Μεγάλη ευκαιρία για μεγάλες ανατροπές θεωρεί το lockdown λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού ο Οικονομικός Σχολιαστής των Financial Times Martin Sandbu.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, κάτω από τις όποιες συζητήσεις για το αν τα μέτρα που έχουν λάβει οι χώρες ξεχωριστά έχουν πιάσει τόπο και για το αν η οικονομία θα επανέλθει στα πρότερα επίπεδα, υποβόσκει ένα βαθύτερο φιλοσοφικό και ιδεολογικό ερώτημα, αν δηλαδή ο στόχος θα πρέπει αν είναι μια επιστροφή στην προηγούμενη κανονικότητα όσο το δυνατόν γρηγορότερα και περισσότερο γίνεται ή αν θα πρέπει να ξαναχτιστεί η οικονομία με διαφορετικό και καλύτερο τρόπο.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο τρόπος με τον οποίο θα ευθυγραμμίσει ο κόσμος αυτό το μεγάλο ερώτημα είναι προβλέψιμο σε κάποιον βαθμό, καθώς βασίζεται στις διαφορές στις παγκόσμιες απόψεις που υπήρχαν πριν την κρίση. Έτσι, είναι εντυπωσιακό, αν όχι εκπληκτικό, που τα μέτωπα στον πόλεμο κουλτούρας φαίνεται να μεταφέρονται με ομαλότητα και στον ανταγωνισμό για την μετά την κρίση του Covid-19 κοινωνία.
Τα πιο ισχυρά επιχειρήματα σε κάθε άποψη αναγνωρίζουν ότι έχουμε κλείσει μεγάλα τμήματα της οικονομικής δραστηριότητας οικειοθελώς και όχι αναγκαστικά, για χάρη μιας υψηλότερης προτεραιότητας στην ευημερία του λαού.
Από την άλλη πλευρά κάποιοι ισχυρίζονται πως ακριβώς επειδή έχουμε κλείσει ένα τόσο μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας, δεν μπορούμε τώρα να σκεφτούμε οτιδήποτε θα δυσκολέψει τις επιχειρήσεις να ορθοποδήσουν.
Μπορεί κάποια πράγματα που «θα ήταν ωραίο να είχαμε» όπως η περιβαλλοντική και κοινωνική μεταρρύθμιση που θα ήταν κοστοβόρες για τις επιχειρήσεις και προ κρίσεως, θα πρέπει τώρα να τεθούν εκτός συζήτησης.
Πώς κοστολογεί όμως ο κόσμος τα οφέλη όπως ο καθαρότερος αέρας και τα λιγότερο μολυσμένα νερά, λόγω της μείωσης της ανθρώπινης δραστηριότητας;
Όσο πιο περισσότερο νοιαζόσουν πριν, τόσο πιο πολύ θα θέλεις να αξιοποιηθεί η ευκαιρία για να «κλειδωθεί» το όφελος προς το περιβάλλον που είχε το lockdown και όσο λιγότερο σε απασχολούσε πριν, όμως, τόσο πιο απρόθυμος θα είσαι να το αφήσεις να αποτρέψει την ταχύτερη δυνατόν επιστροφή στο status quo ante της οικονομικής ζωής.
Αυτά είναι τρία σημεία που μου τράβηξαν την προσοχή στον Martin Sandbu, όπου εκτυλίσσεται αυτή η διαφωνία:
(1) Στον αστικό σχεδιασμό και της αστικές μεταφορές. Αρκετές πόλεις, κυρίως το Μιλάνο, έχουν αποφασίσει να ξανα-ανοίξουν τις μετακινήσεις με τρόπο που να ευνοεί τους ποδηλάτες και τους πεζούς και να μειώνει την πρόσβαση των αυτοκινήτων, σε σύγκριση με αυτό που ίσχυε πριν το shutdown, ενώ οι δήμαρχοι του Μάντσεστερ και του Λίβερπουλ έχουν ζητήσει παρόμοια επανεξέταση.
(2) Οι υπερβολικά χαμηλές τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν ουσιαστικά να αλλάξουν την οικονομική δομή του κόσμου και τα εθνικά και παγκόσμια ενεργειακά συστήματα –εάν παραμείνουν έτσι χαμηλές τουλάχιστον. Και υπάρχει λόγος να πιστεύουμε πως θα παραμείνουν έτσι για αρκετό καιρό. Η τρέχουσα υπερβάλλουσα προσφορά που επιχειρείται να αποθηκευτεί θα συνεχίσει να επιβαρύνει την αγορά πετρελαίου ακόμα και όταν αυξηθεί και πάλι η ζήτηση. Και η ζήτηση δεν είναι πιθανό να αυξηθεί στα προηγούμενα επίπεδά της εάν οι επιχειρήσεις και οι οικονομίες αποφασίσουν να κρατήσουν κάποιες από τις πρακτικές που έμαθαν κατά τη διάρκεια του lockdown, όπως η τηλεργασία, η έλλειψη ταξιδίων και η μεταφορά λιγότερων φυσικών αντικειμένων.
(3) Οι προσωπικές αγορές είναι μια μεγάλη απώλεια της κρίσης. Ίσως το τωρινό επεισόδιο θα δώσει το τελειωτικό χτύπημα, σε όφελος του online λιανεμπορίου. Όμως η Mary Portas υποστηρίζειότι μπορεί αντιθέτως να δούμε μια στροφή προς υψηλότερης ποιότητας φυσικές εμπειρίες στο λιανεμπόριο –δηλαδή σε καταστήματα με δημιουργική έκφραση και όχι ομοιογένεια που σκοτώνει την ψυχή.