Του Τάσου Γιασεµίδη
Πολλές φορές έχουµε ακούσει για την ανάγκη αλλαγής του οικονοµικού µοντέλου της οικονοµίας και διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, µε κάποιες από τις προτάσεις, να αποτελούν απλά εκθέσεις ιδεών και κάποιες, όπως η προώθηση των επενδυτικών ταµείων και η προσέλκυση των εταιρειών τεχνολογίας, να υλοποιούνται.
Να αναλυθεί κάθε τοµέας ξεχωριστά
Αυτό, δεν σηµαίνει σε καµία περίπτωση ότι δεν πρέπει να διασφαλίζουµε την ανταγωνιστικότητα των τοµέων της οικονοµίας, οι οποίοι παραδοσιακά συνεισφέρουν στο ΑΕΠ της χώρας, (όπως για παράδειγµα το φορολογικό πλαίσιο που αφορά στις ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να διασφαλιστεί και να ενισχυθεί).
Όµως, είναι θεµιτό να εξετάσουµε κάθε τοµέα ξεχωριστά, να δούµε τα δυνατά τους σηµεία και τις αδυναµίες τους και να καθοριστεί συγκεκριµένη στρατηγική. Πολύ θετικό στοιχείο, τα ενισχυµένα κρατικά πλεονάσµατα, µήπως όµως, δηµιουργούνται στρεβλώσεις;
Ο κατασκευαστικός τοµέας ανέκαθεν αποτελεί έναν από τους κύριους αιµοδότες της κυπριακής οικονοµίας, όµως θα πρέπει να αναλογιστούµε αν η πορεία που ακολουθεί θα τον διατηρήσει από τη µια, βιώσιµο και από την άλλη, αν µπορεί να ανταποκριθεί και στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
Η πολιτεία πρέπει να διασφαλίζει για τους πολίτες τέσσερα βασικά πράγµατα: τη στέγαση, την εκπαίδευση, την υγεία και καλό βιοτικό επίπεδο, κυρίως σε ό,τι αφορά στην καθηµερινή τους ζωή.
Καλές οι πωλήσεις ακινήτων αλλά…
Η πώληση ακινήτων σε ξένους φέρνει σηµαντικά εισοδήµατα στη χώρα, τόσο στο κράτος όσο και στις επιχειρήσεις, αλλά θα πρέπει να δούµε τη µεγαλύτερη εικόνα κυρίως όταν µιλούµε για πολεοδοµικό σχεδιασµό (φαίνεται να υπάρχουν καθυστερήσεις στη διαδικασία αδειοδοτήσεων), αλλαγή των ζωνών που φηµολογείται ότι θα επέλθει ενδεχοµένως τους επόµενους µήνες και λαµβάνοντας υπόψη ότι η χώρα µας είναι ηµικατεχόµενο νησί µε περιορισµένα αποθέµατα γης.
Τα πιο πάνω, είναι συνυφασµένα µε τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι πολίτες όσον αφορά στη στέγαση, λόγω του αυξηµένου κόστους. Για όλα υπάρχει ένα ισοζύγιο στη βάση του οποίου οι τιµές καθορίζονται σε λογικά επίπεδα, το θέµα είναι όµως αν υπήρξε κάποια σοβαρή µελέτη για το πώς θα φτάσουµε σε αυτό το ισοζύγιο.
Ίση και δίκαιη φορολόγηση
Επιπλέον θα πρέπει να υπάρξει συζήτηση για το πώς ενισχύονται οι Κύπριοι επιχειρηµατίες και µισθωτοί σε σχέση µε τα κίνητρα που δίνονται σε ξένους, τα οποία πολύ καλά παραχωρήθηκαν εφόσον είµαστε µια εξωγενής οικονοµία. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι, οποιαδήποτε κέρδη πραγµατοποιούνται εντός της ∆ηµοκρατίας, θα πρέπει να φορολογούνται µε τον ίδιο τρόπο για τους ντόπιους και ξένους επιχειρηµατίες.
Την ίδια στιγµή θα πρέπει να αξιοποιηθεί το εργαλείο της φορολογικής µεταρρύθµισης για παραχώρηση πιστώσεων, κυρίως στην κατηγορία των πολιτών που συγκαταλέγονται στη λεγόµενη µεσαία τάξη, η οποία δεν ανήκει στην κατηγορία των πολιτών που δικαιούνται επιδόµατα, αλλά η καθηµερινή τους ζωή έχει γίνει ιδιαίτερα δύσκολη.
Μονόδροµος η απλοποίηση των διαδικασιών
Φυσικά η αυτοµατοποίηση και η απλούστευση των διαδικασιών (π.χ. ακόµα να υπάρξει επαρκής εξήγηση γιατί για ένα έργο, χρειάζεται πολεοδοµική άδεια και άδεια οικοδοµής, οι οποίες δεν ενοποιούνται) στις δηµόσιες υπηρεσίες θα αναδείξει τις πραγµατικές ανάγκες και θα µπορούν να υπάρξουν µειώσεις. Θα πρέπει να είµαστε έτοιµοι να εφαρµόσουµε τα πορίσµατα των εκθέσεων ακόµα και αν αυτά πολιτικά δεν µας αρέσουν.
