Του Χριστόδουλου Ε. Αγκαστινιώτη*
Παρόλο που το 2021 ήταν ένα καλύτερο έτος σε σχέση με το 2020, με ρυθμούς ανάπτυξης που ξεπέρασαν το 5% και συγκράτηση της ανεργίας στο 7,4%, οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας συνεχίστηκαν τόσο για τις κυπριακές επιχειρήσεις όσο και για την οικονομία γενικότερα. Το δημόσιο χρέος εξακολούθησε να παραμένει σε υψηλά επίπεδα (110%) και το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 5%, κυρίως λόγω της αναγκαίας στήριξης που δόθηκε στις επιχειρήσεις που επηρεάστηκαν από την πανδημία, με βασικό στόχο την αποφυγή της αύξησης της ανεργίας. Οι εξαγωγές παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με το 2019 αλλά και το 2020, ενώ ο τουρισμός συνέχισε να δέχεται τα μεγαλύτερα πλήγματα, αν και σε σχετικά μικρότερο βαθμό από ό,τι το 2020, κατά το οποίο οι αφίξεις τουριστών περιορίστηκαν στο 16% αυτών του 2019. Οι ενδείξεις για το 2021 είναι ότι οι αφίξεις θα είναι περίπου διπλάσιες από αυτές του 2020, εξακολουθώντας όμως να παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με το 2019.
ΑΥΞΗΣΗ ΤΙΜΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ
Λόγω της κρίσης της πανδημίας, καίριο πλήγμα για τις επιχειρήσεις ήταν επίσης η παγκόσμια αύξηση των τιμών των πρώτων υλών, των καυσίμων, των εισαγόμενων εξαρτημάτων και των τελικών προϊόντων, ιδίως από την Κίνα και γενικότερα την Ασία. Αυτές οι αυξήσεις επιδεινώθηκαν από προβλήματα στη ναυτιλία, με αποτέλεσμα τις συνεχείς αυξήσεις των τιμών αγοράς, τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις και τις διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού. Ένα επιπλέον πρόβλημα ήταν η αύξηση των μεταφορικών εξόδων κατά περίπου 20 φορές. Λόγω της χαμηλής διαπραγματευτικής ισχύος τους, ελάχιστες ΜμΕ είναι σε θέση να μετακυλίσουν το κόστος των αυξανόμενων τιμών στους πελάτες τους. Αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στα περιθώρια κέρδους τους, γεγονός που αυξάνει τα προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία για τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις ΜμΕ.
ΟΙ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ…
Επιπρόσθετα, η μεγάλη και αδικαιολόγητη καθυστέρηση που υπήρξε στην έγκριση του νομοσχεδίου για την παραχώρηση κρατικών εγγυήσεων για τη δανειοδότηση επιχειρήσεων που επηρεάζονται από την πανδημία θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματική εφαρμογή ενός μέτρου που θα βοηθήσει τα μέγιστα τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα αν δεν δοθεί παράταση για την υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης προς τις τράπεζες πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2021.
Το ΚΕΒΕ συνέχισε καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου να υποβάλλει τις εισηγήσεις και απόψεις του για μέτρα που έπρεπε να ληφθούν και σχέδια που έπρεπε να εισαχθούν για μετριασμό –στον βαθμό του δυνατού– των επιπτώσεων στην οικονομία και τις επιχειρήσεις, αλλά και για αντιμετώπιση της ίδιας της πανδημίας.
Οι εισηγήσεις του ΚΕΒΕ ήταν επικεντρωμένες στα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων, της απασχόλησης και γενικότερα της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και στις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να λάβουν χώρα (περιλαμβανομένης της φορολογικής μεταρρύθμισης) για να οδηγηθούμε σε ένα νέο, αναπτυξιακό, βιώσιμο και ανθεκτικό οικονομικό μοντέλο.
