Το φάντασμα του αποπληθωρισμού φαίνεται ότι τρομάζει σε μεγάλο βαθμό τους επενδυτές και τους αναλυτές των διεθνών αγορών, περισσότερο μάλλον από εκείνο της οικονομικής ύφεσης.
Το φαινόμενο είναι γνωστό ως «Ιαπωνοποίηση» και πήρε το σχεδόν τρομακτικό όνομά του από την τριακονταετή μάχη της Ιαπωνίας κατά του αποπληθωρισμού και της αναιμικής ανάπτυξης που συνοδεύτηκε αναγκαστικά από συνεχώς έκτακτα αλλά μη αποτελεσματικά μέτρα νομισματικής πολιτικής, κάτι που έστελνε το χρέος στον ουρανό και τις αποδόσεις των ομολόγων στα τάρταρα.
Οι διεθνείς αναλυτές εκφράζουν εδώ και αρκετό καιρό ότι η οικονομία της Ευρώπης αρχίζει να παρουσιάζει συμπτώματα της συγκεκριμένης «νόσου». Ωστόσο τρέφουν την –ίσως αβάσιμη;- ελπίδα ότι οι ΗΠΑ με τα σαφώς καλύτερα δημογραφικά στοιχεία και την πιο δυναμική οικονομία, θα βάλει πλάτη για να αποφευχθεί το πρόβλημα, έστω και την τελευταία στιγμή.
Ωστόσο, ο αμερικανικός πληθωρισμός παραμένει επίμονα χαμηλός, η τόνωση από τις φοροαπαλλαγές εξασθενεί και η Fed πρέπει τώρα να μειώσει τα επιτόκια για πρώτη φορά από τότε που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση, ακόμα και η Αμερική αρχίζει να μοιάζει λίγο με την Ιαπωνία, ενώ αν σε αυτό προστεθεί η εξουθενωτική επίπτωση που έχουν οι συνεχιζόμενες εμπορικές εντάσεις, ορισμένοι φοβούνται πως η Ιαπωνοποίηση θα γίνει παγκόσμια.
Σύμφωνα με την Lisa Shalett η οποία είναι chief investment officer της Morgan Stanley Wealth Management στη Νέα Υόρκη, «μπορείς να εθιστείς στα χαμηλά ή αρνητικά επιτόκια», και χαρακτηρίζει το ενδεχόμενο ως «πολύ τρομακτικό».
Η Ιαπωνία, προσθέτει, ακόμα δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει και ο κόσμος βρίσκεται σε πολύ επισφαλή θέση.
Τι φέρνει μαζί της όμως η διαβόητη Ιαπωνοποίηση;
Πρόκειται για αύξηση των ομολόγων με αρνητικές αποδόσεις, η οποία επιταχύνθηκε το καλοκαίρι. Πλέον υπάρχουν ομόλογα αξίας άνω των 16 τρισ. δολαρίων η διαπραγμάτευση των οποίων γίνεται με αποδόσεις υπό του μηδενός, ή άνω του 30% του παγκόσμιου συνόλου.
Με την υποχώρηση των ομολόγων πολλών κρατών υπό το μηδέν, ακόμα και η αγορά αμερικανικών ομολόγων δεν είναι πλέον το καλύτερο δυνατό λιμάνι στην χειρότερη θάλασσα, αλλά ουσιαστικά είναι το μόνο σπίτι που παραμένει όρθιο, ενώ το αμερικανικό χρέος αντιπροσωπεύει το 95% των διαθέσιμων αποδόσεων επενδυτικής κλάσης παγκοσμίως, σύμφωνα με την Bank of America.
Παρόλα αυτά, η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να επεκτείνεται με αξιοπρεπή ρυθμό, με την ισχυρή κατανάλωση να αντισταθμίζει τον πιο αδύναμο κλάδο μεταποίησης. Ακόμα και ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί λίγο.
Ωστόσο, ορισμένοι οικονομολόγοι φοβούνται πως μια συρρίκνωση της μεταποίησης (΄πως και ανακοινώθηκε για πολλοστό συνεχόμενο τρίμηνο) αναπόφευκτα θα επηρεάσει τις δαπάνες, έτσι οι προβλέψεις έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω για φέτος και του χρόνου.
Ορισμένοι φοβούνται ακόμα και ότι μπορεί να επέλθει ύφεση.
«Η παραμονή των επιτοκίων στο μηδέν χωρίς προοπτική διαφυγής είναι πλέον η προσδοκία της αγοράς στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία, με τις μηδενικές ή αρνητικές αποδόσεις να κρατούν για περισσότερο από μια γενιά», σημείωνε την περασμένη εβδομάδα ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Larry Summers, σχολιάζοντας ότι οι ΗΠΑ απέχουν μόνο μια ύφεση από το να περιέλθουν στην ίδια κατάσταση».
«Είτε το ονομάσετε πρόβλημα της μαύρης τρύπας, είτε διαρθρωτική οικονομική στασιμότητα (secular stagnation), ή Ιαπωνοποίηση, αυτά είναι τα ζητήματα που θα πρέπει να ανησυχούν τις κεντρικές τράπεζες», πρόσθετε.
Πάντως, η προοπτική της Ιαπωνοποίησης φέρνει μια σειρά από προβληματισμούς μείζωνος σημασίας, καθώς δεν είναι ελκυστική ούτε για τις επενδύσεις εκτός αγοράς ομολόγων.
«Η προοπτική μιας ευρύτερης, διατηρήσιμης Ιαπωνοποίησης όταν η ανάπτυξη, ο πληθωρισμός και οι αποδόσεις των ομολόγων είναι ήδη πιεσμένα, δεν θα πρέπει να καθησυχάζει κανέναν», είπε.