Του Ξένιου Μεσαρίτη
Οι επικρατέστεροι τρεις υποψήφιοι για την προεδρία της Δημοκρατίας απαντούν 13+1 ερωτήσεις που καθορίζουν την πορεία της κυπριακής οικονομίας.
Το EconomyToday ανάμεσα σε αρκετές καυτές ερωτήσεις που θα μπορούσαν να τεθούν, επέλεξε 14, ώστε να ξεδιπλωθούν στους αναγνώστες και ψηφοφόρους οι επιλογές του καθενός από τους δυνητικά επόμενους επικεφαλής του κράτους της επόμενης πενταετίας.
Διαβάστε τι απαντούν για το 2023, τα επιτόκια και τον πληθωρισμό
Κατά αλφαβητική σειρά οι Αβέρωφ Νεοφύτου, Ανδρέας Μαυρογιάννης και Νίκος Χριστοδουλίδης τοποθετούνται για τις εξελίξεις που φέρνει το γεμάτο προκλήσεις 2023, τον πληθωρισμό, τις αυξήσεις επιτοκίων, το δημόσιο τομέα, τη φορολογική μεταρρύθμιση, το μερίδιο του τουρισμού στο ΑΕΠ, τη διαφθορά, την ενεργειακή πολιτική, το μεταναστευτικό και το παραγωγικό μοντέλο της κυπριακής οικονομίας.
Μέσα από τις απαντήσεις των τριών διαφαίνονται ως ένα σημείο τα προσχέδια του κάδρου της κυπριακής οικονομίας για την περίοδο των επόμενων πέντε ετών για την οποία θα κληθούν να αποφασίσουν με τη ψήφο τους οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Διαβάστε τι απαντούν τρεις υποψήφιοι απαντούν για Εργασία, Τουρισμό και Μεταναστευτικό
10 Η διαφθορά έχει σύμφωνα με τη βιβλιογραφία της οικονομικής μεγέθυνσης αρνητική συσχέτιση με την οικονομική ανάπτυξη, ενώ η Κύπρος έχει ψηλές επιδόσεις στη διαφθορά. Σε ποιες ενέργειες θα προβείτε για την αλλαγή των κυπριακών επιδόσεων της διαφθοράς;
ΑΒΕΡΩΦ ΝΕΟΦΥΤΟΥ
H αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος είναι σημαντική και είναι χρέος όλων μας. Είναι το θεμέλιο της Δημοκρατίας μας. Αυτό θα το πετύχουμε με πράξεις αλλά και κουλτούρα που δεν θα επιτρέπει σε κανένα να εκμεταλλεύεται τη θέση εξουσίας που ο λαός ή το κράτος του εμπιστεύθηκαν. Μόνο έτσι θα επανέλθει η εμπιστοσύνη των πολιτών στους Θεσμούς.
Ήδη, εγκαθίσταται πλέον στην Κύπρο ένα ισχυρό θεσμικό σύστημα καταπολέμησης της διαφθοράς που ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις διεθνών οργανισμών όπως η Greco. Με συγκεκριμένες νομοθεσίες, κώδικες και στρατηγικές. Με την αρχή κατά της διαφθοράς, το πλαίσιο προστασίας μαρτύρων, τη σύγκρουση συμφέροντος και το lobbying. Είναι επίσης ανάγκη να εφαρμοστεί ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό πόθεν έσχες, όπου εξειδικευμένοι ελεγκτές θα ελέγχουν τις μεταβολές στο εισόδημα και την περιουσία. Επιπλέον, όποιος διεκδικεί πολιτειακό αξίωμα θα πρέπει να υπογράφει μια απόλυτη εξουσιοδότηση που να επιτρέπει τον έλεγχο για τον ίδιο και την οικογένειά του όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και παγκόσμια.