Το 2022 προμηνύεται καλύτερο από το 2021, με ρυθμούς ανάπτυξης γύρω στο 4%, μείωση της ανεργίας στο 6,7% αλλά και μείωση τόσο του δημόσιου χρέους στο 101% όσο και του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 1,1%. Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ότι δεν θα επιδεινωθεί η επιδημιολογική κατάσταση. Γι’ αυτό, καλούμε όλους όπως συνεχίσουν να τηρούν ευλαβικά τα επιδημιολογικά μέτρα, ενισχύοντας παράλληλα την εμβολιαστική κάλυψη. Πέραν των επιπτώσεων στην ίδια την υγεία των πολιτών, τυχόν επιδείνωση της κατάστασης θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση τόσο του δημόσιου χρέους όσο και του δημοσιονομικού ελλείμματος, κάτι που θα οδηγήσει στη χειροτέρευση των χρηματοοικονομικών συνθηκών και στη μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Η εξέλιξη των τιμών των πρώτων υλών και των καυσίμων, καθώς και των μεταφορικών, θα επηρεάσει επίσης ανάλογα την οικονομική και επιχειρηματική ανάκαμψη.
ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Θετικές εξελίξεις αναμένεται να προκύψουν όσον αφορά την εξαγωγική δραστηριότητα λόγω της παγκόσμιας ανάκαμψης, αλλά και ιδιαίτερα όσον αφορά τον τουρισμό, ο οποίος παραμένει ο κυριότερος αιμοδότης της κυπριακής οικονομίας.
Η διαφοροποίηση του οικονομικού και επιχειρηματικού μας μοντέλου, μέσω των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, θα έχει επίσης καταλυτική επίδραση στην προσέλκυση παραγωγικών ξένων επενδύσεων και στην περαιτέρω αύξηση του ρόλου της Κύπρου ως επιχειρηματικού κόμβου.
Ευελπιστούμε πως η νέα στρατηγική προσέλκυσης ξένων επιχειρήσεων στην Κύπρο θα επιφέρει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα και θα συμβάλει στην αποκατάσταση της φήμης της χώρας μας, η οποία δυστυχώς έχει πληγεί από περιστατικά που είναι γνωστά σε όλους μας.
Επιπλέον, τα κονδύλια που διατίθενται κυρίως από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και γενικότερα από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 της ΕΕ, προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για την πραγματοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και τη μετατροπή της χώρας σε ελκυστικό επενδυτικό προορισμό. Οι προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις και οι σχετικές επενδύσεις μάς βρίσκουν σύμφωνους και πιστεύουμε ότι αυτή τη φορά θα εφαρμοστούν εγκαίρως, καθώς αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την καταβολή των σχετικών κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το ΚΕΒΕ έχει συμβάλει σημαντικά στη διαμόρφωση των σχετικών εθνικών σχεδίων, μέσω εμπεριστατωμένων εισηγήσεων σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν.
Ωστόσο, αυτό που χρειάζεται η Κύπρος για να επιτύχει τη μετάβασή της, ή ακόμη καλύτερα τον μετασχηματισμό της, είναι ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο που πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή και να λαμβάνει υπόψη το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Προς αυτή την κατεύθυνση υποστηρίξαμε από την αρχή την πρόθεση του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας της Κύπρου να χαράξει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη για την Κύπρο και χαιρόμαστε που η έκθεση «Όραμα 2035 Κύπρος» έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Προτείνεται μια σειρά μέτρων, πρωτοβουλιών και μεταρρυθμίσεων που θα συμβάλουν στην επίτευξη αυτού του στόχου. Το Επιμελητήριό μας υποστηρίζει πλήρως και έχει ήδη συμβάλει ουσιαστικά στο περιεχόμενο της έκθεσης.
Αυτό που χρειάζεται είναι να προχωρήσουμε χωρίς καθυστερήσεις και να κάνουμε αυτά που επιβάλλονται.
Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΜΑΣ
Το ΚΕΒΕ παραμένει δεσμευμένο να συνεχίσει να συμβάλλει ουσιαστικά και προσβλέπει στη συνεργασία με την κυβέρνηση και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη προς επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί.
*Προέδρου του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου