Του Θεόδωρου Καυκαρίδη
Ήταν όντως special one. Ο Ζοσέ Μουρίνιο αποκάλεσε πριν πολλά χρόνια µε αυτόν τον τρόπο τον εαυτό του και είχε απόλυτο δίκιο. Όταν αρχές της δεκαετίας 00-10, έκανε τις πρώτες επιτυχίες µε την Πόρτο, όλοι αντιλαµβάνονταν ότι κάποιος ξεχωριστός «εισβάλλει» στον χώρο του ποδοσφαίρου. Αρχικά ήταν ξεκάθαρα η ποδοσφαιρική φιλοσοφία, το αγωνιστικό µοντέλο. Ο τρόπος που δηµιούργησε τότε µία εξαιρετική οµάδα. Πώς επέλεξε τους παίκτες, το βάθος του ρόστερ, οι τακτικές. Σταδιακά και εισερχόµενος σε µεγαλύτερα σαλόνια (Τσέλσι, Ίντερ και Ρεάλ), ο Πορτογάλος έγινε το νο1 γενικώς. Σε επιτυχίες, σε προπονητική προσέγγιση, στην επικοινωνία. «Μελετούσα πέντε ώρες κάθε µέρα για πολλούς µήνες, ώστε να µπορώ να επικοινωνώ µε τους παίκτες, τα ΜΜΕ και τους οπαδούς», είχε πει κάποτε. Ο Μουρίνιο έφερε νέα ήθη και έθιµα στον τρόπο που γενικότερα εξασκούσε την ιδιότητα του προπονητή. Αφεντικό νέας µορφής. Μέχρι τότε είχαµε όλοι ως σηµείο αναφοράς τον Σερ Άλεξ. Ο Μουρίνιο το πήγε ένα επίπεδο παραπάνω. Πιάνοντας και αναλύοντας τα µηνύµατα της εξέλιξης στον χώρο.
Η Περίοδος της Λάµψης
Απλά ως υπενθύµιση οι πιο σηµαντικές του επιτυχίες. Από το 2002 που αναλαµβάνει την Πόρτο. Σε 2 χρόνια, 2 πρωταθλήµατα, κύπελλο ΟΥΕΦΑ και Τσάµπιονς Λιγκ. Το 2004 πάει στην Τσέλσι. ∆ύο πρωταθλήµατα, ένα κύπελλο. Το 2007 πάει στην Ίντερ. ∆ύο πρωταθλήµατα, ένα κύπελλο και φυσικά το Τσάµπιονς Λιγκ. Το 2010 στη Ρεάλ. Πρωταθλητής το 2012. Όταν επέστρεψε στο Λονδίνο, οδήγησε ξανά την Τσέλσι στον τίτλο της πρωταθλήτριας το 2015. Μέχρι εκείνη τη χρονιά, ήταν και παρέµενε ο Special One. Επειδή είχε τους τίτλους, αλλά και µία καταπληκτική ευελιξία στην τακτική και τη φιλοσοφία του. Τα περί αµυντικογενούς προπονητή ήταν µε το συµπάθιο... τρίχες. Προσαρµογή έκανε και µάλιστα καταπληκτικά. Όταν πήγε στην Αγγλία, ήξερε πως για να πετύχει θα έπρεπε η Τσέλσι να γίνει... µηχανή. Αµυντικά και επιθετικά.
Στην Ίντερ ήξερε πως για να τα βάλει στα ίσα µε όλους στην Ευρώπη, ήθελε να έχει ένα καταπληκτικό αναχαιτιστικό µηχανισµό. Όταν στην Ισπανία βρέθηκε να χάνει άγρια στις πρώτες παρτίδες µε τον Γκουαρντιόλα, το έψαξε και βρήκε τρόπο να γυρίσει τον διακόπτη. Η Ρεάλ, η εξαιρετικά επιθετική Ρεάλ των 38 αγώνων, έπρεπε να γίνει µηχανή εξουδετέρωσης στα δύο «κλάσικο». Επιστρέφοντας στην Αγγλία και βλέποντας τη συνολική αλλαγή, έκανε την Τσέλσι άκρως επιθετική οµάδα. Ο λάτρης του 4-4-2, έπαιξε 4-3-3 και 4-3-2-1, όταν το υλικό της οµάδας του το επέβαλλε. ∆εν είχε κολλήµατα, δεν είχε αγκυλώσεις. Υπάρχει φυσικά και η άποψη ότι µε τα λεφτά που είχε στη διάθεσή του από τους εκάστοτε προέδρους, είχε πολυτέλεια. Είχε, έκανε και λάθος επιλογές. Αλλά έκανε και καταπληκτικές, φτηνές επιλογές. Όταν ας πούµε είχε ένα κάρο στερλίνες για σέντερ φορ και πήρε από το δεύτερο ράφι τον Ντρογµπά ή όταν πόνταρε στον Μιλίτο.
