Τι ορίζουμε ως καινοτομία; Ποια είναι τα σημαντικότερα κριτήρια, για να χαρακτηρισθεί μία υπηρεσία ή ένα προϊόν καινοτόμο;
Ένας καθιερωμένος ορισμός είναι αυτός του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (OΟΣΑ), σύμφωνα με τον οποίο «Καινοτομία» είναι η παραγωγή ενός νέου ή σημαντικά βελτιωμένου προϊόντος (αγαθού ή υπηρεσίας), ή η εφαρμογή μιας διαδικασίας ή μιας νέας μεθόδου μάρκετινγκ ή μιας νέας οργανωσιακής μεθόδου στις επιχειρησιακές πρακτικές, την οργάνωση του εργασιακού χώρου ή τις εξωτερικές σχέσεις.
Ένα ερευνητικό αποτέλεσμα ή μία εφεύρεση δεν αποτελούν από μόνες τους «καινοτομίες», αφού θα πρέπει να εφαρμοστούν στην πράξη και να εισαχθούν στη λειτουργία μίας επιχείρησης ή στην αγορά. Υπό αυτήν την έννοια, η καινοτομία ξεφεύγει κατά πολύ από τα όρια της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης ή και των απλών νέων ιδεών. Από την άλλη πλευρά, η έρευνα και η τεχνολογική ανάπτυξη προσφέρουν τη βάση για την ανάπτυξη τεχνολογικών καινοτομιών με τεράστια περιθώρια προστιθέμενης αξίας και θετικής οικονομικής επίπτωσης.
ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΗ ΣΤΗΡΙΞΗ
Σε ποιες ενέργειες έχει προβεί το ΙΠΕ για την ενίσχυση της καινοτομίας τα τελευταία χρόνια;
Ο βασικός ρόλος του ΙΠΕ στο οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας στην Κύπρο είναι να παρέχει χρηματοδότηση και υποστηρικτικές υπηρεσίες προς την ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα της Κύπρου, έτσι ώστε αυτές να υλοποιούν υψηλής ποιότητας και διεθνούς βεληνεκούς δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας, με τις οποίες να παράγεται νέα γνώση και καινοτόμα προϊόντα, υπηρεσίες και διαδικασίες.
Το ΙΠΕ παρέχει χρηματοδότηση για δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας μέσω ειδικά σχεδιασμένων προγραμμάτων από το 1998 έως και σήμερα. Την περίοδο αυτή τα προγράμματά μας εντάσσονται στο χρηματοδοτικό πλαίσιο RESTART 2016-2020, συνολικού προϋπολογισμού €100 εκατ.
Επίσης, το Ίδρυμα έχει τον θεσμικό ρόλο προώθησης των ευρωπαϊκών και άλλων διεθνών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών που υποστηρίζουν την έρευνα και την καινοτομία. Στο πλαίσιο αυτό, παρέχει υπηρεσίες πληροφόρησης, συμβουλευτικής υποστήριξης και διεθνούς δικτύωσης σε ερευνητές και επιχειρηματίες κυπριακών φορέων, έτσι ώστε να τους βοηθήσει να αυξήσουν τις πιθανότητες προσέλκυσης πόρων από το εξωτερικό. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου διεθνούς προγράμματος που προωθείται από το ΙΠΕ είναι ο «Ορίζοντας 2020», χρηματοδοτικό πρόγραμμα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με προϋπολογισμό της τάξης των €80 δις.
Τέλος, το ΙΠΕ έχει αναπτύξει εδώ και χρόνια ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών υποστήριξης, ιδιαίτερα με αποδέκτη τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε θέματα κατοχύρωσης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, εξεύρεσης συνεργατών στο εξωτερικό, διαμόρφωσης στρατηγικής διαχείρισης καινοτομίας, εξεύρεσης συμπληρωματικών πόρων από την Κύπρο και το εξωτερικό.
ΣΥΜΒΟΛΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Πώς η ανάπτυξη της καινοτομίας συμβάλλει στην κυπριακή οικονομία;
Επενδύοντας στην έρευνα και στην καινοτομία, τόσο οι επιχειρήσεις όσο και ολόκληρη η χώρα γίνονται πιο ανταγωνιστικές μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας, της εισαγωγής νέων προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και της αντιμετώπισης δύσκολων κοινωνικών προκλήσεων.
Από μία άλλη σκοπιά, η έρευνα και η καινοτομία προσδίδουν ποιότητα στην ανάπτυξη, αφού αυτή βασίζεται στη γνώση, στην κατανόηση του κόσμου και του περιβάλλοντος, στην εξωστρέφεια, στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, στην κινητοποίηση της δημιουργικότητας, στη βέλτιστη αξιοποίηση του καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού. Με τον τρόπο αυτό, η ανάπτυξη γίνεται βιώσιμη και οι πιθανότητες να επανεμφανιστούν στο μέλλον συνθήκες κρίσης, αντίστοιχες με αυτές, από τις οποίες βγαίνουμε σιγά-σιγά με θυσίες, ελαχιστοποιούνται.