Ο μεγαλύτερος εχθρός της διαφθοράς είναι η διαφάνεια. Προτείνουμε τη διαφάνεια σε όλες τις πράξεις, αποφάσεις και πρωτοβουλίες όλων όσων κατέχουν εξουσία, ως τον κορυφαίο τρόπο διασφάλισης της λογοδοσίας και αποκατάστασης της κλονισμένης εμπιστοσύνης των πολιτών. Όπως και την πρόσβαση των πολιτών σε όλα τα δεδομένα της δημόσιας διοίκησης.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Η διαφθορά είναι μια ανοιχτή πληγή στην προσπάθεια για ανάπτυξη και ευημερία. Διευρύνει την ανισότητα και στερεί από τη χώρα την πραγματική αξιοποίηση των παραγωγικών της δυνατοτήτων. Νομίζω είδαμε όλοι ότι τα φαινόμενα διαφθοράς έχουν ενταθεί την τελευταία δεκαετία και μάλιστα έφτασαν μέχρι και τα ανώτατα δώματα της εξουσίας. Όλα αυτά εκθέτουν τη χώρα μας διεθνώς και επιτρέψτε μου να πω ότι το μήνυμα που λαμβάνουμε από τους πολίτες, είναι ότι αισθάνονται να καταρρακώνεται η δική τους αξιοπρέπεια με όλα όσα βλέπουν συχνά το φως της δημοσιότητας. Κυρίως οι νέοι μας, αισθάνονται να μην τους ανήκει αυτή η χώρα, αποκλεισμένοι από τα «μεγάλα», από την παραγωγή πλούτου, από κάθε σοβαρή προοπτική για το μέλλον. Διανύουμε δυστυχώς την εποχή όπου οι πολίτες απαξιώνουν πλήρως όλους σχεδόν τους φορείς εξουσίας. Είναι καθολική η εντύπωση ότι οι φορείς δημόσιας εξουσίας εφαρμόζουν τον Νόμο επιλεκτικά, ενώ η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το Κράτος και τους Θεσμούς έχει καταρρακωθεί. Την ίδια στιγμή, οι διεθνείς δείκτες διαφθοράς κάθε άλλο παρά τιμούν τη χώρα μας. Είναι όλα αυτά που εμείς θα αλλάξουμε. Βασικός μας στόχος είναι να επαναφέρουμε το ήθος στη διακυβέρνηση του τόπου. Τη χρηστή διοίκηση, τη λογοδοσία, τη διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων. Ξέρετε πολλές φορές το ζήτημα της διαφθοράς δεν είναι αποτέλεσμα έλλειψης νομοθεσιών ή κανόνων, αλλά ελλιπούς βούλησης. Κι εμείς έχουμε τη βούληση να βάλουμε φρένο σε αυτά τα φαινόμενα. Την ίδια ώρα προτείνουμε ορισμένα σημαντικά μέτρα τα οποία θωρακίζουμε το Κράτος Δικαίου. Σας αναφέρω μερικά, όπως:
-Θεσμική/νομοθετική ρύθμιση περιορισμού των θητειών σε διάφορα πολιτειακά αξιώματα και εναλλαξιμότητα σε νευραλγικές θέσεις της Δημόσιας Υπηρεσίας.
-Μεταρρύθμιση της Νομικής Υπηρεσίας και διαχωρισμός της αρμοδιότητας του δημόσιου κατήγορου από τη λειτουργία του νομικού συμβούλου του Κράτους.
- Υποχρεωτική δήμευση περιουσιακών στοιχείων, ανάλογης αξίας, πρώην και νυν πολιτειακών αξιωματούχων και δημόσιων λειτουργών, οι οποίοι καταδικάζονται για αδικήματα φοροδιαφυγής, δεκασμού και διασπάθισης δημόσιου χρήματος, όπως και στενών συγγενών τους εξ αίματος ή/και εξ αγχιστείας, αν αποδειχθεί ότι εμπλέκονται.
-Θέσπιση κριτηρίων επιλεξιμότητας και καταλληλότητας για όλους τους διορισμούς και διασφάλιση της γνωμοδοτικής συμμετοχής άλλων οργάνων.
-Εκσυγχρονισμός της δήλωσης «Πόθεν έσχες».
ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ
Η ύπαρξη του φαινομένου της διαφθοράς έχει όντως εμπεδωθεί στη συνείδηση των πολιτών όπως αποτυπώνεται και σε σχετικές έρευνες και αναμφίβολα είναι μια αρνητική εξέλιξη με πολλαπλές αρνητικές συνέπειες. Υπάρχουν φαινόμενα έλλειψης λογοδοσίας και διαφάνειας, υπονόμευσης των Θεσμών και διάβρωσης των παραδοσιακών Ηθικών Αξιών. Όπως ορθά διαπιστώνεται, η διαφθορά επιδρά αρνητικά στην ανταγωνιστικότητα, αμαυρώνει την εικόνα της χώρας και δυσχεραίνει την προσέλευση ποιοτικών επενδύσεων, περιορίζοντας τις δυνατότητες της οικονομίας για ανάπτυξη.
Η ανάγκη για την ανασύνταξη του κράτους είναι επιτακτική. Επιβάλλεται η αποκατάσταση του αισθήματος ενός Κράτους Δικαίου.
Μέσα από σειρά προτάσεων στοχεύουμε στην ανάπτυξη κουλτούρας μηδενικής ανοχής στη βάση εμπιστοσύνης, διαφάνειας, λογοδοσίας και αποτελεσματικότητας. Προωθούμε αριθμό θεσμικών μεταρρυθμίσεων για καλύτερη συνεργασία μεταξύ των τριών εξουσιών, αξιολογούμε στη βάση των συστάσεων της GRECO τον διαχωρισμό του ρόλου του νομικού συμβούλου του κράτους από εκείνο του δημόσιου κατήγορου, εισάγουμε ειδικά κριτήρια για τον διορισμό ανεξάρτητων αξιωματούχων, ενισχύουμε τα αποτρεπτικά μέτρα για τη σύγκρουση συμφερόντων, θεσμοθετούμε κανονισμούς για την πρόσληψη συγγενικών προσώπων, εκσυγχρονίζουμε τη δημόσια διοίκηση στοχεύοντας στη λογοδοσία και την αποτελεσματικότητα και υιοθετούμε τον Θεσμό της Συμμετοχικής Δημοκρατίας, ώστε οι πολίτες να συμμετέχουν πιο ενεργά και αμεσότερα για τη διαμόρφωση πολιτικών.
11 Πόρισμα για την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας, πόρισμα για το κλείσιμο του Συνεργατισμού και πορίσματα για το Πρόγραμμα των «Χρυσών Διαβατηρίων». Από τα πορίσματα προκύπτουν ευθύνες και συμπεράσματα αλλά δεν έχουν υπάρξει τιμωρίες, παρά το γεγονός ότι κάποιες υποθέσεις έχουν οδηγηθεί στα δικαστήρια και παρατηρείται αδράνεια ως προς την εξέλιξη των υποθέσεων. Θα προχωρήσετε τις διαδικασίες με στόχο την απόδοση δικαιοσύνης και την τιμωρία όσων εμπλέκονται, ώστε να αποκατασταθεί το αίσθημα ενός Κράτους Δικαίου ανάμεσα στους πολίτες;
ΑΒΕΡΩΦ ΝΕΟΦΥΤΟΥ
Για όσα αναφέρετε τα έχουν επιληφθεί οι αρμόδιες Αρχές και οδηγείται στη δικαιοσύνη σειρά υποθέσεων για εκδίκαση. Δεν είναι δουλειά των πολιτικών να παρεμβαίνουν σε υποθέσεις που βρίσκονται ενώπιον της δικαιοσύνης ή να αντικαθιστούν τις ανεξάρτητες ανακριτικές Αρχές. Δική μας δουλειά είναι να καταστήσουμε τη διαφάνεια ως τον υπέρτατο παράγοντα όλων των πτυχών της δημόσιας ζωής. Και προς αυτή την κατεύθυνση όπως σας απάντησα και προηγουμένως, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη σειρά νομοσχεδίων αλλά και δικών μας πολιτικών προτάσεων.
Στόχος είναι να διορθώσουμε τα όσα λάθη έχουν γίνει και να περιβάλλουμε τη δημόσια ζωή με ένα θεσμικό πλαίσιο που θα αποτρέπει κάθε παραβατική ενέργεια και συμπεριφορά εις βάρος της χώρας μας και των συμπολιτών μας.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Ξέρετε η ατιμωρησία είναι μεγάλο πρόβλημα στον τόπο μας, που επιτείνει τη διαφθορά και τη διαπλοκή. Όντως πορίσματα πάνε και έρχονται αλλά ελάχιστες περιπτώσεις κατέληξαν τελικά σε καταδικαστικές αποφάσεις. Η εκτελεστική εξουσία δεν μπορεί να παρέμβει στη δικαιοσύνη ούτε να αντικαταστήσει τη δικαστική εξουσία. Συνεπώς το μόνο πράγμα που μπορούμε να διαβεβαιώσουμε τους πολίτες, είναι ότι εμείς θα διευκολύνουμε τη δικαιοσύνη για να κάνει το καθήκον της, ώστε να διερευνήσει ως οφείλει κάθε καταγγελία για ενδεχόμενη διαφθορά. Σε αντίθεση με την απερχόμενη κυβέρνηση, που όπως όλοι είδαμε σε πολλές περιπτώσεις, ήρθε σε ρήξη με τους Ανεξάρτητους Θεσμούς που επιχείρησαν να της ασκήσουν έλεγχο. Σε ό,τι μας αφορά λοιπόν, ναι ξεκάθαρα όλα τα πορίσματα, για την οικονομία, για το κλείσιμο του Συνεργατισμού και το τεράστιο σκάνδαλο των «Χρυσών Διαβατηρίων», θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη προς πλήρη διαλεύκανση. Από εμάς, η ατιμωρησία δεν θα γίνει ανεκτή. Αξίζει, επίσης, να αναφέρω ότι έχουμε εκπονήσει ένα συνολικό σχεδιασμό για μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, ώστε να της παρέχουμε τα εργαλεία να επιτελέσει αποτελεσματικά το έργο της. Αναφέρω επιγραμματικά μερικές από τις προτάσεις μας:
-Μετά την ψήφιση πρόσφατα του πρώτου πακέτου, θα επικεντρωθούμε στη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας δικαιοδοσίας, επιλύοντας καταρχάς το χρονίζον πρόβλημα της καθυστέρησης εκδίκασης χιλιάδων υποθέσεων.
-Διασφάλιση του δικαιώματος πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλους, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Μηχανισμός ελέγχου του Θεσμού της Νομικής Αρωγής, επέκταση του δικαιώματος για νομική αρωγή στη βάση κοινωνικο-οικονομικών κριτηρίων.
-Εκσυγχρονισμός των Θεσμών και απλοποίηση των διαδικασιών Πολιτικής Δικονομίας. Εκσυγχρονισμός και αποτελεσματικότητα του δικαίου εκτέλεσης των αποφάσεων.
-Ίδρυση Δικαστηρίου απαιτήσεων μικρής κλίμακας, για αποφόρτιση των Επαρχιακών Δικαστηρίων.
-Άμεση υλοποίηση και διαρκής εκσυγχρονισμός της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης σε όλα τα επίπεδα, περιλαμβανομένης και της ψηφιοποίησης του Πρωτοκολλητείου.
-Εφαρμογή του Θεσμού ODR (online dispute resolution), ειδικότερα σε διαδικασίες όπου δεν απαιτείται προσαγωγή μαρτυρίας, όπως για παράδειγμα στην αναθεωρητική δικαιοδοσία και στο Δικαστήριο διεθνούς προστασίας.
ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ
Είμαστε ένα Κράτος Δικαίου, μέλος της Ε.Ε. και ως τέτοιο η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι δεδομένη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση δεν έχει την αρμοδιότητα άσκησης διώξεων, ούτε μπορεί να παρεμβαίνει στο ανακριτικό έργο, ούτε μπορεί να υποκαταστήσει τα δικαστήρια. Συμφωνούμε σε αυτό που σημειώνετε ότι θα πρέπει να εμπεδωθεί το αίσθημα δικαίου, ειδικά όταν υπάρχουν πορίσματα ερευνητικών επιτροπών και θα διαβουλευθούμε με όλους τους εμπλεκόμενους, ώστε εάν υπάρχει το παραμικρό που μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση εκ μέρους της κυβέρνησης, να γίνει. Είτε με αλλαγή νομοθεσιών, είτε με περαιτέρω μεταρρυθμίσεις.
12 Η εικόνα της πόλης της Λεμεσού 20 χρόνια πριν και σήμερα είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι στην Κύπρο υπήρξε φούσκα ακινήτων και ανισόρροπη κατασκευαστική έκρηξη, κυρίως ως απότοκο των αναπτύξεων που είχαν ως κινητήριο μοχλό το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα. Πώς σχολιάζετε το εν λόγω μοντέλο ανάπτυξης και πώς προτίθεστε να συνεχίσουμε;
ΑΒΕΡΩΦ ΝΕΟΦΥΤΟΥ
Το Επενδυτικό Πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε μια εποχή που το είχε ανάγκη η οικονομία μας. Και μιλώ από το 2012 και μετά. Ως πρόγραμμα έχει κριθεί τόσο για τα σωστά του, όσο και για τα λάθη του. Πλέον έχει καταργηθεί και δεν τίθεται θέμα επιστροφής του.
