσκεται στο 40%, χαρακτηρίζοντας το 20% ως το επιθυμητό ποσοστό.
Αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας… χθες - Επείγει η διενέργεια μελέτης
Σε φλέγον ζήτημα φαίνεται πως έχει αναχθεί πάντως η υπογεννητικότητα με τον ίδιο τον κ. Κληρίδη να καλεί την Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα στην παροχή κινήτρων. Παρουσιάζοντας τις εισηγήσεις για αυτή την ενότητα, το μέλος του ΣΟΑΚ Παύλος Φωτιάδης χαρακτήρισε αρχικά τον αριθμό των γεννήσεων ως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθορίζουν την μελλοντική ανταγωνιστικότητα μιας χώρας, με την εικόνα πάντως στην Κύπρο να διαφαίνεται ζοφερή.
Ειδικότερα, υπέδειξε πως, πέραν των εισηγήσεων του ΣΟΑΚ που αφορούν την προώθηση φιλικών προς την οικογένεια πολιτικών, την παροχή οικονομικών κινήτρων και ούτω καθεξής, στην περίπτωση της Κύπρου αυτό που επείγει είναι η διενέργεια μελέτης από πλευράς Πολιτείας προκειμένου να καταστεί δυνατή η δημιουργία μακροχρόνιας στρατηγικής για την αντιμετώπιση του ζητήματος.
Ο κ. Φωτιάδης επεσήμανε πως γενικότερα στην Ευρώπη ο ρυθμός γεννητικότητας έχει πέσει κάτω το όριο αντικατάστασης του πληθυσμού που, κατά κανόνα μεταφράζεται σε 2,1 γεννήσεις ανά ζευγάρι, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να ανέρχεται βρίσκεται στο 1,53%, την ώρα που στην Κύπρο αγγίζει μόλις το 1,39%. «Οπωσδήποτε οι επιπτώσεις -κοινωνικές, οικονομικές και δημοσιονομικές – είναι τεράστιες», υπογράμμισε, ενώ μίλησε για χώρες που αντιμετωπίζουν επιτυχώς το ζήτημα και από τις οποίες θα πρέπει να παραδειγματιστούμε, όπως η Γαλλία. «Κάντε παιδιά γιατί χανόμαστε», διεμήνυσε χαριτολογώντας.
Σε ό,τι αφορά τον πυλώνα για την εξεύρεση προσιτής στέγης, ο Ευάγγελος Τρύφωνος στάθηκε στη σύσταση για τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα στεγαστικής πολιτικής, την αξιοποίηση κρατικής γης για προφορά κρατικής στέγης, και την αύξηση της κεφαλαιοποίησης του ΚΟΑΓ και συνεργασία του οργανισμού με το ΕΤΕΚ για εκτέλεση έργων χαμηλού κόστους και αξιόπιστης ποιότητας. Μίλησε ακόμη για την ανάγκη εκπόνησης νέου περιφερειακού σχεδιασμού, ενός έργου ιδιαίτερα μεγαλεπίβολου που θα λαμβάνει υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μίας περιοχής, καθώς και για την αξιοποίηση σπιτιών εντός των πόλεων που δεν χρησιμοποιούνται. Μάλιστα έκανε λόγο για 35.000 σπίτια που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία.
Το ΣΟΑΚ παρουσίασε επίσης τις εισηγήσεις του που αφορούν την ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη γεωργία και τη χρήση της αγροτεχνολογίας, τονίζοντας πως η συνεισφορά του στο ΑΕΠ από 2.5% που είναι σήμερα θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα έτη.
Εν συντομία παρουσιάστηκαν στο τέλος από τον Δρα Χαράλαμπο Παπαγεωργίου οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για την κυπριακή οικονομία και οι οποίοι απορρέουν μέσα από ένα εργαλείο το οποίο καταγράφει σε ετήσια βάση τους πιθανούς κινδύνους. Στην πρώτη θέση βρέθηκε η κυβερνοασφάλεια με δείκτη κινδύνου το 85%, ακολουθούμενη από τη μαζική ροή μεταναστών και την επιδείνωση κλιματικών συνθηκών, με τον δείκτη να ανέρχεται στο 82%.
Διαβάστε επίσης: Ανεβαίνει και χειμώνα το τουριστικό θερμόμετρο αλλά το νησί είναι «κλειστό»