Το διοικητικό κόστος για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες γίνεται µεγαλύτερο. Νέες Ευρωπαϊκές Οδηγίες, οι οποίες τις πιο πολλές φορές εφαρµόζονται οριζόντια ανεξαρτήτως µεγέθους και φύσης κάθε εθνικής οικονοµίας, αλλαγές στο διεθνές οικονοµικό περιβάλλον όπως για παράδειγµα η επιβολή των κυρώσεων και των αντικυρώσεων λόγω Ουκρανίας και µια κρατική µηχανή, η οποία ακόµη ακολουθεί δαιδαλώδεις διαδικασίες, οδηγούν τις επιχειρήσεις σε αυξηµένο σταθερό κόστος.
Κορεσµένο τουριστικό µοντέλο
Ο τουρισµός συνεχίζει να προσφέρει σηµαντικά στο ΑΕΠ της χώρας, παρά τις προκλήσεις που αντιµετωπίζει. Το ζητούµενο είναι να παραµείνουµε ανταγωνιστικοί, να υπάρξει προώθηση εναλλακτικών µορφών τουρισµού, να προσελκύσουµε τουρίστες υψηλότερης εισοδηµατικής τάξης και να δούµε µε ποιο τρόπο βρίσκουµε λύσεις στα θέµατα της κλιµατικής αλλαγής.
Τοµέας υπηρεσιών απέναντι σε προκλήσεις
Ένας από τους τοµείς, που αυτή τη στιγµή φαίνεται να αντιµετωπίζει σηµαντικές προκλήσεις και προβλήµατα είναι αυτός των επαγγελµατικών υπηρεσιών, ο οποίος πλέον δεν φιγουράρει στις πρώτες θέσεις σε ό,τι αφορά στους θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης της κυπριακής οικονοµίας.
Πολλοί είναι αυτοί που λένε ότι διέρχεται µια περίοδος αναπροσαρµογής µετά τον πόλεµο στην Ουκρανία, όµως θα πρέπει να υπάρξει σχεδιασµός σε ποιες νέες αγορές θα πρέπει να στοχεύσει. Και για να ανοίξουν αυτές οι αγορές στους επαγγελµατίες του κλάδου, θα πρέπει πρώτα να υπάρξει πολιτική πρωτοβουλία.
Όπως αναφέραµε πιο πάνω η προσέλκυση και ενίσχυση των εταιρειών τεχνολογίας, η προώθηση των επενδυτικών ταµείων αλλά και της ιδιωτικής εκπαίδευσης, αποτελούν παραδείγµατα διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης της κυπριακής οικονοµίας. Και η προσπάθεια θα πρέπει να συνεχίσει.
Να µην παραγκωνίζεται ο πρωτογενής τοµέας
Υπάρχουν σηµαντικές προοπτικές για τους τοµείς της γεωργίας και κτηνοτροφίας εφόσον σηµαντικά προϊόντα που παράγονται στη χώρα µας, όπως το κρασί, το λάδι, οι πατάτες και το χαλλούµι, αναγνωρίζονται διεθνώς για την ποιότητά τους.
Αυτό που χρειάζεται, είναι η πιο συστηµατική παρακολούθηση των αναγκών στα προϊόντα που παράγονται τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό και ο καθορισµός µιας ευέλικτης στρατηγικής µε συνεχή παρακολούθηση.
Συγκεκριµένα µέτρα, µπορούν να ληφθούν ώστε οι συγκεκριµένοι τοµείς να ενισχυθούν, όπως η παροχή κινήτρων για σύµπηξη γεωργικών µονάδων, ώστε να γίνει δυνατός ο εκσυγχρονισµός της καλλιέργειας και η προώθηση νέων οικονοµικά βιώσιµων παραγωγών εξαγωγικού χαρακτήρα.
Τα σχέδια πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Γεωργίας και η όλη αναδιοργάνωση / σύµπηξη δεν θα έχει καµία φορολογική επιβάρυνση, όπως η απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στην περίπτωση που η σύµπηξη αφορά µεταφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.
Ουσιαστικός ο ρόλος του εργατικού δυναµικού
Για να αλλάξει η παραγωγική βάση µιας οικονοµίας πέραν του στρατηγικού σχεδιασµού και της δηµιουργίας των υποδοµών, θα πρέπει να υπάρχει και το ανάλογο εργατικό δυναµικό. Αυτό αρχίζει από την εκπαίδευση, µε τη διασύνδεσή της µε την αγορά εργασίας (και ενδεχοµένως αλλαγή κουλτούρας) σε συνδυασµό µε την προσέλκυση ταλέντων από άλλες χώρες.
Διαβάστε επίσης: Να σταματήσουμε να έχουμε κοντή μνήμη