Συνέντευξη στην Ευδοκία Παπαδοπούλου
Έχοντας συμβάλει σημαντικά τα τελευταία 15 χρόνια στην ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην κυπριακή αγορά, η δρ Σίλια Χατζηχριστοδούλου κάνει τη δική της αποτίμηση. Η ιδρύτρια και γενική διευθύντρια της GrantXpert Consulting -μίας εκ των πιο επιτυχημένων συμβουλευτικών εταιρειών της Κύπρου στον τομέα των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων- περιγράφει στο Economy Today πως το ενδιαφέρον των γυναικών της Κύπρου για το επιχειρείν συνεχώς αυξάνεται, αποκαλύπτοντας παράλληλα, ποιοι αναδεικνύονται ως οι δημοφιλέστεροι τομείς δραστηριοποίησης. Επισημαίνει, εντούτοις, πως υπάρχουν αδυναμίες ως προς τη γυναικεία εκπροσώπηση στη start-up σκηνή, υπογραμμίζοντας πως γίνονται κινήσεις για να ανατραπεί αυτή η εικόνα.
Σημειώνει δε, πως το εύρος των χρηματοδοτήσεων για μία νέα γυναίκα επιχειρηματία είναι σήμερα μεγαλύτερο σε σύγκριση με πριν από μία δεκαετία, τονίζοντας, ωστόσο, πως «λείπει» εκείνο το πρόγραμμα που να στηρίζει όσες ήδη έχουν κάνει το βήμα. Μοιράζεται ακόμη, τη δική της εμπειρία ως επιχειρηματίας και δεν κρύβει πως το δίπτυχο προσωπική – επαγγελματική ζωή δεν είναι εύκολο να το ισορροπείς, διαμηνύοντας πως πρόκειται για «καθημερινό αγώνα». Είναι επίσης, ειλικρινής και λέει ανοιχτά πως «η επιχειρηματικότητα δεν είναι για όλους και όλες», στέλνοντας το μήνυμα σε όσες γυναίκες επιθυμούν να «τρέξουν» στον επιχειρηματικό στίβο πως θα πρέπει να. στρωθούν στο διάβασμα.
Από το 2009 μέχρι σήμερα, η εταιρεία σας έχει βοηθήσει κυπριακούς Οργανισμούς να εξασφαλίσουν εκατομμύρια ευρώ από προγράμματα χρηματοδότησης της Ε.Ε.. Πώς θα αξιολογούσατε τη γυναικεία συμμετοχή;
Τα Σχέδια Επιχορηγήσεων από τα διαρθρωτικά ταμεία και τα ανταγωνιστικά προγράμματα της Ε.Ε. είναι σημαντικά εργαλεία για την προώθηση της Επιχειρηματικότητας, της Καινοτομίας και της Ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Ως εκ τούτου, η εταιρεία μας συμβάλλει ενεργά στην προώθηση αυτών των Σχεδίων μέσω εκδηλώσεων και σχετικών δημοσιεύσεων στα ΜΜΕ και καθοδηγούμε τους ενδιαφερόμενους αιτητές πώς να ετοιμάσουν τις αιτήσεις και τα σχετικά δικαιολογητικά για κάθε Σχέδιο.
Από το 2009 μέχρι σήμερα η GrantXpert έχει βοηθήσει πέραν των 130 νέων επιχειρηματιών, ανδρών και γυναικών, να εξασφαλίσουν επιχορήγηση από το Σχέδιο Νέας Επιχειρηματικής Δραστηριότητας, 15 επιχειρήσεις και start-ups να εγκριθούν από το Σχέδιο Επιχειρηματικής Καινοτομίας που είχε προκηρύξει πριν μερικά χρόνια το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, καθώς και 5 ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων να εγκριθούν από το ιδιαίτερα ανταγωνιστικό Σχέδιο PRE-SEED του ΙδΕΚ. Η συμμετοχή των γυναικών είναι ίση στο Σχέδιο νέας Επιχειρηματικής Δραστηριότητας με τους άνδρες, μάλιστα στις παρουσιάσεις που κάνουμε για το εν λόγω Σχέδιο έρχονται πολύ περισσότερες γυναίκες παρά άνδρες. Τα πράγματα είναι διαφορετικά στο Σχέδιο PRE-SEED για νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups), όπου βλέπουμε πολύ πιο μικρούς αριθμούς συμμετοχής γυναικών και για αυτό τον λόγο το ΙδΕΚ έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην ενθάρρυνση των γυναικών και δίνοντάς τους πλεονέκτημα στην κατάταξη των επιτυχόντων, εφόσον έχουν εξασφαλίσει υψηλή βαθμολογία από τους εξωτερικούς αξιολογητές.
