Της Ελένης Ασσιώτη*
H ανάγκη για υπεύθυνη και διαφανή επιχειρηματική δράση έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό παράγοντα για την επιτυχία των επιχειρήσεων. Η βιωσιμότητα συνδέεται άρρηκτα με αυτήν τη δράση, καθώς προάγει μια εταιρική κουλτούρα που δίνει προτεραιότητα στις αρχές ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία και Διακυβέρνηση). Η Ευρωπαϊκή Ένωση, επιδιώκοντας να ενισχύσει τη βιωσιμότητα και την υπευθυνότητα των εταιρειών, έχει εισαγάγει νέους κανονισμούς, όπως η Οδηγία για την Αναφορά Εταιρικής Βιωσιμότητας (CSRD) και η Οδηγία για τη Δέουσα Επιμέλεια Βιωσιμότητας (CSDDD). Αυτές οι ρυθμίσεις, μαζί με τα κριτήρια, επανακαθορίζουν τις προδιαγραφές για τη λειτουργία και τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων, απαιτώντας αναφορές και δράσεις με γνώμονα τη μακροπρόθεσμη κοινωνική ευημερία και την περιβαλλοντική ισορροπία.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ESG ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Τα κριτήρια ESG αποτελούν πλέον θεμέλιο για την ανάπτυξη σύγχρονων, βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων. Η αυξημένη κοινωνική ευαισθητοποίηση σχετικά με θέματα περιβαλλοντικής προστασίας και κοινωνικής δικαιοσύνης, μαζί με την έμφαση στη διαφάνεια και τη λογοδοσία, έχει αναδείξει τα ESG κριτήρια ως κεντρικό στοιχείο στον στρατηγικό σχεδιασμό των επιχειρήσεων. Οι επενδυτές αντιλαμβάνονται ότι αυτά τα ζητήματα δεν είναι μόνο ηθικής φύσης, αλλά έχουν επίσης άμεση επίδραση στην απόδοση και την ανθεκτικότητα των εταιρειών. Οι επιχειρήσεις που εφαρμόζουν αποτελεσματικά τα κριτήρια ESG ενδέχεται να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια, ενισχυμένη φήμη και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από τους πελάτες και καταναλωτές.
CSRD ΚΑΙ CSDDD: Η ΝΕΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
Οι νέες ρυθμίσεις CSRD και CSDDD εισάγουν ένα πιο αυστηρό πλαίσιο για τις εταιρείες, με στόχο τη συστηματική αναφορά των περιβαλλοντικών και κοινωνικών τους επιπτώσεων. Σκοπός είναι να διασφαλιστεί ότι οι πληροφορίες βιωσιμότητας είναι ακριβείς, συγκρίσιμες και αξιόπιστες, διευκολύνοντας έτσι τους επενδυτές και τα ενδιαφερόμενα μέρη να αξιολογούν με σαφήνεια τις επιδόσεις μιας εταιρείας.
Η CSRD αντικαθιστά την προηγούμενη Οδηγία Μη Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης (NFRD) και διευρύνει σημαντικά το πεδίο εφαρμογής, περιλαμβάνοντας περισσότερες εταιρείες και απαιτώντας συγκεκριμένα πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας. Η CSRD στοχεύει στην ενίσχυση της διαφάνειας, μέσω της υποχρέωσης των εταιρειών να δημοσιεύουν εκθέσεις βιωσιμότητας, περιλαμβάνοντας συγκεκριμένα μέτρα και δεδομένα που συνδέονται με τα ESG κριτήρια. Αυτή η Οδηγία αφορά τις μεγάλες εταιρείες που είναι οντότητες δημόσιου συμφέροντος με μέσο αριθμό υπαλλήλων πάνω από 500 για το έτος αναφοράς 2024, και σε επόμενο στάδιο θα αφορά τις μεγάλες εταιρείες και τις εισηγμένες μικρομεσαίες καθώς και άλλες επιλέξιμες οντότητες. Αυτό το γεγονός σημαίνει ότι εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις στην Ευρώπη θα βρεθούν υπό αυτό το νέο καθεστώς.
H CSDDD, από την άλλη πλευρά, καθορίζει υποχρεώσεις για τις εταιρείες όσον αφορά τις πραγματικές και πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες σχετίζονται με την αλυσίδα των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων. Εστιάζει κυρίως στις επιπτώσεις που προκύπτουν από την αλυσίδα εφοδιασμού, διασφαλίζοντας ότι οι επιχειρήσεις εφαρμόζουν ολοκληρωμένες πρακτικές παρακολούθησης και διαχείρισης των κινδύνων ESG. Αυτές οι υποχρεώσεις εκτείνονται δηλαδή στους προμηθευτές τους και, εν μέρει, στις δραστηριότητες μετά την παραγωγή, όπως η διανομή και η ανακύκλωση. Στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας θα εμπίπτουν από το 2027 οι μεγάλες εταιρείες που απασχολούν περισσότερους από 500 εργαζομένους και έχουν καθαρό παγκόσμιο κύκλο εργασιών άνω των 150 εκατ. ευρώ. Όσον αφορά τις εταιρείες τρίτων χωρών, θα καλύπτονται από την Οδηγία εάν, τρία έτη από την έναρξη ισχύος της, έχουν πραγματοποιήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθαρό κύκλο εργασιών άνω των 150 εκατ. ευρώ.
ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Η εφαρμογή των νέων κανονιστικών ρυθμίσεων ESG φέρνει σημαντικές προκλήσεις για τις επιχειρήσεις:
• Ορισμένες επιχειρήσεις δεν διαθέτουν την απαιτούμενη εσωτερική τεχνογνωσία ή κουλτούρα βιωσιμότητας. Συνεπώς, η εκπαίδευση των στελεχών και του προσωπικού για την κατανόηση των ESG και της σημασίας τους είναι κρίσιμη. Αυτό συνήθως κοστίζει και απαιτεί χρόνο.
• Οι επιχειρήσεις καλούνται να δημιουργήσουν ή να ενισχύσουν τα συστήματα παρακολούθησης και αναφοράς τους, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των CSRD και CSDDD. Αυτό συχνά απαιτεί πόρους, επενδύσεις σε εξειδικευμένο προσωπικό και συνεργασίες με εξωτερικούς συμβούλους.
• Η απαίτηση για διαφάνεια σχετικά με τα δεδομένα ESG σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν κριτική, εάν δεν καταφέρουν να επιτύχουν τους στόχους που θέτουν. Επίσης, οποιαδήποτε ανακρίβεια ή ελλιπής πληροφόρηση (“greenwashing”) μπορεί να οδηγήσει σε κανονιστικές κυρώσεις και ζημιά στη φήμη.
• Η αξιοπιστία των δεδομένων που παρέχονται από την αλυσίδα αξίας μιας επιχείρησης είναι συχνά αμφισβητήσιμη, καθώς πολλοί από τους προμηθευτές της δεν υπόκεινται στις ίδιες κανονιστικές απαιτήσεις. Συνεπώς, η παρακολούθηση και επαλήθευση αυτών των στοιχείων ενδέχεται να απαιτήσει εξειδικευμένες διαδικασίες και συνεργασία με ανεξάρτητους φορείς, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ακρίβεια και η συνέπεια των δεδομένων.
ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ESG ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ
Παρά τις προκλήσεις, οι νέες ρυθμίσεις ESG δημιουργούν ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις:
• Οι εταιρείες που ενσωματώνουν την ESG προσέγγιση είναι πιο ανθεκτικές σε ρίσκα, όπως η κλιματική αλλαγή, οι κοινωνικές αναταράξεις ή οι νομικές κυρώσεις.
• Η διαφάνεια αναφορικά με την τήρηση των ESG κριτηρίων δείχνει στους ενδιαφερόμενους φορείς ότι η επιχείρηση είναι αξιόπιστη και υπεύθυνη, γεγονός που ενδυναμώνει τη σχέση της με τους πελάτες, οδηγεί σε εμπιστοσύνη και προσελκύει νέους επιχειρηματικούς εταίρους. Επιπλέον, η θετική αναγνώριση σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο, λόγω της εφαρμογής αυστηρών προτύπων βιωσιμότητας, μπορεί να έχει θετικές συνέπειες για την εικόνα της επιχείρησης και τις επιδόσεις της στην αγορά.
• Η ανάγκη για υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών μπορεί να οδηγήσει σε καινοτομία, αφού οι επιχειρήσεις αναζητούν νέες τεχνολογίες και στρατηγικές για τη μείωση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών τους επιπτώσεων. Η εφαρμογή καινοτόμων λύσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού, στην παραγωγή ή στη διαχείριση πόρων μπορεί να ενισχύσει τη θέση της επιχείρησης στην αγορά, καθιστώντας την πιο ανταγωνιστική και ελκυστική για τους καταναλωτές που αναζητούν βιώσιμες επιλογές.
Εν κατακλείδι, η ενσωμάτωση των νέων κανονιστικών ρυθμίσεων για τη βιωσιμότητα δεν είναι απλώς μια απαίτηση συμμόρφωσης αλλά και μια σημαντική στρατηγική ευκαιρία. Η εφαρμογή αυτών των κανονιστικών ρυθμίσεων ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να επενδύσουν σε καινοτόμες πρακτικές, να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους απέναντι σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους, και να εξετάσουν τη βιωσιμότητα ως αναπόσπαστο στοιχείο της ανάπτυξής τους. Παρόλο που η διαδικασία υλοποίησης είναι απαιτητική, η CSRD και η CSDDD καλλιεργούν μια νέα κουλτούρα υπευθυνότητας, διαμορφώνοντας ένα νέο επιχειρηματικό πλαίσιο.
*Επικεφαλής Τεχνικών και Επαγγελματικών Θεμάτων, Σύνδεσμος Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου