Την πηγή του.. κακού αποτελεί η πλεονάζουσα ρευστότητα των κυπριακών τραπεζών, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Γιάννη Τελώνη, αφού κυρίως εξαιτίας αυτής είναι που η ψαλίδα των καταθετικών και δανειστικών επιτοκίων εξακολουθεί να παραμένει.. ορθάνοιχτη.
Ο γνωστός οικονομολόγος βρέθηκε μαζί με τον Σύμβουλο Αφερεγγυότητας, Μάριο Ιερόπουλο, στο στούντιο του ΣΙΓΜΑ και την εκπομπή Μεσημέρι και Κάτι, όπου μίλησαν για την «ψαλίδα» των επιτοκίων που αντί να κλείνει ανοίγει, τις αντιφάσεις που παρατηρούνται στο τραπεζικό σκηνικό της Κύπρου σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη, αλλά και για το πώς η αυξημένη ρευστότητα των τραπεζών έχει «βραχυκυκλώσει» το σύστημα.
Η εικόνα σήμερα
Υπενθυμίζεται πως την προηγούμενη εβδομάδα η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου δημοσίευσε τα στατιστικά στοιχεία των μέσων επιτοκίων των νομισματικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Κύπρου για καταθέσεις και δάνεια για τον Ιούλιο, αποτυπώνοντας για άλλη μία φορά το «χάσμα» μεταξύ των δύο.
Πιο αναλυτικά, το επιτόκιο για καταθέσεις προθεσμίας έως ενός έτους από νοικοκυριά σημείωσε μείωση στο 1,96%, σε σύγκριση με 2,17% τον προηγούμενο μήνα, την ώρα που και το αντίστοιχο επιτόκιο για καταθέσεις από μη χρηματοδοτικές εταιρείες παρουσίασε μείωση στο 2,28%, σε σύγκριση με 2,35% τον προηγούμενο μήνα.
Την ίδια ώρα, το επιτόκιο που αφορά καταναλωτικά δάνεια σημείωσε αύξηση στο 6,67%, σε σύγκριση με 6,18% τον προηγούμενο μήνα, όπως και το επιτόκιο που αφορά δάνεια για αγορά κατοικίας, το οποίο αυξήθηκε στο 4,59%, σε σύγκριση με 4,52% τον προηγούμενο μήνα.
Ειδικότερα για τη συγκεκριμένη πτυχή, προβληματισμό προκαλούν και τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το μήνα Ιούλιο, τα οποία δημοσιεύθηκαν στις 3 Σεπτεμβρίου και που κατατάσσουν την Κύπρο στην τέταρτη θέση μεταξύ των χωρών με το υψηλότερο επιτόκιο για δάνεια για αγορά κατοικίας στην ευρωζώνη. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, το μέσο στεγαστικό επιτόκιο ανέρχεται στο 4.33%, την ώρα που στην ευρωζώνη, το αντίστοιχο επιτόκιο δεν ξεπερνά το 3,70%.
Λάθος η «κατάχρηση» της ρευστότητας
Ερωτηθείς γιατί παρατηρείται αυτή η διαφορά μεταξύ Κύπρου και Ευρωζώνης σε σχέση με τις αυξήσεις στα επιτόκια, ο κ. Τελώνης, αφού ξεκαθάρισε πως τα αρνητικά δανειστικά επιτόκια του παρελθόντος ήταν μία εξαιρετικά ασυνήθιστη κατάσταση και παράξενη, επεσήμανε πως η «κανονικότητα» είναι τα επιτόκια να κυμαίνονται γύρω στο 3% και υπογράμμισε πως το πρόβλημα εντοπίζεται στην «υπερβάλλουσα ρευστότητα».
«Έχουμε μία τεράστια ρευστότητα την οποία εκμεταλλεύονται, αξιοποιούν, καταχρώνται αν θέλετε οι τράπεζες», σημείωσε, επισημαίνοντας πως «είναι αυτή η στρέβλωση που υπάρχει στη μέση και δημιουργεί αυτή την τεράστια ψαλίδα μεταξύ των επιτοκίων». Παράλληλα, εξήγησε πως σε δευτερεύοντα βαθμό είναι και θέμα ολιγοπωλιακής αγοράς, λέγοντας πως αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να εξετάσει και η Επιτροπή Ανταγωνισμού, ενώ διευκρίνισε πως οι τράπεζες στην Κύπρο είναι ακόμη «πολλές» σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας.
Επεσήμανε εντούτοις πως δεν είναι ποσοτικό το θέμα. «Το θέμα είναι ο υγιής ανταγωνισμός, ο οποίος έρχεται με το να υπάρχει ισορροπία στο σύστημα», πρόσθεσε. Όπως τόνισε, «όταν έχεις αυτή την τεράστια ανισορροπία της υπερβάλλουσας ρευστότητας το σύστημα έχει βραχυκυκλώσει. Οπόταν πρέπει να αφαιρέσεις αυτή τη ρευστότητα από το σύστημα για να μπορέσει να δουλέψει. Δεν μπορείς αυτή τη στιγμή να αυξάνεις τα επιτόκια τη στιγμή που η ίδια η ΕΚΤ δείχνει ότι τα επιτόκια θα μειωθούν. Είναι λάθος και τακτικής και στρατηγικής».
Συνεργασία ή κρατική παρέμβαση
Μιλώντας για τα αρνητικά καταθετικά επιτόκια και τα μονίμως αυξανόμενα δανειστικά, ο Μάριος Ιερόπουλος συμφώνησε από την πλευρά του πως «υπάρχει σοβαρή ψαλίδα μεταξύ τους, ενώ πρόσθεσε πως τα τραπεζικά ιδρύματα θα μπορούσαν «να συμπεριφερθούν πολύ καλύτερα προς τον κόσμο» ειδικά, μετά τα όσα βίωσε η Κύπρος από το 2013 και εντεύθεν.
Σχολιάζοντας τη στάση των τραπεζών είπε πως «φαίνεται ότι δεν βάζουν νερό στο κρασί τους να συνεργαστούν και να βοηθήσουν και καταθέτες και δανειολήπτες». Μάλιστα, υπέδειξε πως το κράτος θα πρέπει να παρέμβει, λέγοντας πως ήδη σε τέσσερις χώρες λειτουργεί το windfall tax, δηλαδή ο επιπρόσθετος φόρος στα απροσδόκητα κέρδη των τραπεζών. «Τα υπερκέρδη τώρα μοιράζονται σε πολύ συγκεκριμένα άτομα και μετόχους οι οποίοι δεν φορολογούνται, ενώ πιθανόν να βγάλουν τα λεφτά από την Κύπρο. Άρα γιατί αυτά να μην στηρίξουν την κυπριακή οικονομία;», διερωτήθηκε.
Ο κ. Τελώνης διαφώνησε με την επιβολή φόρου λέγοντας πως είναι μια παγίδα που μπορεί να πέσεις και να μην ξέρεις πως θα βγεις. «Έχει πολύ πιο εύκολα πράγματα που μπορείς να κάνεις, όπως να απορροφήσεις την υπερβάλλουσα ρευστότητα των τραπεζών», σημείωσε, ενώ έφερε ως παράδειγμα και την έκδοση κυβερνητικού ομολόγου. «Ένα κυβερνητικό ομόλογο των 2 δις ευρώ να βγει για εγχώρια αγορά θα οδηγήσει σε πιο ψηλά καταθετικά επιτόκια, ενώ θα δώσει το σήμα στις τράπεζες πως δεν παίζετε μόνες σας», διαμήνυσε.
Οδεύουμε προς το τέλος του κύκλου των αυξήσεων
Τραπεζικές πηγές πάντως ανέφεραν στο Economy Today πως το 2024 είναι χρονιά κομβικής σημασίας και πως ο διετής κύκλος αυξήσεων των επιτοκίων πρόκειται να κλείσει, καταγράφοντας σταδιακή μείωση. Ωστόσο σε δημόσιο επίπεδο κρατούν ακόμα «κλειστά» τα χαρτιά τους, καθώς αναμένουν να εξακριβώσουν πώς και σε ποιο βαθμό οι γεωπολιτικές εξελίξεις, τα ζητήματα ενέργειας και οι πολεμικές συρράξεις θα επηρεάσουν τη νομισματική πολιτική σε σχέση με την πορεία του πληθωρισμού, της ανάπτυξης, της ανεργίας, αλλά και του ισοζυγίου χρέους – ελλείμματος στις χώρες της ευρωζώνης, της ευρωπαϊκής ένωσης γενικότερα και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Να πιεστούν οι τράπεζες να κάνουν τη δουλειά τους σωστά
Καταλήγοντας ο Γιάννης Τελώνης εξέφρασε την άποψη πως μπαίνουμε σε μία περίοδο αποκλιμάκωσης των επιτοκίων και θα πρέπει να σιγουρευτούμε ότι αυτή θα μεταφερθεί και ως όφελος στους δανειολήπτες.
Έκανε λόγο παράλληλα, για την ανάγκη συνεχών ελέγχων από πλευράς ΚΤΚ για εφαρμογή των ρητών οδηγιών για τον τρόπο δανειοδότησης, υπογραμμίζοντας πως οι τράπεζες θα πρέπει να πιεστούν να κάνουν τη δουλειά τους σωστά. «Υπάρχουν και σχέδια για να βοηθηθούν άμεσα αυτοί που είναι στη «ζώνη κινδύνου», σημείωσε φέρνοντας ως παράδειγμα την επιμήκυνση δανείων ή την παγοποίηση δόσεων ή επιτοκίου για ένα διάστημα.
Προσοχή στις.. δόσεις
Στο μεταξύ, ο Μάριος Ιερόπουλος κάλεσε τους δανειολήπτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σε σχέση με τις δόσεις που καλούνται να πληρώσουν και το πώς έχουν διαμορφωθεί εν μέσω των αυξήσεων στα επιτόκια, αφού δεν είναι λίγοι αυτοί που ενώ συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους έχουν μείνει «στάσιμοι» στο ίδιο σημείο.
«Αυτή τη στιγμή όσοι είναι σε βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ ή σε Euribor σιγοβράζουν όπως το βάτραχο μέσα στο νερό που δεν καταλαβαίνει τι γίνεται και θα έρθει η στιγμή που θα καεί χωρίς να καταλάβει σχεδόν τίποτε», είπε χαρακτηριστικά.
Όπως εξήγησε, εάν κάποιος δει το χρεωστικό υπόλοιπο του δανείου του τον Δεκέμβριο του 2022 και τον Δεκέμβριο του 2023, θα διαπιστώσει ότι οι περισσότεροι με δάνεια ύψους €250 – €300 χιλιάδων είναι σχεδόν στο ίδιο σημείο.
«Δεν μειώθηκε καθόλου τα τελευταία δύο – δυόμιση χρόνια», σημείωσε, με αρκετούς πλέον να μην μπορούν να ανταποκριθούν στην αποπληρωμή της δόσης τους. Όπως περιέγραψε «εάν είχες μία δόση των €1,000 με επιτόκιο 3.5%, τώρα που είναι 7.5% με 8% αυτή η δόση θα ανήλθε στα €1700 – €1800, αναλόγως πότε λήγει το δάνειο».
Οι δανειολήπτες θα πρέπει σε αυτή την περίπτωση να έρθουν άμεσα σε επαφή με τις τράπεζες, προκειμένου να εξεταστεί η μείωση του επιτοκίου τους, έστω και για μία περίοδο, καθώς και να κάνουν έρευνα αγοράς προκειμένου να δουν τι έχει αλλάξει όπως για παράδειγμα, σε σχέση με τα κριτήρια, ή για το εάν μπορούν να εγκριθούν για νέο δάνειο ή να μεταφέρουν μία υποθήκη.
Διαβάστε επίσης: Χαστούκι Ελεγκτικής για το eWallet - Ποιους «φωτογραφίζει» για παρατυπίες