Πέραν των 1000 γυναικών σε 10 χρόνια
Θα μπορούσατε να μας δώσετε κάποια αριθμητικά στοιχεία; Για παράδειγμα, πόσες γυναίκες έχουν εξασφαλίσει μέχρι σήμερα χρηματοδότηση; Γνωρίζουμε πόσες start-ups διοικούνται σήμερα από γυναίκες στην Κύπρο;
Μέσα από τα δικά μας στοιχεία και την ενημέρωση που λαμβάνουμε από το ΥΕΕΒ, το Σχέδιο Νέας Επιχειρηματικής Δραστηριότητας (Σχέδιο Νεανικής και το Σχέδιο Γυναικείας Επιχειρηματικότητας), πέραν των 1000 γυναικών έχουν επιχορηγηθεί τα τελευταία 10 χρόνια. Για τις start-ups δεν υπάρχει επίσημη ενημέρωση ως προς τον αριθμό των γυναικών και των ανδρών που συμμετέχουν σε κάθε επιτυχημένη πρόταση, αλλά σίγουρα η συμμετοχή των γυναικών είναι εμφανώς μειωμένη στο συγκεκριμένο Σχέδιο και φέτος έχουν παρθεί διορθωτικά μέτρα για να ενισχύσουν το ενδιαφέρον και τα κίνητρα των γυναικών να εμπλακούν σε καινοτόμες start-ups και να υποβάλουν αίτηση για εξασφάλιση επιχορήγησης. Είναι πολύ θετικό το ότι υπάρχουν προγράμματα στήριξης για τις καινοτόμες επιχειρήσεις, όπως είναι το Idea Innovation Center της Τράπεζας Κύπρου, το πρόγραμμα EUC Start-ups powered by Microsoft του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, το A.R.I.S της Deloitte στη Λεμεσό και το Chrysalis Leap, όπου προσφέρεται εκπαίδευση, καθοδήγηση από μέντορες και ευκαιρίες δικτύωσης και σε αυτά τα προγράμματα υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από νεαρά κορίτσια και γυναίκες για συμμετοχή.
Πού στρέφουν οι γυναίκες το ενδιαφέρον τους
Μέσα από τον δικό σας ρόλο, διαπιστώνετε να αυξάνεται το ενδιαφέρον από πλευράς Κυπρίων γυναικών για το επιχειρείν; Υπάρχουν τομείς στους οποίους παρατηρείται μεγαλύτερο ενδιαφέρον συγκριτικά με άλλους;
Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι συνεχώς αυξάνεται το ενδιαφέρον των γυναικών της Κύπρου για το επιχειρείν. Αυτό το διαπιστώνουμε τόσο από τα σχετικά σεμινάρια που διιοργανώνουμε, με στόχο τη γυναικεία ενδυνάμωση και την ενημέρωση για τα ευρωπαϊκά προγράμματα επιχορηγήσεων που μπορούν να συμβάλουν θετικά στο ξεκίνημα της δικής τους εταιρείας όσο και από τις γυναίκες που βοηθάμε να αιτηθούν διάφορες επιχορηγήσεις.
Οι τομείς που βλέπουμε να υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον είναι το Ηλεκτρονικό Εμπόριο, μέσα από τη δημιουργία e-shops, ο τομέας της Ομορφιάς, της Αισθητικής και της Μόδας, καθώς και ο τομέας δημιουργίας νέων Τεχνολογικών Προϊόντων (όπως εφαρμογές για το κινητό, εκπαιδευτικές πλατφόρμες κ.λπ.).