Πρέπει, ωστόσο, να σημειώσω το γεγονός ότι για μια ακόμη φορά οι Κασσάνδρες διαψεύστηκαν. Εκείνοι που προέβλεπαν οικονομική καταστροφή με τη διακοπή του προγράμματος. Η οικονομία μας μετά τη διακοπή του προγράμματος καταγράφει για δυο συνεχόμενες χρονιές ρυθμό ανάπτυξης 6%. Αυτό δεν είναι τυχαίο αλλά είναι απότοκο του γεγονότος ότι η οικονομία μας δεν είναι μονομερής αλλά καταφέραμε να αναπτύξουμε ένα ευρύτερο πλέγμα έλευσης επενδύσεων και αναπτύξεων, ενώ προχωρήσαμε και σε μεγάλο μέρος των μεταρρυθμίσεων που είχε ανάγκη ο τόπος. Και οι τιμές των ακινήτων όχι μόνο δεν έπεσαν αλλά και αυξήθηκαν.
Το αποτέλεσμα είναι μια οικονομία δυνατή, έτοιμη να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις που έχει απέναντί της, νοουμένου ότι θα εξακολουθήσουμε να έχουμε ισχυρή και σταθερή κυβέρνηση που θα μπορεί να αντιμετωπίσει τους εξωγενείς κινδύνους.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Είναι βασική μας θέση ότι το οικονομικό μοντέλο της χώρας, που σήμερα βασίζεται στο πρόσκαιρο κέρδος, έχει προ πολλού φτάσει σε τέλμα. Έχετε αναφέρει ένα πολύ καλό παράδειγμα που το επιβεβαιώνει. Τη δεκαετία που μας πέρασε οι κυβερνώντες έδωσαν ένα πακέτο κινήτρων μέσα από το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων, που όλα στόχευαν στις μεγάλες αναπτύξεις πολυτελών διαμερισμάτων. Γι’ αυτά τα διαμερίσματα, η ζήτηση υπήρξε τεχνητή. Δεν υπήρξε στην ουσία εξυπηρέτηση μίας ανάγκης. Με αποτέλεσμα, όλες οι παραγωγικές δυνάμεις της Λεμεσού, αλλά και κατ’ επέκταση της χώρας, να επιδοθούν στην κατασκευή αυτών των πολυτελών μονάδων, αντί να κατασκευάζουν ακίνητα σε προσιτές τιμές αγοράς και ενοικίασης. Έτσι η πραγματική ζήτηση από συμπολίτες μας, φοιτητές, νεαρά ζευγάρια και εργαζόμενους που φτάνουν για εργασία στην πόλη της Λεμεσού, να μην μπορεί να καλυφθεί, καθώς η προσφορά είναι μειωμένη. Μετά τη διεθνή κατακραυγή και το ρεζίλεμα της χώρας από τα παράτυπα διαβατήρια σε υπόδικους και φυγάδες, τερματίσαμε το πρόγραμμα και από το ζενίθ, οι κατασκευές έφτασαν στα ναδίρ. Σήμερα οι πρώτοι που πάνε στο ταμείο ανεργίας είναι οι εργαζόμενοι αυτού του κλάδου. Μας έμεινε όμως κληρονομιά η στρέβλωση των υψηλών τιμών και ενοικίων. Η δική μας φιλοσοφία έγκειται στην ισορροπημένη ανάπτυξη. Στη λήψη πολιτικών αποφάσεων από το κράτος που θα εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, που θα διασφαλίζουν σταθερή προοπτική για κάθε κλάδο και ανάπτυξη σε στέρεη βάση με μακροπρόθεσμα οφέλη αντί πρόσκαιρα. Πιο συγκεκριμένα, για τον κατασκευαστικό κλάδο, θα δοθούν κίνητρα φορολογικά και πολεοδομικά, ενώ θα επιβληθεί τέλος αδρανούς περιουσίας μεγάλης αξίας, στα αστικά κέντρα, που θα λειτουργήσει ως αντικίνητρο στη συσσώρευση αδρανούς πλούτου. Την ίδια ώρα, ο παραγωγικός πλούτος, θα ενθαρρυνθεί για νέες επενδύσεις, με στοχευμένα κίνητρα σε κάθε κλάδο, τουρισμό, ναυτιλία, μεταποίηση και πρωτογενή τομέα. Ειδικά οι υπηρεσίες που αποτελούν ένα πολύ σημαντικό τομέα για μια μικρή νησιώτικη χώρα όπως η Κύπρος, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχουν πληγεί από τα σκάνδαλα διαφθοράς της απερχόμενης διακυβέρνησης ΔΗΣΥ-Αναστασιάδη. Βασικός μας στόχος είναι να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία των χρηματοοικονομικών μας υπηρεσιών και την ίδια ώρα με κίνητρα να προσελκύσουμε εταιρείες που να έχουν φυσική παρουσία στην Κύπρο. Που θα φέρουν χρήμα, θα εργοδοτήσουν προσωπικό και θα έχουν ως μόνιμη έδρα την Κύπρο για τις δραστηριότητές τους εντός κι εκτός Ε.Ε.. Όλα τα κίνητρα βεβαίως, θα υπηρετούν τον στόχο της πράσινης μετάβασης και της αειφορίας, ώστε να επιτύχουμε τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού και της Ε.Ε..
ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ
Ο κατασκευαστικός τομέας έχει προσφέρει σημαντικό έργο κατά την ανοικοδόμηση της οικονομίας μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και μετά την οικονομική κρίση του 2013. Ο κάθε τομέας της οικονομίας είναι σημαντικός εφόσον συνεχίζει να προσφέρει στο ΑΕΠ και θεωρώ ότι οι προοπτικές τού εν λόγω τομέα είναι θετικές εφόσον καταφέρουμε ως οικονομία να μεταβούμε στο οικονομικό μοντέλο που παρουσιάζεται στο «Όραμα 2035». Μέσα από το μοντέλο αυτό, στοχεύουμε στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας. Στόχος είναι από τη μια η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της κυπριακής οικονομίας και από την άλλη, η προώθηση και πιο υποσχόμενων μορφών ανάπτυξης και η προώθηση νέων παραγωγικών τομέων, όπως της τεχνολογίας (π.χ. αγροτεχνολογία, πληροφορική, πράσινη μετάβαση), της έρευνας και του πολιτισμού. Μιας οικονομίας που καινοτομεί και είναι την ίδια στιγμή ανθεκτική, βιώσιμη, διευρυμένη και λιγότερο επιρρεπής σε εξωγενείς παράγοντες.
ΑΒΕΡΩΦ ΝΕΟΦΥΤΟΥ
Οι συνθήκες της παρούσας συγκυρίας και δυστυχώς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, είναι ευνοϊκές για το ενεργειακό μέλλον της Κύπρου. Η ηλιακή τεχνολογία είναι πολύ φθηνότερη και αποδοτική, η τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ έχει ωριμάσει, αλλά έχουμε ακόμη συγκεκριμένα βήματα να κάνουμε όπως το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η εισαγωγή του Θεσμού του Οne Stop Center για αδειοδότηση έργων ΑΠΕ, ενώ ήδη έχουν εξασφαλιστεί €334 εκατ. για επιχορηγήσεις έργων ενεργειακής αναβάθμισης και ΑΠΕ.
Το 2021 προκηρύχθηκαν σχέδια χορηγιών για ενεργειακή αναβάθμιση και εγκατάσταση ΑΠΕ πέραν των €40 εκατομμυρίων, ενώ εντός του 2022 το συνολικό ποσό που θα προκηρυχθεί σε σχέδια θα είναι υπερδιπλάσιο και θα ξεπερνά τα €150 εκατομμύρια, περισσότερα απ’ όσα είχαν προκηρυχθεί συνολικά την περίοδο 2015-2020.
Προχωρούμε λοιπόν στην Επόμενη Μέρα της Ενέργειας με ένα γενναίο πλάνο εμπλουτισμένο με την εγκατάσταση συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε όλα τα δημόσια κτήρια, σχολεία, νοσοκομεία, υπουργεία, αλλά και κίνητρα για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κάθε κτήριο. Σε συνδυασμό με την επέκταση των προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων και την ενθάρρυνση της εγκατάστασης συστημάτων αποθήκευσης, θα πετύχουμε τη μείωση της κατανάλωσης μαζί με την αυτοπαραγωγή.