∆εκατρία χρόνια (2002-2-15) στην κορυφή για ένα τεχνικό που ήταν συνεχώς σε εγρήγορση, που τολµούσε πράγµατα, που έβρισκε λύσεις. Είναι πολλά, αλλά όχι τόσα πολλά. Ειδικά αν σκεφτούµε ότι από τότε από την 2η) απόλυσή του από την Τσέλσι η καριέρα του πήρε απότοµη κατιούσα.
Προς τα κάτω
To 2016 φάνταζε φυσικά ο ιδανικός για να επαναφέρει στον θρόνο τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Σ’ ένα πράγµα είχε δίκιο. Ότι θα χρειαζόταν χρόνο. Παίρνοντας λιγκ καπ µόλις έκατσε στον πάγκο, αλλά κυρίως το κύπελλο και το Γιουρόπα Λιγκ από την 1η χρονιά, έµοιαζε να κάνει ιδανικό ξεκίνηµα. Αλλά ως εκεί.... αντί προόδου µέσα από τον χρόνο, ήρθαν τα πισωγυρίσµατα. Αλλά και οι αποτυχίες. Όπως και στην Τότεναµ και στη Ρόµα. Θα µου πείτε, κέρδισε µε τους «Λύκους» το Κόνφερενς Λιγκ (ο πρώτος τεχνικός που έκανε τρεµπλ στις σύγχρονες ευρωπαϊκές διοργανώσεις). Ήταν φιναλίστ και στην επόµενη χρονιά. Οι περισσότεροι τεχνικοί του κόσµου θα πετούσαν στα Ουράνια αν είχαν αυτές τις επιτυχίες. Αλλά για τον Μουρίνιο, για το στάτους του, η αίσθηση όλων ήταν πως είχε χάσει την µπάλα, πως είχε πέσει επίπεδο.
Αλλά και πώς κέρδιζε περισσότερα ως άνεργος από ό,τι ως εργαζόµενος. Τα διαζύγιά του µετά τη Ρεάλ εποχή ήταν όλα µεσούσης της χρονιάς και σε φάση που οι οµάδες του ήταν σε άσχηµη κατάσταση. Στις 17 ∆εκεµβρίου 2015 απολύεται από την Τσέλσι. Υποτίθεται µετά από κοινή απόφαση, αλλά δεν ήταν έτσι τα πράγµατα. Πήρε αποζηµίωση 15 εκατοµµύρια ευρώ. Στις 18 ∆εκεµβρίου 2018 τον απολύει η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Έβαλε στον λογαριασµό του 19,7 εκατοµµύρια. Απρίλιο του 2021, απολύεται από την Τότεναµ και παίρνει 20 εκατοµµύρια. Λίγα (3,5 εκατοµµύρια) πήρε ως αποζηµίωση από τη Ρόµα, όταν αποδεσµεύτηκε στις 16 Ιανουαρίου. Αν προσθέσουµε στη λίστα και τα χρήµατα που πήρε από την πρώτη αποδέσµευση στην Τσέλσι το 2007 (21 εκατοµµύρια) και αυτά της Ρεάλ (19,7) όταν έφυγε καλοκαίρι ένα χρόνο πριν λήξει το συµβόλαιό του, ο Μουρίνιο κέρδισε από τις λύσεις συµβολαίων κοντά στα 100 εκατοµµύρια.