Καλύτερα μεν, «κάτι» λείπει δε
Θα λέγατε πως υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους που προωθούν τη γυναικεία καινοτόμο επιχειρηματικότητα; Πώς αξιολογείτε τις κινήσεις από πλευράς πολιτείας, καθώς και άλλων εμπλεκόμενων φορέων προς αυτή την κατεύθυνση;
Σίγουρα υπάρχει μεγαλύτερο εύρος χρηματοδοτικών προγραμμάτων για μια νέα γυναίκα επιχειρηματία από ό,τι υπήρχε πριν 10 χρόνια. Σχέδια όπως αυτό για Νέα Επιχειρηματική Δραστηριότητα του ΥΕΕΒ, το Σχέδιο PRE-SEED και SEED για καινοτόμες επιχειρήσεις από το ΙδΕΚ, τα Σχέδια για νέους Αγρότες του Υπουργείου Γεωργίας, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Πρόγραμμα EIC Accelerator για καινοτόμα start-ups δίνουν πολλές ευκαιρίες για εξασφάλιση επιχορήγησης για μια νέα γυναίκα επιχειρηματία. Παρόλα αυτά, λείπει εκείνο το πρόγραμμα που να στηρίζει τις υφιστάμενες γυναίκες επιχειρηματίες, που έχουν ήδη δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά και χρειάζονται οικονομική βοήθεια για να αναπτύξουν την εταιρεία τους περαιτέρω και να τη μεγαλώσουν, κατακτώντας νέες αγορές, νέους τομείς και αναπτύσσοντας νέα προϊόντα και υπηρεσίες.
Η Ευρώπη «σπρώχνει»
Έρευνες καταδεικνύουν πως μόλις το 1% των κεφαλαίων που επενδύουν τα Venture Capital Funds (VCs) διοχετεύεται σε ευρωπαϊκές startups με ιδρύτρια γυναίκα. Συγκεκριμένα, το 2021 το ποσοστό έφτασε το 0,7%, το χαμηλότερο της τελευταίας δεκαετίας. Ποια η δική σας ερμηνεία γι’ αυτό το φαινόμενο;
Σίγουρα όταν οι ιδρυτές των καινοτόμων start-ups που επικοινωνούν με αυτά τα VCs είναι κυρίως άντρες, τότε είναι φυσικό επακόλουθο και αυτοί που λαμβάνουν αυτά τα κεφάλαια να είναι σε συντριπτική πλειοψηφία άνδρες. Επίσης σ’ αυτούς τους VC Οργανισμούς βλέπουμε κυρίως άνδρες επενδυτές, οπόταν δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, όπου οι άνδρες επενδυτές στηρίζουν τους άνδρες ιδρυτές start-ups και αυτή η κατάσταση διαιωνίζεται.
Τα τελευταία χρόνια μέσα από πρωτοβουλίες της Ε.Ε. έχουν δημιουργηθεί VCs και άλλες επενδυτικές πρωτοβουλίες που δίνουν προτεραιότητα σε γυναίκες επιιχειρηματίες. Ως εκ τούτου βλέπουμε γυναίκες σε VCs να στηρίζουν γυναίκες ιδρυτές καινοτόμων επιχειρήσεων και αυτό μπορεί να λειτουργήσει μόνο θετικά και αυτές είναι πρωτοβουλίες προς τη σωστή κατεύθυνση. Η Ευρώπη θέλει να δει πιο πολλές γυναίκες να δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά και στηρίζει αυτή την προσπάθεια μέσα από διάφορα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία και πρωτοβουλίες.
Προσωπική Vs Επαγγελματικής Ζωής
Μιλήστε μας και για τη δική σας εμπειρία. Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της πορείας σας, από την απόφασή σας να ιδρύσετε τη δική σας εταιρεία μέχρι και σήμερα. Διαδραμάτισε κατά την άποψή σας κάποιο ρόλο το φύλο;
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισα είχαν να κάνουν κυρίως με τα περιορισμένα κεφάλαια που είχα στη διάθεσή μου στο ξεκίνημα της επιχειρηματικής πορείας μου το 2009. Ενώ είχα εγκριθεί για να λάβω επιχορήγηση από το Σχέδιο Γυναικείας Επιχειρηματικότητας του Υπουργείου Εμπορίου, δυστυχώς αυτά τα κονδύλια έρχονται στην πορεία, δεν τα λαμβάνεις ως προκαταβολή και ως εκ τούτου το ξεκίνημα ήταν ιδαίτερα δύσκολο και απαιτητικό. Στην πορεία, κατάφερα με πολύ αργούς και σταθερούς ρυθμούς να δημιουργήσω με την ομάδα μου μια καλή και σταθερή ρευστότητα για τη GrantXpert Consulting, δίνοντάς μου έτσι τη δυνατότητα να επενδύσω σε νέες υπηρεσίες, να προσλάβω υψηλού επιπέδου έμπειρο προσωπικό και να υπάρχει μια οικονομική σταθερότητα.