Ήδη το ποσοστό δυνατότητας αυτοπαραγωγής αυξήθηκε στο 100%. Στόχος μας είναι, μόλις το δίκτυο διανομής αναβαθμιστεί, η δυνατότητα αυτοπαραγωγής να ανέβει στο 125%, προκειμένου το κάθε νοικοκυριό να μπορεί να έχει και έσοδα, χωρίς φορολογική επιβάρυνση, από την παραγωγή ρεύματος με ανανεώσιμες πηγές, περνώντας από το Net Metering στο Net Billing. Ένας σχεδιασμός που σταδιακά μπορεί να επεκταθεί στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, τη γεωργία και τη βιομηχανία του τόπου.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Πράγματι η κατανάλωση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι σήμερα στο 12%. Οι στόχοι που έθεσε η κυβέρνηση ήταν εξαρχής πολύ χαμηλοί και πάλι δυσκολεύτηκε να τους πετύχει. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα είναι στο 35%, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι στο 37%. Είναι γεγονός, επίσης, ότι η αδράνεια της απερχόμενης κυβέρνησης όσον αφορά τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα έχει μεγάλο κόστος για τον καταναλωτή. Το Mea Culpa που ζήτησε τις προάλλες ο Υπ. Οικ. κοστίζει μερικά εκατομμύρια τον χρόνο σε πρόστιμα, ρύπους και ακριβό μαζούτ, τα οποία πληρώνουν οι πολίτες. Αν συνυπολογίσουμε και την καθυστέρηση στην έλευση του φυσικού αερίου, το κόστος ξεπερνά τα 200 εκατομμύρια ετησίως. Αισθάνομαι παράλληλα την ανάγκη να αναφέρω ότι με μετρήσεις του 2020, 21% των συμπολιτών μας ζούσαν σε κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας. Σήμερα με την ακρίβεια να καλπάζει, οι πολίτες είναι περισσότερο ανοχύρωτοι και το ποσοστό, λυπάμαι που το λέω, θα διογκωθεί ανησυχητικά. Πρωτίστως για εμάς είναι αδήριτη ανάγκη να φέρουμε το φυσικό αέριο στον τόπο μας, ώστε να μειώσουμε το κόστος παραγωγής ενέργειας. Αυτό ως ένα μεταβατικό στάδιο καθώς το 2030 και το «Fit for 55», είναι κοντά. Παράλληλα, για σκοπούς μείωσης του κόστους αλλά και στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, έχουμε σχεδιάσει προγράμματα καθολικής εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων, με κλιμακωτή επιδότηση που θα φτάνει μέχρι και 100% για ευάλωτα νοικοκυριά. Επενδύσεις για αναβάθμιση του δικτύου από τα έσοδα δημοπράτησης των ρύπων με ταυτόχρονη δημιουργία υποδομών αποθήκευσης ενέργειας. Χρηματοδότηση για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε όλα τα δημόσια κτήρια. Χρηματοδότηση Δήμων και Κοινοτήτων για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων για κοινοτικές ανάγκες και στήριξη στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέσα από χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Επιγραμματικά, να αναφέρω ότι υιοθετούμε πρακτικές «έξυπνων πόλεων», με χρήση της ηλεκτροκίνησης στις μαζικές μεταφορές και ποδηλατοδρόμους, ενώ οι ειδικές επενδύσεις προς το υδρογόνο που λαμβάνεται από τις ΑΠΕ και προς νέες τεχνολογίες, θα βοηθήσουν τη χώρα μας να μην ξαναγίνει ουραγός στην ενέργεια.
ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ
Το ενεργειακό μέλλον της Κύπρου είναι ελπιδοφόρο δεδομένου ότι θα υιοθετήσουμε άμεσα, απλά και ουσιαστικά μέτρα προκειμένου να μεταβούμε από Συμβατικές Πηγές Ενέργειας, σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Όντως, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας η Κύπρος βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσεις αναφορικά με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και αυτό μας αφήνει περιθώρια μεγάλης προόδου.
Η Ενεργειακή Στρατηγική που προτείνουμε έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο και τις επιχειρήσεις, αφού η κρίση που μαστίζει την Ευρώπη επηρεάζει πρωτίστως τα νοικοκυριά και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Αποτελείται από 3 πολιτικές με συγκεκριμένα και αλληλένδετα μέτρα.
Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται μέτρα για οικονομικά προσιτή ενέργεια στον καταναλωτή, μέτρα για την περαιτέρω προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και της διείσδυσης ΑΠΕ στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης και μέτρα για τη βέλτιστη αξιοποίηση των υδρογοναθρακικών πόρων της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) ως μεταβατική δράση προς επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας.
