«Χρειάζεται χρηματοοικονομική παιδεία, με προτεραιότητα στη νεότερη γενιά, για να μειωθούν τα λάθη των προηγούμενων γενεών», τονίζει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Εconomy Today ο Δρ Ανδρέας Μιλιδώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και μέλος της Ad-Hoc Επιτροπής για τη διαμόρφωση «Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο».
Ως Πανεπιστήμιο Κύπρου, ποιες δράσεις έχετε εγκαινιάσει για χρηματοοικονομική παιδεία;
Ως Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, είχαμε εισηγηθεί τον Σεπτέμβριο του 2015, με πρωτοβουλία του αείμνηστου συναδέλφου Γεώργιου Νησιώτη και του υποφαινόμενου, να ενισχυθεί η χρηματοοικονομική παιδεία στα σχολεία. Επιπλέον, το καλοκαίρι του 2016 είχαμε προσφέρει σχετικό καλοκαιρινό εργαστήρι στο Πανεπιστήμιο Κύπρου για μαθητές/τριες Λυκείων.
Η πιο αποφασιστική παρέμβαση του Πανεπιστημίου Κύπρου έγινε τον Σεπτέμβριο του 2020 με την εισαγωγή υποχρεωτικού μαθήματος Προσωπικής Χρηματοοικονομικής για φοιτητές/τριες του Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, αλλά και επιλεγόμενου μαθήματος Χρηματοοικονομικής Παιδείας για τα υπόλοιπα Τμήματα του Πανεπιστημίου. Η λογική ήταν ότι, αφού οι περίπου 8.300 απόφοιτοι/ες από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κάθε χρόνο δεν έχουν ευκαιρίες να παρακολουθήσουν μάθημα χρηματοοικονομικής, οι 1.200 περίπου που ξεκινούν τις σπουδές τους στο Πανεπιστήμιο Κύπρου θα μπορούν να το επιλέξουν.
Αναφερθήκατε στην απουσία μαθήματος χρηματοοικονομικής παιδείας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και σε προσπάθεια του Πανεπιστημίου Κύπρου το 2015 να ενισχυθεί αυτό το θέμα. Σήμερα τι κάνουμε;
Γίνονται αρκετές προσπάθειες από οργανωμένα σύνολα (π.χ. CFA Society Cyprus, Junior Achievement Cyprus, Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου, CARDET) για να ενισχυθεί η χρηματοοικονομική εκπαίδευση. Αυτές οι προσπάθειες γίνονται μέσα από σύντομες παρεμβάσεις (1-6 ώρες) σε επιλεγμένα ακροατήρια. Αν και οι εθελοντές/τριες που τα παραδίδουν είναι άξιοι συγχαρητηρίων, και είμαι σίγουρος ότι αυτές οι παρεμβάσεις βοηθούν, εξακολουθούν να εντοπίζονται κενά, ιδιαίτερα σε άτομα που δεν έχουν επαφή με θέματα οικονομικών, ή έχουν γενικά χαμηλή ή καθόλου εκπαίδευση (μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας, Απρίλιος 2021).
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου προσεγγίστηκε από το ιδιωτικό σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Senior School, μαζί με τον Σύνδεσμο Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου, για να δημιουργήσει ολοκληρωμένο μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης από τον Σεπτέμβριο του 2021. Λαμβάνοντας υπόψη τα κενά που εντοπίστηκαν από τη μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας και μετά από πολύμηνες συζητήσεις μεταξύ του Senior School, του CFA Society και του Πανεπιστημίου, αποφασίσαμε να ξεκινήσει σε πιλοτική βάση υποχρεωτικό μάθημα, 30 περίπου εβδομάδων, με μία περίοδο διδασκαλίας την εβδομάδα, χωρίς εξετάσεις αλλά με πρακτικές εργασίες.
Ο ενθουσιασμός και η πολύ καλή ανατροφοδότηση από το Senior School μάς έσπρωξαν μαζί με το CFA Society να προωθήσουμε το μάθημα σε όλα τα ιδιωτικά σχολεία της Κύπρου. Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη, αφού, από τον Σεπτέμβριο του 2022, συνολικά 15 ιδιωτικά σχολεία στην Κύπρο, απο 5 επαρχίες, που αντιπροσωπεύουν περίπου 1.000 άτομα τον χρόνο (2/3 του πληθυσμού των ιδιωτικών σχολείων), δεσμεύτηκαν να εισαγάγουν τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση στο πρόγραμμά τους.
Σε ποιους άξονες πιστεύετε ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση για περαιτέρω προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού;
Χρειάζεται χρηματοοικονομική παιδεία, με προτεραιότητα στη νεότερη γενιά, για να μειωθούν τα λάθη των προηγούμενων γενεών. Χρειάζεται επίσης ενημέρωση για τις νέες προκλήσεις που βρίσκονται ενώπιόν μας (π.χ. κρυπτονομίσματα, ηλεκτρονικές απάτες κ.λπ.).
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η χρηματοοικονομική εκπαίδευση πρέπει να εισαχθεί μέσω ενός υποχρεωτικού μαθήματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, βασισμένου σε απλές έννοιες και με πρακτικές εργασίες για όλα τα παιδιά (ανεξαρτήτως κατεύθυνσης).
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
Το μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης που θα προσφερθεί από τον Σεπτέμβριο του 2022 θα εφοδιάσει τα παιδιά με γνώσεις γύρω από τη χρονική αξία του χρήματος.
Μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης θα προσφερθεί, από τον Σεπτέμβριο του 2022, στην πλειοψηφία των παιδιών που φοιτούν στα ιδιωτικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, μετά από πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου (CFA Society Cyprus). Το μάθημα έχει ως στόχο να παρέχει τις βασικές γνώσεις και να ενθαρρύνει ορθολογικές συμπεριφορές σχετικά με τη διαχείριση του εισοδήματος ενός ατόμου (ή νοικοκυριού).
Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Στόχος του μαθήματος είναι να βελτιώσει τη λήψη αποφάσεων που θα ενισχύσουν τη χρηματοοικονομική μας ευημερία, σήμερα αλλά και σε βάθος χρόνου, ώστε να αντιμετωπίζουμε το χρήμα ως ένα εργαλείο που μπορεί να ευκολύνει την καθημερινότητά μας, αν αυτό χρησιμοποιείται με τα λιγότερα δυνατά σφάλματα. Το μάθημα δεν έχει ως στόχο να κάνει τα παιδιά μας πλούσια ή φιλάργυρα, αλλά να τα βοηθήσει να αναγνωρίζουν τις οικονομικές δυνατότητές τους και να αποφεύγουν παγίδες, απάτες ή αυταπάτες που σχετίζονται με το εύκολο κέρδος.
Χτίζοντας τη γνώση γύρω από έννοιες όπως η χρονική αξία του χρήματος, ο ανατοκισμός, ο πληθωρισμός, το επενδυτικό ρίσκο και η διαφοροποίηση, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έχουν το υπόβαθρο για να λάβουν πιο ενημερωμένες χρηματοοικονομικές αποφάσεις, που να αξιολογούν όχι μόνο το λογιστικό αλλά και το οικονομικό όφελος και κόστος αυτών των αποφάσεων.
Το μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης θα βοηθήσει τα παιδιά να εξοικειωθούν με τις έννοιες της αποταμίευσης, της κατανάλωσης, του δανεισμού και των επενδύσεων. Θα βοηθήσει επίσης στην αναγνώριση πιθανών επενδυτικών παγίδων και απατών. Αξιολογώντας το ρίσκο γύρω από τέτοιες αποφάσεις και δρώντας με τα ελάχιστα δυνατά σφάλματα, τα παιδιά θα ενθαρρυνθούν να εκπληρώσουν μελλοντικούς στόχους, όπως περαιτέρω εκπαίδευση, αγορά αυτοκινήτου, αγορά στέγης, τη δημιουργία μιας νεοφυούς επιχείρησης, αλλά και πιο μακρινούς στόχους, όπως οικογενειακό προγραμματισμό και συνταξιοδότηση.
Επιπρόσθετα, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν φόρους και αποκοπές σε μια αναλυτική κατάσταση μισθοδοσίας, και θα ενθαρρυνθούν να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακά εργαλεία υπολογισμού μελλοντικής αποταμίευσης αλλά και δόσης ενός δανείου, ή ακόμα και να συμμετάσχουν σε διαδικτυακά παιχνίδια με θέμα την προσωπική χρηματοοικονομική.
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου θα προσφέρει την ύλη του μαθήματος δωρεάν, η οποία αναμένεται να καλύψει περίπου 25 εβδομάδες διδασκαλίας, μίας περιόδου ανά εβδομάδα. Η αξιολόγηση του μαθήματος θα περιλαμβάνει πρακτικές εργασίες, όπου θα αναμένεται συλλογή δεδομένων σχετικά με το κόστος αλλά και το πιθανό όφελος μιας απόφασης. Παραδείγματα τέτοιων εργασιών που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν περιλαμβάνουν τον προγραμματισμό για σπουδές και την αγορά αυτοκινήτου ή στέγης.
Το μάθημα ετοιμάζεται από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Χρηματοοικονομικής Ανδρέα Μιλιδώνη του Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με τον Καθηγητή Λεωνίδα Κυριακίδη του Τμήματος Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Πέρα από τη διδακτέα ύλη, το μάθημα θα περιλαμβάνει και τρέχοντα θέματα της χρηματοοικονομικής επικαιρότητας, που θα παρουσιάζονται από επισκέπτες ομιλητές από τον χρηματοπιστωτικό τομέα της Κύπρου. Οι διδασκόμενοι/ες θα μπορούν επίσης να συζητήσουν με τους επισκέπτες ομιλητές/τριες και για άλλα θέματα, όπως ψηφιακά τραπεζικά προϊόντα. Στο μάθημα θα ενσωματωθούν επίσης διδάγματα από τις οικονομικές κρίσεις στην Κύπρο κατά τα τελευταία 25 χρόνια.
ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης, σημείωσε ότι το Πανεπιστήμιο στηρίζει ένθερμα την ελπιδοφόρα, κατά την έκφρασή του, προσπάθεια, η οποία θα έχει πάρα πολύ καλά αποτελέσματα για τη χώρα μας. Εξέφρασε παράλληλα την αισιοδοξία ότι το μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης θα επεκταθεί σύντομα και στα δημόσια σχολεία, αφού η πιο πρόσφατη μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου δείχνει κενά στον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, ιδιαίτερα σε νέα παιδιά και σε παιδιά που δεν έχουν ιδιαίτερη επαφή με τον κλάδο των οικονομικών.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
Κτήριο Συμβουλίου-Συγκλήτου «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης»
Λεωφ. Πανεπιστημίου 1
2109 Αγλαντζιά, Λευκωσία
Τ.Θ. 20537, 1678 Λευκωσία, Κύπρος
Τηλ.: (+357) 22894000
Ηλ. Ταχ.: info@ucy.ac.cy
Πανεπιστήμιο Κύπρου | University Of Cyprus
( https://www.facebook.com/UniversityOfCyprus)
UCY Official (https://twitter.com/UCYOfficial)
University of Cyprus (https://www.linkedin.com/school/university-of-cyprus/)