Γκρινιάρης
Ο Μουρίνιο ήταν πάντα αυθόρµητος, αιχµηρός, πολλές φορές προκλητικός. Είναι πολλές οι ενέργειές του στον πάγκο, οι γκριµάτσες του, οι πανηγυρισµοί του, οι δηλώσεις του, οι κόντρες του που προκάλεσαν θόρυβο. Ήταν επίσης αρκετές ενέργειες και τοποθετήσεις «ναρκισσισµού» που καταγράφηκαν στην ιστορία. Όταν όµως έµπαιναν στο ίδιο κάδρο µε τις τεράστιες επιτυχίες του, γινόντουσαν από αποδεκτές µέχρι και διασκεδαστικές. Μέχρι πριν κάποια χρόνια. Από τα µέσα της θητείας του στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ο Μουρίνιο άρχισε να ποντάρει στο ένδοξο παρελθόν παρά να βλέπει το σήµερα. Έδειχνε κολληµένος στο χθες και εµµονικά να αγνοεί το παρόν και το αύριο. Τακτικά το ποδόσφαιρο άλλαζε. Ο Γκουαρντιόλα δεν είχε κανένα θέµα να εγκαταλείψει το µαγικό τίκι-τάκα όταν κατάλαβε πως βρέθηκε αντίδοτο. Όταν είδε προπονητές όπως ο Κλοπ να εφαρµόζουν νέα πράγµατα. Ο Αντσελότι βρήκε τον τρόπο να εξελίσσεται. Κοµµατάκι κοµµατάκι, όσο έπρεπε. Ο Μουρίνιο δεν... Εµµονές, σε µία συνταγή µιξ από τα διάφορα χρόνια στις οµάδες του. Τη χειρότερη όµως. Προβλέψιµη, συντηρητική και αναχρονιστική. Κόλλησε και αρνείτο (αρνείται ακόµη) να ξεκολλήσει. Παρά τις αποτυχίες, τα ξεκάθαρα σηµάδια, την κριτική, κάποιες φιλικές εύστοχες υποδείξεις. Τα τερτίπια, τα νεύρα στον πάγκο, οι αιχµηρές δηλώσεις παραµένουν στο µενού. Αλλά πλέον άλλαξε ο τρόπος αποδοχής τους. Ακούγονται περισσότερο σαν µουρµούρα, σαν το «εγώ µόνο ξέρω», σαν το «φταίνε όλοι εκτός από εµένα». Μετά τη Ρόµα και ελλείψει ενδιαφέροντος από τα µεγάλα πρωταθλήµατα, φαινόταν πιο φυσιολογική εξέλιξη η... σύνταξη. Ή η συνεργασία µε Εθνική οµάδα. Ο Ζοσέ είχε όµως άλλα σχέδια.
Τα ίδια....
Η νέα του αποστολή, στον πάγκο της Φενερµπαχτσέ είναι άλλο ένα δείγµα. Είναι και η αφορµή του άρθρου. Όπως και να το κάνουµε είναι σοβαρή πτώση επιπέδου. Από Ιταλία, Τουρκία. Ναι έχει πολλά λεφτά εκεί. Μισθός 8 εκατοµµύρια ετησίως για τον Ζοσέ παρακαλώ. Αλλά ξεκίνησε στραβά. H Λιλ µε 10 παίκτες µέσα στην Κωνσταντινούπολη πέταξε τη Φενέρ έξω από το Τσάµπιονς Λιγκ. Στην 2η αγωνιστική, η οµάδα του Μουρίνιο προηγήθηκε 2-0 στην έδρα της Γκιοζντέπε. Με 2 γκολ στις καθυστερήσεις του ηµιχρόνου. Μοµέντουµ άψογο!! Αλλά ισοφαρίστηκε. Αποτυχία!! Ο Μουρίνιο έδρασε όµως σαν.... Μουρίνιο. Με ατάκες που έστειλαν αλλού την προσοχή της κοινής γνώµης: Γνωρίζει ίσως καλύτερα απ’ όλους πώς να διώξει την πίεση από πάνω του και να µεταφέρει αλλού την προσοχή του κόσµου. Ονόµασε τον εαυτό του «the foreign one», λέγοντας χαρακτηριστικά πως «εγώ θα πρέπει να προσαρµοστώ στα τουρκικά δεδοµένα κι όχι το αντίστροφο».
Ακούγεται σαν αυτοκριτική, αλλά µπορεί να διαβαστεί και διαφορετικά, κάτι σαν... «δυστυχώς είµαι άλλου επιπέδου και πρέπει να πέσω». Ακολούθησαν βέβαια και οι αιχµές: «Θα πρέπει οι παίκτες µου να κάνουν όλα όσα πράττουν και οι αντίπαλοί µας. ∆ηλαδή θα αρχίσουµε να κάνουµε καθυστερήσεις, να υποκρινόµαστε για τραυµατισµούς, να πέφτουµε στο έδαφος κάθε φορά. Πρέπει να κάνουµε όλα όσα κάνουν όλοι στην Τουρκία».
∆εν ξέρω ποια θα είναι η κατάληξη της πορείας του στη Φενέρ. Εύχοµαι πραγµατικά να πετύχει, γιατί τον θαύµαζα απεριόριστα (τρέµανε τα πόδια µου όταν στάθηκε δίπλα µου το 2008 για δηλώσεις µετά το Ίντερ-Ανόρθωση) και ακόµη του έχω µία συµπάθεια. Ελπίζω να µη γίνει πραγµατικά «the foreign one». Ξένος όχι σε σχέση µε την Τουρκία, αλλά σε σχέση µε την εξέλιξη και τη σηµερινή εικόνα του ποδοσφαίρου.
Διαβάστε επίσης: MONEY BALL No 4 - Ήρθε η σειρά της Σαουδικής Αραβίας