Του Μιχάλη Αντωνίου*
Την τελευταία μέρα του Αυγούστου ολοκληρώθηκε μία μακρά και με πολλές ιδιαιτερότητες διαδικασία, που στόχο είχε τον καθορισμό Εθνικού Κατώτατου Μισθού (ΕΚΜ). Το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής δεν μας αφήνει ικανοποιημένους, ενώ παράλληλα δημιουργεί αισθήματα προβληματισμού και ανησυχίας στις επιχειρήσεις.
Αρχικά να ξεκαθαριστεί πως θέση αρχής της Ομοσπονδίας Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) ήταν και παραμένει πως το ύψος των μισθών θα πρέπει να καθορίζεται από τις δυνάμεις της αγοράς και να είναι προϊόν συλλογικής ή ατομικής διαπραγμάτευσης, είτε σε κλαδικό επίπεδο είτε σε επιχειρησιακό. Αποτελεί πεποίθησή μας πως αυτή η μέθοδος καθορισμού μισθών είναι η καταλληλότερη για την Κύπρο και ότι λόγω της ευελιξίας που προσφέρει, συμβάλλει καθοριστικά στην αντιμετώπιση σοβαρών κρίσεων και στη γρήγορη επιστροφή σε συνθήκες ανάπτυξης.
Η ΟΕΒ διαφώνησε εξαρχής με τη νομοθετική ρύθμιση των μισθών εισδοχής στην αγορά εργασίας, ωστόσο, αναγνωρίζοντας ότι υπήρχε ειλημμένη πολιτική απόφαση προς αυτή την κατεύθυνση, εισήλθε στις διαπραγματεύσεις με στόχο να εμποτίσει τη διαδικασία με τις δικές της θέσεις και απόψεις, αποσκοπώντας να περιορίσει στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τις αρνητικές επιπτώσεις των τελικών αποφάσεων.
Όπως ήδη ανέφερα, το αποτέλεσμα δεν μας αφήνει ικανοποιημένους και μας προκαλεί έντονο προβληματισμό σχετικά με την ικανότητα αριθμού επιχειρήσεων να απορροφήσουν το πρόσθετο κόστος έτσι ώστε να υπάρξει οριζόντια ομαλή εφαρμογή του ΕΚΜ. Οι ανησυχίες μας είναι συγκεκριμένες και προέρχονται από επιστημονικές αναλύσεις που ενδιατρίβουν επί του θέματος.
Αρχικά είναι το ύψος του ΕΚΜ, τα 940 ευρώ. Όλοι οι διεθνείς Οργανισμοί καθώς και όλοι οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι εισηγούνται ότι κατά την εισαγωγή ΕΚΜ σε οποιαδήποτε χώρα, θα πρέπει αυτός να καθορίζεται σε ποσοστό χαμηλότερο του 60% του Εθνικού Διάμεσου Μισθού (ΕΔΜ), με σταδιακή αύξησή του ώστε οι επηρεαζόμενες επιχειρήσεις να μπορούν να απορροφούν τους κραδασμούς και να προσαρμόζονται χωρίς αρνητικές παρενέργειες. Τα €940 αντιστοιχούν με το 62% του ΕΔΜ, ξεκινούμε δηλαδή από την πρώτη ημέρα με υπέρβαση του τελικού στόχου που θα έπρεπε να προκύψει μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, κάτι που ενδέχεται να επιφέρει παράπλευρες αρνητικές συνέπειες σε επί μέρους επιχειρήσεις αλλά και στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας συνολικά. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες που εισήγαγαν πριν χρόνια τον θεσμό του ΕΚΜ, αυτός βρίσκεται ακόμα στο 50% του ΕΔΜ (στη Γερμανία), στο 48% (στην Ολλανδία), στο 52% στην Ιρλανδία κ.λπ..
Παράλληλα, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, η εισαγωγή του ΕΚΜ αναμένεται να επηρεάσει πέραν των εκατό χιλιάδων εργαζομένων. Σημαντική αναμένεται να είναι η αύξηση στους μισθούς και σε άλλους εργαζόμενους, που σήμερα βρίσκονται πέριξ του ΕΚΜ ως αποτέλεσμα του ντόμινο που θα δημιουργηθεί πιέζοντας τις όμορες απολαβές προς τα πάνω. Αντιλαμβανόμαστε όλοι πως πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό εργοδοτουμένων, οι επιχειρήσεις των οποίων θα πρέπει να επωμιστούν το κόστος της μισθολογικής αναπροσαρμογής εν μέσω μίας πρωτόγνωρης οικονομικής κρίσης, καθώς και άλλων σοβαρών ζητημάτων που αντιμετωπίζουν όπως είναι η μεγάλη δυσκολία στην εξεύρεση κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού για στελέχωση των αναγκών τους. Η αβεβαιότητα που υπάρχει, καθώς και οι δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον δημιουργούν επιπλέον ανησυχίες και προβληματισμό, ενώ δεν αποτελεί υπερβολή, αλλά οδυνηρή πραγματικότητα, ότι αριθμός επιχειρήσεων ενδεχομένως να μην αντέξει την αύξηση του κόστους και σε συνδυασμό με το χάος στο ενεργειακό κόστος, να οδηγηθεί σε κατάρρευση.