Το δεύτερο κύριο πρόβλημα που αντιμετώπισα ήταν να ισορροπήσω την προσωπική με την επαγγελματική μου ζωή. Ως μητέρα δύο παιδιών η καθημερινή πρόκληση είναι να προλάβεις να ολοκληρώσεις τις εργασίες σου στο γραφείο και να έχεις τον χρόνο να δεις τη στρατηγική και την ανάπτυξη της εταιρείας με καθαρό μυαλό, καθώς το απόγευμα αφιερώνω τον χρόνο μου στα παιδιά και τις δικές τους ασχολίες. Αυτή είναι η καθημερινή πρόκληση όλων των γυναικών που έχουν φτιάξει τις δικές τους οικογένειες και ταυτόχρονα έχουν να διοικήσουν μια εταιρεία με προσωπικό, πελάτες, συνεργάτες κ.ο.κ.. Δεν είναι εύκολο να τα ισορροπείς, είναι ένας καθημερινός αγώνας και χρειάζεται καλό προγραμματισμό, μεθοδικότητα, ευελιξία, υπομονή και επιμονή.
Επιχειρείν = Υπομονή + Επιμονή
Ποιο το μήνυμά σας προς τη νέα γενιά; Τι θα συμβουλεύατε τις νέες Κύπριες επαγγελματίες;
Αυτό που λέω πάντα και σε διαλέξεις-σεμινάρια είναι το εξής: Η επιχειρηματικότητα δεν είναι για όλους και όλες. Χρειάζεται προσεκτική μελέτη του τομέα που ενδιαφέρει μια γυναίκα, για να βρει αυτό το διαφορετικό που θα κάνει τον πελάτη να έρθει να αγοράσει το προϊόν ή τις υπηρεσίες από τη δική της εταιρεία. Να βρει το κενό στην αγορά ή πώς μπορεί να προσφέρει κάτι με πιο ποιοτικό ή πιο φθηνό ή πιο άμεσο-γρήγορο τρόπο ή μέσω μιας καλύτερης εμπειρίας και εξυπηρέτησης. Χρειάζεται δηλαδή να έχει ξεκάθαρο στο μυαλό της τι προσφέρει που είναι μοναδικό και της δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η γυναίκα που θα δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά πρέπει να μελετήσει τον ανταγωνισμό, τις προσφερόμενες υπηρεσίες-προϊόντα του κάθε ανταγωνιστή, τις τιμές του, το πελατολόγιο του, ώστε οι αποφάσεις που θα πάρει να βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα και όχι σε βιαστικές κινήσεις.
Εάν επιθυμεί μια γυναίκα να φτιάξει τη δική της επιχείρηση, χρειάζεται να έχει υπομονή και επιμονή. Δεν πρόκειται να πετύχει από τη μια μέρα στην άλλη. Θα κάνει λάθη στην πορεία και πρέπει να μαθαίνει από αυτά και συνεχώς να εξελίσσεται και να γίνεται καλύτερη. Να μελετά τον ανταγωνισμό, να ξοδεύει χρόνο στη στρατηγική και το πλάνο για το μέλλον και να είναι ενήμερη για τις τεχνολογικές και άλλες εξελίξεις που μπορούν να επηρεάσουν την επιχείρησή της. Όλα αυτά απαιτούν αφοσίωση, σκληρή δουλειά, συνεχή εξέλιξη και ενημέρωση και να έχει δίπλα της καλούς και αφοσιωμένους συνεργάτες για να συμβάλλουν όλοι μαζί στην εξέλιξη και βιωσιμότητα της νέας επιχείρησης.
Διαβάστε επίσης: Όταν η «κορούδα με το διδακτορικό» έγινε επιχειρηματίας