Του Άγγελου Αγγελοδήμου
Σε δύο βασικές εισηγήσεις, συνοδευόμενες από ορισμένες πολύ σημαντικές προϋποθέσεις, καταλήγει η αναλογιστική μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ΔΟΕ), σε σχέση με τη βιωσιμότητα του ΤΚΑ, η οποία παρουσιάστηκε προ ημερών στο Υπουργείο Εργασίας. Βασικό συστατικό των εισηγήσεων του ΔΟΕ ήταν η συνέχιση της επαρκούς χρηματοδότησης του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ώστε να παραμείνει βιώσιμο και να μπορεί να εξυπηρετεί τους δικαιούχους και η αναθεώρηση της επενδυτικής πολιτικής, με πολύ προσεκτικούς χειρισμούς, η οποία μπορεί να υλοποιηθεί στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Αναλυτικότερα, η Αναλογιστική Μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας για τη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ) με ημερομηνία αναφοράς την 31η Δεκεμβρίου 2020 προχωρεί κατ’ αρχήν σε ορισμένες βασικές παραδοχές οι οποίες έχουν ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά στη βιωσιμότητα του ΤΚΑ. Οι βασικότερες εκ των παραδοχών αυτών αναφέρουν ότι:
Βασικές παραδοχές
(α) Επιβεβαιώνεται η βιωσιμότητα του ΤΚΑ πέραν του 2080. (β) Δεν επιβάλλεται η αύξηση της συντάξιμης ηλικίας για την περίοδο μέχρι την επόμενη εξέταση. Επισημαίνεται ότι η επόμενη θεσμοθετημένη αναλογιστική ανασκόπηση του ΤΚΑ με ημερομηνία αναφοράς 31 Δεκεμβρίου 2023 θα εκπονηθεί το 1ο τρίμηνο του 2025. (γ) Δεν είναι αναγκαίο να επιβληθεί πρόσθετη αύξηση εισφορών για κάλυψη αυτής της παροχής όπως σήμερα προνοείται από τη νομοθεσία. Σημειώνεται ότι στη μελέτη εξετάστηκε κατά πόσο χρειάζεται να αυξηθεί το ποσοστό εισφοράς στο ΤΚΑ, πέραν από τις μελλοντικές θεσμοθετημένες αυξήσεις, ούτως ώστε να καλυφθεί η δαπάνη που προκύπτει από την επέκταση του δικαιώματος σε σύνταξη χηρείας στους άντρες.
Πέραν των πιο πάνω, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, εκτιμάται ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου 2021-2080: (α) Κάθε χρόνο τα έσοδα του ΤΚΑ από εισφορές και εισοδήματα επενδύσεων επαρκούν για να καλύψουν τις αντίστοιχες ετήσιες δαπάνες συντάξεων και (β) το αποθεματικό του ΤΚΑ διατηρείται σε ικανοποιητικά επίπεδα, το εκτιμώμενο ύψος του οποίου το 2080 διαμορφώνεται στο τριπλάσιο της ετήσιας δαπάνης του ΤΚΑ.
Οι δυο εισηγήσεις
Στην αναλογιστική μελέτη, ο ΔΟΕ καταλήγει σε δυο βασικές εισηγήσεις, οι οποίες όπως επισημαίνεται, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και στα πλαίσια της αναμενόμενης μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Ειδικότερα αναφέρεται ότι προκειμένου να ενισχυθεί η οικονομική διακυβέρνηση του ΤΚΑ και να διασφαλιστούν τα οφέλη των μελών του Ταμείου γίνεται εισήγηση όπως: (α) Διαμορφωθεί ολοκληρωμένη πολιτική χρηματοδότησης (financing policy) του ΤΚΑ. Αυτή θα προνοεί ένα πλαίσιο παραμέτρων για τις εισφορές και τις παροχές, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η επάρκεια με δίκαιους και βιώσιμους κανόνες. Σύμφωνα με την εισήγηση, η πολιτική χρηματοδότησης θα καθορίζει τους χρονικούς ορίζοντες και στόχους χρηματοδότησης του ΤΚΑ, ενώ θα αξιολογεί τους τρέχοντες και μελλοντικούς χρηματοοικονομικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει το ΤΚΑ και τον βαθμό αβεβαιότητας των εκτιμήσεων για τη βιωσιμότητά του. Επιπλέον, η πολιτική χρηματοδότησης θα προνοεί στη διασφάλιση της διατήρησης ενός επαρκούς ύψους αποθεματικού με στόχο την επίτευξη της σταθερότητας της χρηματοδότησης του ΤΚΑ μακροπρόθεσμα.
(β) Καθοριστεί ένα στρατηγικό πλάνο αναθεώρησης της επενδυτικής πολιτικής του ΤΚΑ με κύριο στόχο την καλύτερη διασπορά του χαρτοφυλακίου επενδύσεων του ΤΚΑ. Συγκεκριμένα, ο ΔΟΕ εισηγείται όπως εξεταστεί το ενδεχόμενο για αύξηση του ποσοστού των επενδύσεων σε στοιχεία εκτός δημοσίου, για διασφάλιση υψηλότερων αποδόσεων, στα πλαίσια χαμηλού και επιμετρημένου κινδύνου. Επενδύοντας στο εγγύς μέλλον μέρος του ενεργητικού του ΤΚΑ σε στοιχεία εκτός δημοσίου, θα βοηθούσε μακροπρόθεσμα στη συγκράτηση των μελλοντικών αυξήσεων του χρέους του κράτους προς το ΤΚΑ και ταυτόχρονα θα παρείχε μεγαλύτερη ευελιξία στο ΤΚΑ σε περιόδους σημαντικών οικονομικών περιορισμών.
Βασικές προϋποθέσεις
Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε σχέση με την επενδυτική πολιτική του ΤΚΑ, ο ΔΟΕ υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να τηρηθούν οι εξής τρεις προϋποθέσεις: (α) Να είναι συνεπής με τους χρηματοδοτικούς στόχους του Ταμείου, με το καθεστώς ωριμότητας και τις μελλοντικές απαιτήσεις ταμειακών ροών του. (β) Να στοχεύει στην επίτευξη μιας λογικής ισορροπίας μεταξύ των δύο πρωταρχικών επενδυτικών στόχων της ασφάλειας του ενεργητικού και της απόδοσης των επενδύσεων. (γ) Να λάβει υπόψη την εθνική οικονομική και κοινωνική χρησιμότητα των επενδύσεων και να εξετάσει τον βαθμό στον οποίο αυτές οι επενδύσεις συμβάλλουν ουσιαστικά στους μακροπρόθεσμους εθνικούς ρυθμούς ανάπτυξης
Όπως επισήμανε ο υπουργός Εργασίας, οποιαδήποτε αλλαγή στην επενδυτική πολιτική του ΤΚΑ θα πρέπει να είναι σταδιακή και τα ακριβή ποσά από τα ετήσια πλεονάσματα του ΤΚΑ, που θα μπορούν να επενδυθούν σε στοιχεία εκτός δημοσίου, καθώς επίσης και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους, θα πρέπει να καθοριστούν σε συνεργασία με τον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος σύμφωνα με τον περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμο έχει την αρμοδιότητα του καθορισμού της επενδυτικής πολιτικής του ΤΚΑ, με γνώμονα την ομαλή υλοποίηση του δημοσιονομικού προγραμματισμού.