Επιπλέον δυσκολίες έχει προκαλέσει και η μικρή μεταβατική περίοδος που έχει δοθεί για την προετοιμασία των επιχειρήσεων. Ενώ η ελάχιστη επιβαλλόμενη και αναγκαία μεταβατική περίοδος σε τέτοιου μεγέθους μεταρρυθμίσεις είναι τουλάχιστον 6μήνες, καλούμαστε να προετοιμαστούμε για μία τόσο μεγάλη αλλαγή σε διάστημα τεσσάρων μόλις μηνών. Τέσσερις μήνες κατά τους οποίους θα πρέπει αρχικά να επιλυθούν όλες οι απορίες σχετικά με την ορθή εφαρμογή του ΕΚΜ και στη συνέχεια να εντοπιστούν εκείνοι οι μηχανισμοί που θα επιτρέψουν την ομαλή μετάβαση και την κατά το δυνατό απορρόφηση των κραδασμών που θα προκληθούν. Η ΟΕΒ είχε εισηγηθεί όπως ο ΕΚΜ τεθεί σε εφαρμογή την 1η Απριλίου 2023, ώστε να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος προετοιμασίας, αλλά και επειδή αυτή ήταν η ημερομηνία κατά την οποία επί δεκαετίες αναπροσαρμόζονταν οι μισθοί του Διατάγματος του υπουργού Εργασίας για τα εννέα επαγγέλματα που ίσχυε τα προηγούμενα χρόνια.
Ανεξάρτητα όμως των πιο πάνω, η ουσία παραμένει μία. Ο ΕΚΜ είναι εδώ και πλην των εξαιρέσεων που αναφέρονται στο Διάταγμα, θα πρέπει να εφαρμοστεί από όλες τις επιχειρήσεις της Κύπρου. Για τον λόγο αυτό, η ΟΕΒ από την πρώτη μέρα έχει οργανώσει εκστρατεία ενημέρωσης των εργοδοτών για την ορθή εφαρμογή του ΕΚΜ. Λαμβάνουμε συνεχή ανατροφοδότηση από τα μέλη μας και σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας, επιλύουμε τις όποιες απορίες τυχόν δημιουργούνται. Είμαστε σχεδόν έτοιμοι να εκδώσουμε ειδικό έντυπο με ερωταπαντήσεις που αφορούν το Διάταγμα για τον ΕΚΜ, το οποίο θα συμβάλει στην ορθή κατανόηση όλων των προνοιών με μοναδικό στόχο, η μετάβαση στο νέο καθεστώς να πραγματοποιηθεί όσο πιο ομαλά γίνεται.
Κρίνεται απόλυτα αναγκαία, η διενέργεια μελέτης επιπτώσεων (impact analysis/assessment), κάτι το οποίο δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα, ώστε να εντοπιστεί το πραγματικό κόστος και τα προβλήματα που ενδεχομένως να προκληθούν σε κατηγορίες οικονομικών δραστηριοτήτων ή επαγγελματικών ειδικοτήτων. Θα πρέπει να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε ο συνδυασμός των ανωμαλιών που επικρατούν στην οικονομία και η αύξηση του εργατικού κόστους να μην οδηγήσουν επιχειρήσεις στην κατάρρευση. Την ίδια ώρα, χρειάζεται να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις για ζητήματα που αυξάνουν το κόστος των επιχειρήσεων με τρόπο ανελαστικό και τα οποία το συνδικαλιστικό κίνημα θέτει στο τραπέζι των συζητήσεων, όπως για παράδειγμα η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ). Είναι η κατάλληλη στιγμή να προχωρήσουμε με την κατάργηση του αναχρονιστικού αυτού συστήματος, που δοκιμάστηκε στο παρελθόν από όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες, απέτυχε και εγκαταλείφθηκε.
Κλείνω με την πεποίθηση ότι, όπως και στο παρελθόν, έτσι και τώρα το κυπριακό επιχειρείν θα βρει τις λύσεις και θα αντεπεξέλθει των δυσκολιών. Χρειάζεται όμως από όλους τους κοινωνικούς εταίρους να επιδείξουν ορθολογική προσέγγιση, αλληλοκατανόηση και πνεύμα συνεργασίας για να τα καταφέρουμε. Η κυπριακή οικονομία ταλανίζεται από τις οδυνηρές συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τα σοβαρά προβλήματα που πρόσθεσε στην προμήθεια, επάρκεια και κόστος όλων σχεδόν των αγαθών, πρώτων υλών και ενέργειας. Οι διαρκείς αυξήσεις των τιμών και ο καλπασμός του πληθωρισμού δεν είναι κατάλληλο περιβάλλον για να έχουμε αλόγιστες, επιπλέον αυξήσεις στο εργατικό κόστος. Η ΟΕΒ θα μεριμνήσει έτσι ώστε ο μηχανισμός αναπροσαρμογής του ΕΚΜ να είναι τέτοιος, που θα λαμβάνει υπόψη τα πραγματικά δεδομένα που θα επικρατούν στην οικονομία και θα καθορίζει το ύψος του σε ποσά που θα επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να ανταποκριθούν.
Διαβάστε επίσης: Κατώτατος μισθός: Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας
*Γενικού Διευθυντή ΟΕΒ