Υπάρχουν καινοτόμες επιχειρήσεις στην Κύπρο και αν ναι, ποιο θα λέγατε πως είναι το επίπεδο καινοτομίας σε σύγκριση με άλλες χώρες;
Σήμερα στον τόπο μας υπάρχει ένας αριθμός καινοτόμων επιχειρήσεων, οι οποίες δραστηριοποιούνται τόσο σε ερευνητικό όσο και σε παραγωγικό επίπεδο με μεγάλη επιτυχία. Εάν κρίνουμε από τις προτάσεις, που υποβάλλονται στα Προγράμματα του ΙΠΕ από επιχειρήσεις, καθώς και από την κυπριακή επιχειρηματική συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πρωτοβουλίες θα λέγαμε ότι τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των επιχειρήσεων που συμμετέχουν έχει διευρυνθεί και ότι η ποιότητα των ερευνητικών έργων που υλοποιούνται στον τόπο μας είναι υψηλής ποιοτικής στάθμης και καλύπτουν μια σειρά θεμάτων αιχμής, με τρόπο που να τοποθετούν πλέον τη χώρα πιο διακριτά στον περιφερειακό και ευρωπαϊκό ερευνητικό χάρτη. Παράλληλα, η αναδυόμενη κοινότητα των νεοφυών επιχειρήσεων αναδεικνύει περαιτέρω το ταλέντο και την ευρηματικότητα της νέας γενιάς στην Κύπρο, καθώς και την τάση που επικρατεί για αλλαγή της κουλτούρας και διοχέτευση της δημιουργικότητας των νέων προς το πεδίο της καινοτόμου επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με τη στατιστική κατάταξη της ΕΕ, η Κύπρος κατατάσσεται στις χώρες «Moderate Innovators», οι οποίες βρίσκονται χαμηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Μία σειρά παραγόντων συνδεόμενων με την ηλικία του συστήματος έρευνας και καινοτομίας, καθώς και με τη δομή, τη σύνθεση και τα επιμέρους χαρακτηριστικά των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην Κύπρο εξηγούν αυτήν τη θέση. Εντούτοις, κάποια από τα δυνατά σημεία του συστήματος έρευνας και καινοτομίας, όπως το ανθρώπινο δυναμικό, ο επιχειρηματικός δυναμισμός και η εξωστρέφεια σε συνδυασμό με τα κατάλληλα κίνητρα και πολιτικές επιτρέπουν την αισιοδοξία για σημαντική διαφοροποίηση της κατάστασης στο προσεχές μέλλον.
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ RESTART 2016-2020
Ποιες οι επόμενες δράσεις του ΙΠΕ σε σχέση με την καινοτομία; Πού επικεντρώνεστε;
Το ΙΠΕ θα συνεχίσει και το επόμενο διάστημα να παρέχει τις υπηρεσίες που σας ανέφερα προηγουμένως και οι οποίες στόχο έχουν να βοηθήσουν τους κυπριακούς φορείς να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας. Αξίζει να αναφέρω ότι έχουμε ξεκινήσει πρόσφατα την παροχή κάποιων εξειδικευμένων υπηρεσιών σε θέματα στρατηγικής διαχείρισης καινοτομίας, καθώς και σε θέματα εξωστρέφειας και διεθνοποίησης.
Στο πεδίο των χρηματοδοτικών προγραμμάτων RESTART 2016-2020, την περίοδο αυτή ανακοινώνουμε τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των προτάσεων που υποβλήθηκαν στο Ίδρυμα το 2017 και υπογράφουμε τα νέα συμβόλαια έργων για τις προτάσεις που θα χρηματοδοτηθούν.
Μέσα στους επόμενους μήνες, θα ανακοινώσουμε προοδευτικά έναν αριθμό νέων προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για την υποστήριξη της έρευνας σε θεματικούς τομείς, όπως είναι αυτοί των υδάτινων πόρων, των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών με εφαρμογή σε υπηρεσίες υποστήριξης της τρίτης ηλικίας, ή και με βάση οριζόντιες προτεραιότητες όπως η συνεργασία με τις χώρες της Μεσογείου. Θα ανακοινώσουμε, επίσης, για πρώτη φορά τις προσκλήσεις για τα προγράμματα εμπορικής αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων από ερευνητικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις. Λίγο πριν από το καλοκαίρι, είναι προγραμματισμένο να ανακοινώσουμε τον νέο κύκλο προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για τα προγράμματα «Έρευνα στις Επιχειρήσεις» και «ΔΙΔΑΚΤΩΡ».
Είναι, επίσης, ανοικτές αυτήν την περίοδο ένας αριθμός προσκλήσεων όπως αυτές των προγραμμάτων EUREKA και Eurostars, οι οποίες στοχεύουν ιδιαίτερα στις καινοτόμες επιχειρήσεις.
Οι υπηρεσίες μας για την προώθηση των ευκαιριών χρηματοδότησης από το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» συνεχίζονται με αυξανόμενη ένταση με δεδομένο ότι ανακοινώθηκαν πρόσφατα από την ΕΕ τα προγράμματα εργασίας για την τελευταία τριετία εφαρμογής του Προγράμματος. Παράλληλα, παρακολουθούμε στενά και συνεισφέρουμε σημαντικά στη διαμόρφωση των εθνικών θέσεων για το 9ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, το Πρόγραμμα που θα διαδεχθεί τον «Ορίζοντα 2020» μετά το 2020.