Αναφορικά με τη διείσδυση ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι απαραίτητη η δημιουργία των απαραίτητων δομών, η απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών και η προώθηση προγραμμάτων επενδύσεων και κινήτρων. Έχουμε προχωρήσει στον σχεδιασμό μιας σειράς από κοστολογημένες δράσεις που θα συμβάλουν ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση άμεσα και αποτελεσματικά.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, απλοποιούμε τις διαδικασίες, διευρύνουμε τους δικαιούχους και αυξάνουμε κλιμακωτά τις χορηγίες:
- Για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών.
- Για την αντικατάσταση ενεργοβόρων συσκευών.
- Για τη θερμομόνωση των υποστατικών.
- Για την αντικατάσταση των συμβατικών οχημάτων με υβριδικά και ηλεκτροκίνητα οχήματα.
Παράλληλα, προωθούμε και απλοποιούμε τις διαδικασίες που αφορούν το virtual net metering για την αξιοποίηση των ΑΠΕ από διαμερίσματα και γραφεία, ενώ εισάγουμε καινοτόμες μορφές χρηματοδότησης για την πράσινη μετάβαση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
13+1 Σύμφωνα με υπολογισμούς το κράτος το 2022 θα απολέσει 80 εκατομμύρια ευρώ φόρους καυσίμων λόγω του ότι μερίδα Κυπρίων επιλέγουν να βάζουν καύσιμα από τα κατεχόμενα. Ο Σύνδεσμος Πρατηριούχων αναφέρει ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί εύκολα αν εφαρμοζόταν ο κανονισμός της Πράσινης Γραμμής. Προτίθεστε να αντιμετωπίσετε εάν εκλεγείτε αυτό το ζήτημα των διαφυγόντων εσόδων προς το ψευδοκράτος;
ΑΒΕΡΩΦ ΝΕΟΦΥΤΟΥ
Πιστεύω ότι το θέμα των καυσίμων μπορεί να αντιμετωπιστεί σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σήμερα γίνεται dumping τιμών και επιπρόσθετα τα καύσιμα δεν είναι στα πρότυπα ποιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό υπάρχει η δυνατότητα λύσης και χωρίς αλλαγή του κανονισμού της Πράσινης Γραμμής.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Συγγνώμη αλλά νομίζω χάνουμε τη μεγάλη εικόνα εδώ που είναι η κατοχή της πατρίδας μας. Και δεν το λέω αυτό για να αποφύγω το ερώτημά σας, αλλά για να τονίσω πως τα 80 εκ. στα οποία αναφέρεστε δεν είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό τού τι χάνουμε καθημερινά με τη συνεχιζόμενη κατοχή και το τι μπορεί να χάσουμε στο μέλλον. Σε ό,τι αφορά τα διαφυγόντα ποσά από φόρους λόγω της προμήθειας καυσίμων από τα κατεχόμενα, είναι επίσης σοβαρό πρόβλημα, αλλά η λύση του περνά μέσα από τη μείωση των τιμών των καυσίμων και μια ευρύτερα ευαίσθητη προσέγγιση. Αυτά τα πράγματα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά μόνο μέσα από λύση του Κυπριακού. Όσο έχουμε κατοχή, ο πρόσφυγας θα στερείται της περιουσίας, η οικονομία τους πόρους και τις δυνατότητες για ανάπτυξη, η κοινωνία το κόστος της αβεβαιότητας και των εξοπλισμών και οι πρατηριούχοι πελάτες και το κράτος φόρους. Μην περιμένετε από εμάς αστυνόμευση και συρματοπλέγματα για να λυθούν τα προβλήματα της κατοχής, αλλά άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών για λύση και απελευθέρωση.
ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ
Θέση μας είναι ότι η πιστή και αυστηρή εφαρμογή του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής είναι επιβεβλημένη προκειμένου να μην παρατηρούμε το πρόβλημα της απώλειας εσόδων για το κράτος, καθώς και τον αθέμιτο ανταγωνισμό για τις επιχειρήσεις που λειτουργούν νόμιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Οι οποιεσδήποτε ενέργειές μας για την εφαρμογή του κανονισμού πρέπει πάντα να συνάδουν και με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να υπάρχει συνεχής διάλογος και συντονισμός με τους κοινωνικούς εταίρους.